ضعف تئوری در حوزه فرهنگ/ عدم تولید معرفت دینی عامل سکولار شدن

به گزارش خبرنگار مهر، عبدالحسین خسروپناه رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران در نخستین همایش اسلام و سکولاریسم که صبح امروز 29 آذر ماه آغاز شد اظهار داشت: ابتدا قرار بود مقاله ای تحت عنوان رویکرد معرفت شناسی به حوزه دین و دنیا در این همایش داشته باشم اما تصمیم گرفتم بحث را با موضوعی کاربردی تر ارائه کنم.

وی افزود: امام(ره) با انقلابی که به راه انداخت معادله مهمی در حوزه جامعه شناسی برهم زد. بحث سکولاریسم یکی از این معادلات مهم بود و امام با تحقق انقلاب اسلامی ایران تغییر ایجاد و اکنون کارکرد دین در حیات اجتماعی یکی از بحثهای مهم جامعه شناسی است.

خسروپناه گفت: اکنون که برکت تشکیل جامعه دینی را داریم باید تهدیدهای دنیای سکولار را بشناسیم و این امر را از نهادهای نظام شروع کنیم. در آموزه های اسلامی تأکید شده است قاضی باید مجتهد عادل باشد، وقتی انقلاب اسلامی پیروز شد مجتهد به اندازه کافی نبود بنابراین حکم ثانوی صادر شد که کارشناسانی با نظارت مجتهدان آغاز به کار کنند. اگر تدبیر نباشد که حکم ثانوی به حکم اولی نزدیک بشود خود را به جامعه سکولار نزدیک کردیم. قوه قضایه باید برنامه ای داشته باشد که حکم ثانوی را به حکم اولی نزدیک کند و در غیر این صورت گرفتار تهدید دنیای سکولار می شویم.

وی دومین مورد را درباره بانکداری مطرح کرد و اظهار داشت: در بانکداری بحثی به نام سود بانکی مطرح است. اگر سود بانکی در چارچوب قوانین شرعی چون مضاربه و مشارکت قرار گیرد، این سود حرام نیست، اما سود بالای بانکی حتی در قالب این احکام شرعی باعث فاصله طبقاتی می شود، یعنی تولید آسیب پیدا می کند. این مدل بانکداری  حتی اگر مشکل شرعی نداشته باشد، ممکن است کارکردی که شریعت از ما می خواهد تحقق نیابد، از این رو  به لحاظ مدیریتی باید تلاش کنیم سکولاریزاسیون مثل خوره وارد جامعه نشود.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تصریح کرد: نمونه سوم مجمع تشخیص مصلحت نظام است. اصل مصلحت را امام با تأسیس این مجمع نهادینه کرد ، اصل مصلحت در منابع اسلامی آمده است. تهدید این است که مبادا مصلحت اسلام و مسلمین در مقام عمل به مصلحتی دنیا گرایانه تغییر یابد. در مقطعی شاهد بودیم مدلهای لیبرال از توسعه در کشور ارائه می شد، وقتی مسئله عدالت اسلامی به میان می آمد در توجیه آن مصلحت جامعه مطرح می شد. در آن زمان مقام معظم رهبری نقدهای جدی به دولت داشتند و از این مباحث طرح الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مطرح شد. در نظام سکولار مصلحت به معنای منفعت است.

وی همچنین گفت: قوه مجریه وظیفه دارد مطالبات مردم را پاسخ دهد. دولت باید مراقب باشد انتظارات حداکثری با نگاه دنیاگرایانه و منفعت گرایانه ایجاد کند و اگر مطالبات مردم را تحقق نبخشد به دولت ناکارآمد تبدیل می شود، این سکولاریزاسیون بوده و یک تهدید است.

حجت الاسلام خسروپناه با تأکید بر اینکه در حوزه نهادهای فرهنگی نیز می توان تهدیدهایی ذکر کرد گفت: باید به این پرسش پاسخ داد که آیا تولید فرهنگ در عرصه سینما، موسیقی، رسانه مبتنی بر فقه فرهنگ اسلامی است، از نظر اسلامی آیا وزارت ارشاد دارای تئوری در ارائه مجوز است.

وی اضافه کرد: تصور می کنم ما دچار ضعف تئوری در عرصه فرهنگی هستیم. باید از منابع دینی این امر را استخراج کنیم، نهادهای دینی براساس اموزه‌های اسلامی تولید فرهنگ کنند. مسئله این است که آیا وزارت ارشاد و صدا و سیما در اسلامی کردن فعالیتهای فرهنگی سیر صعودی دارد و یا خیر.

خسروپناه همچنین گفت: در این میان نباید از وظیفه حوزه های علمیه و دانشگاه ها غافل شد، اگر آنها مسیر تولید معرفت دینی را طی نکنند دچار سکولاریزاسیون می شوند. علاوه بر بحثهای معرفتی باید تئوری جامعه را براین اساس تغییر دهیم تا ارزیابی شود که چند درصد گرفتار سکولاریزاسیون شدند.

محمد سرشار دبیر همایش و مدیرعامل کانون اندیشه جوان نیز د رسخنرانی افتتاحیه نخستین همایش ملی اسلام و سکولاریسم گفت: همایش ملی اسلام و سکولاریسم برمبنای یک سال فعالیت پژوهشی حلقه اسلام و سکولاریسم به مدیریت دکتر مهدوی زادگان شکل گرفت.

وی افزود: پس از بحثهای لازم و مطالعات انجام شده تصمیم گرفته شد با برگزاری این همایش در سطح دانشگاه های تهران به جمع بندی از افکار اندیشمندان در موضوع سکولاریسم برسیم.

مدیر عامل کانون اندیشه جوان با اشاره به با آغاز موج بیداری اسلامی در شمال آفریقا و خاورمیانه  گفت: اکنون مسئله الگوی سیاسی به چالش جدی این کشورها تبدیل شد و جمهوری اسلامی ایران به عنوان الگوی منحصر به فردی از مردم سالاری دینی در منطقه نمونه ای برای سایر کشورهای است.

محمد سرشار یادآور شد: این همایش به یک روز محدود نیست پیش از این 9 نشست در سطح دانشگاه های تهران برگزار شد تا این همایش یک موج زودگذر نباشد. پایگاه باشگاه اندیشه نیز بخش اختصاصی اسلام و سکولاریسم راه اندازی کرد. 

وی افزود: فراخوان مقالاتی اعلام کردیم و امروز شاهد ارائه برخی مقالات برتر در همایش خواهیم بود و پس از آن کتابی از این مقالات منتشر می شود.

وی گفت: این همایش در سه بخش برگزار می شود. در بخش اول از نظر مبنایی، در بخش دوم کارنامه عملکرد سکولاریسم با نگاهی ویژه به جهان اسلام و در بخش سوم به آینده سکولاریسم می پردازیم.