به گزارش خبرنگار مهر، سفالگرى از مهمترین و قدیمى ترین دست ساخته هاى بشر است، آثار سفالى بر خلاف آثار یافته شده فلزى، چوبین و غیره در زیر خاک فاسد نمى شود و به دلیل این حالت استثنایى، به اطلاعات گویا درباره آن مى توان پى برد.
از آنجائیکه زمینه هاى لازم براى صنعت سفالگرى در اکثر نقاط گیلان فراهم بوده، این صنعت با وجود فراز و نشیب هاى تاریخى، به حیات خویش ادامه داده است.
هنر هر قومی را با کوزه گری ( سفالگری ) آن قوم می توان سنجید
هنر هر سرزمین و حد حساسیت هر قومی را با هنر کوزه گری ( سفالگری ) آن قوم می توان سنجید و از منظر کارشناسان هنر، مقیاس مطمئنی در عوامل شناخت و کشف مسائل مربوط با نیازهای هر تمدن است، نیازهای نخستین قوم ها که روح اقوام پیشین در آن تجلی کرده است.
در فرهنگ دهخدا، سفال، سوفال، یا خزف به معنی گل پخته شده و سازنده اش به سفالگر، کوزه گر، کاسه ساز و قطاع معنی شده است.
در اغلب شهرهاى ایران کارگاههاى سفالگرى وجود دارد که تعدادى از آنها مختص سفال های است که مورد مصرف محلى دارند اما در بعضى دیگر از مناطق سفال های ساخته مى شود که به شهرهاى بزرگ منتقل و در فروشگاهها به عموم عرضه مى شود.
این سفال ها وجه مشخصه اى داشته و از یکدیگر متمایز هستند، این تمایز به دلیل ویژگى هاى خاص بومى و نقوش محلى هر ناحیه است.
سیاهکل داراى خاک رس قرمز است و سفالگران این ناحیه سفال را پس از ساخت و در حال نیمه خشک به صورت نقش هاى مشبک تزئین مى کنند، این اشیاء بدون لعاب شامل پایه آباژور، چراغ خواب، گلدان و شکلات خوری است.
در آستارا و بخش های از لنگرود سفالگران با نوعى خاک رس قرمز و با کمک قالب هاى مخصوص نوعى محصول سفالى ساخته مى شود که در پوشش سقف مورد استفاده قرار مى گیرد.
دستکاری های سفالگران گیلانی به ویژه اسالم، تالش و بندرانزلی نیز جاذبه های ویژه خود را به همراه داشته چون به دلیل استفاده از گل رس قرمز متمایل به قهوه ای اخرایی که اصولا خاک نایابی است، دستمایه سفالگران بندرانزلی و آستارا، بسیار پرجذبه از کار درمی آمد و از جنس مستحکم تری برخوردار بود.
سفالگری املش منحصر به فرد است
سفالگری املش دارای شخصیت استثنایی و منحصر به فرد است، زیرا سفالگر املشی با شکل بخشیدن به گل ورز داده شده، اندام انسان و حیوان به ویژه گاو را به صورت ترکیبی رئالیستی عرضه کرده است، این مکتب حیوان سازی با سفال، هنر بیابانگردان را در حواشی دریای خزر بازگو و متبادر به ذهن می کند.
سفال خاکستری و رنگی املش مربوط به سده های هشتم و نهم میلادی است و از گورهای بزرگ سنگی پراکنده در دره ها و کوهستان های مرتفع گیلان شرقی بین سفید رود و پل رود به دست آمده است.
سفالینه های املش را می توان به چند دسته از قبیل ظروف درخشان قرمز رنگ، ظروف درخشان قهوه ای یا خاکستری مایل به سیاه، ظروف زبر مایل به خاکستری، سفالینه های در ترکیب انسان و سفالینه های درترکیب حیوانات مختلف تقسیم کرد.
همچنین در موزه ها آثار گرانبهای از اشیای برنزی، آهنی، طلا، نقره، ظروف شیشه ای و سفالی املش متعلق به دوران سپیده دم تاریخ تا پایان دوره ساسانی عرضه شده است، بین این میراث مشهور، مواد شیشه ای آن با ظروف شیشه ای امپراتور " شوسوئین " در " نارا " ژاپن وجه تشابه بسیاری وجود دارد که نشانه ای از ارتباط فرهنگ های دوره کلاسیک ایران و شرق است.
بدین ترتیب شناختن اشکال و نوع هندسی کوزه و سفال به شناختن ارتباط آن با محصولات ساخته قوم یا ملتی دیگر کمک می کند که در واقع ترسیم مشخصه ها، تمایز بخشی نوعی سبک شناسی باستان شناسانه است.
صنعت سفالگری در گیلان حمایت شود
با مطالعه و دقت‌نظر در مباحث " سفال گیلان " می توان به ظرافت فنون و طرز نقش پردازی از جهات شکل، محتوا یا مضمون به نقش آئینی و تزئینی و ابتکارات و ابداعات هنری ایران پی برد و نسل امروزی را در مسیر این اندوخته فرهنگی و تاریخی سوق داد و سنت ها و رازگونگی این فنون را به فراموشی نسپرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در این باره گفت: یکی از دست ساخته های بشری که به عنوان نمادی از روند پیشرفت و در گام نهادن به زندگی دست جمعی و یکجا نشینی بوده، سفال است.
امید عزیزی افزود: انسان سفالگر طی هزاره ها به خوبی توانست علایق و باورهای خود را بر روی ظروف سفالی در معرض نمایش بگذارد و حتی در این میان مجسمه های از حیوانات یا حجم های ترکیبی که نشانگر، نوع نگرش آنها به جهان هستی است، را نمایان می سازد.
وی اظهارداشت: صنایع دستى به ویژه صنایع دستى روستایى نوعى فعالیت اقتصادى است که آمیختگى شدید آن با سنت ها عادات و بینش سازندگان و همچنین تاثیر محسوس محیط جغرافیایى در این صنعت موجب تمایز آن از فرآورده هاى دیگر مى شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان گفت: در نقاط مختلف استان و با توجه به فرهنگ هر منطقه صنایع دستى خاصى رواج دارد از قبیل سفالگرى در املش و روستاى جیرده شفت، شال بافى که ویژه تالش ها و گالش ها چوموش دوزى یا چارق دوزى که در ماسوله رایج است.
وی افزود: همچنین حصیربافى و بامبو بافى، قالى و گلیم بافى و قلاب دوزى در مناطق مختلف استان رایج است.
لزوم راه اندازى واحدهاى آموزش سفالگرى و سرامیک در گیلان
در این ارتباط هنرمند طراح و سفالگر گیلانی بر لزوم راه اندازى واحدهاى آموزش سفالگرى و سرامیک در شهرهاى مختلف استان تاکید کرد و گفت: این امر موجب احیا و رشد بیشتر این صنعت در استان خواهد شد.
زینب علیپوردر ادامه با بیان اینکه باید از هنر سفالگری و کاشی کاری بیشترحمایت شود، تاکید کرد: معرفی این هنر به جوانان موجب گسترش آن در جامعه می شود.
به هر حال هنر سفالگری از نظر تجارت کالای دستی و هنری، جایگاه خاصی در جهان دارد و جزو کالاهایست که ثروتمندان و دوستداران آن برای هدیه، سوغات یا مقاصد خاص مذهبی مورد استفاده قرار می‌دهند و دارای ارزش و اعتبار است.
نظر شما