آش "امام حسین (ع)"؛ نذری سنتی در یزد/ بزرگترین نذری پزان در روز اربعین

به گزارش خبرنگار مهر، یزد که سالهاست از آن به عنوان درالعباده یاد می شود، بی جهت به این نام خوانده نشده و در روزهای خاص همچون تاسوعا، عاشورا، اربعین حسینی و ... می توان بخشی از علت این نامگذاری را دریافت.

محرم که آغاز می شود، شهر یکپارچه سیاه پوش است، حتی نخل ها نیز سیاه بر تن می کنند، تاسوعا و عاشورا با شکوه هرچه تمام تر برگزار می شود. روزها یکی پس از دیگری طی می شود. در جای جای شهر، مساجد، حسینیه ها و منازل مراسم روضه خوانی اباعبدالله الحسین برگزار می شود.

مردم یزد همگام با کاروان اسرای کربلا منزل به منزل به سوگ نشسته اند و اکنون به اربعین رسیده اند.

شب اربعین که می شود یزد دیدنی است. از شهر یزد گرفته تا دورافتاده ترین روستاهای طبس و خاتم و بافق و بهاباد و صدوق و ... همه جا غرق در عزای حسین است.

همه در تکاپو برای اینکه به نحوی ارادت خود را به امام حسین (ع) و خاندان و یارانشان نشان دهند.

دیگ های آش گندم که نزد یزدی ها به آش امام حسین (ع) معروف است، یکی یکی برپا می شود.

بیش از صدها دیگ در محله های مختلف یزد بر روی اجاق ها قرار می گیرد و مردم از ظهر قبل تا بامداد روز اربعین در تدارک آش نذری هستند.

این آش اما قدمتی چندین ساله دارد. پیرمردها می گویند از زمانی که به یاد دارند، آش امام حسین (ع) در مناسبت های

مختلف و عزاداری اهل بیت (ع) به ویژه اربعین طبخ می شد و غالب نذری یزدی ها، همین آش گندم است.

در گذشته، نزدیک اربعین یا سایر مناسبتهای مذهبی که می شد، مردانی بر روی چهارپایان سوار می شدند و در کوی و برزن می گشتند و چاووشی می خواندند و مردم متوجه می شدند که قرار است آش نذری طبخ شود بنابراین هر کس نذر خود را و آنچه که نیت داشت از وسایل آش به آنها می داد و مواد اولیه یک جا جمع می شد و در روز موعود، آش امام حسین (ع) پخته می شد.

پس از پخت آش، همین مردان دیگ های آش را در میان کوچه ها به ویژه در منازل سالمندان توزیع می کردند.

این سنت پس از پیشرفت های زندگی امروز بشر به فراموشی سپرده شد و تا چند سال پیش روش دیگری برای جمع آوری نذورات مردمی مرسوم بود.

هر جا که قرار بود دیگ آشی یا دیگ های آشی الم شود، یک دیگ بزرگ مسی بر سر آن محله و گذر گذاشته می شد تا اولا به مردم اطلاع رسانی شود که قرار است اینجا نذری طبخ شود، ثانیا مردم نذورات خود را درون آن دیگ ها قرار می دادند.

این نذورات از گندم، حبوبات، وجوه نقد و سایر ملزومات آش گندم بود. این سنت در برخی مناطق استان یزد هنوز مرسوم است.

با این مقدمه به معرفی یکی از بی نظیرترین نذری پزان های کشور و شاید جهان اسلام که در یزد و در شب اربعین انجام می شود، خواهیم پرداخت.

بی نظیرترین نذری پزان جهان اسلام در یزد

در یکی از محله های نسبتا قدیمی یزد و در خیابان خرمشهر، آش امام حسین (ع) طبخ و بین مردم توزیع می شود، آن هم نه یک، دو، 10 دیگ بلکه 100 دیگ.

بانی این نذری پزان بی نظیر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: این نذری از 40 سال پیش در این محله طبخ می شود و از ابتدا با یک دیگ آغاز شد و اکنون به 100 دیگ رسیده است.

محمدرضا جعفری افزود: این نذری در 40 سال گذشته در این مکان پخته می شده اما حدود 17 سال است که شخص وی بانی برپایی چنین نذری پزان عظیمی است.

وی بیان داشت: برای طبخ این میزان آش گندم، 2.5 تن گندم، 2.5 تن گوشت، سه تن حبوبات، 1500 کیلو پیاز، 700 کیلو

دنبه، 20 کیلو ریشه جوز، 15 کیلو فلفل و 15 کیلو دارچین استفاده شده است.

جعفری با بیان اینکه نذورات مردمی نیز در طبخ این آش سهیم است، افزود: اما سهم بیشتر این آش نذری توسط خود وی پرداخته می شود.

وی بیان داشت: پخت این آش 17 ساعت زمان نیاز دارد و هر سال از اذان ظهر روز قبل از اربعین پخت آن آغاز می شود و اذان صبح روز اربعین میان مردم توزیع می شود.

روزهای نزدیک به اربعین که می شود، همکاری خاصی در این محله چشم نوازی می کند.

بیش از صد دیگ مسی بزرگ باید روی اجاق قرار گیرد پس زمینی در پشت مدرسه ای هر سال به عرض نیم متر، عمق یک متر و طول 500 متر حفر می شود تا گودالی برای هیزم های گر گرفته از آتش باشد.

این گودال پس از پایان مراسم دوباره پر می شود. همه اهالی از مرحله پاک کردن گندم و حبوبات، ذبح شترها و گوسفندها، تا حفر گودال و شستن دیگ های آش همکار و همیار یکدیگرند و خود را در پخت این نذری سهیم و شریک می دانند.

این آش از آن دسته آش هایی است که نیاز به هم زدن بسیار برای له شدن گندم و گوشت و حبوبات دارد و این وظیفه را همه آنهایی بر عهده می گیرند که آرزویی در دل دارند که تعداد آنها بیشمار است و شاید در کنار هر دیگ ده ها نفر در انتظار هم زدن آش و گرفتن مراد خود هستند.

عده ای دیگر نیز نذورات خود از چای و شربت گرفته تا شله زرد و شیرینی و شکلات در محل پخت آش گندم پخش می کنند و هیئت های عزاداری مساجد و حسینیه های اطراف نیز هیئت خود را به محل طبخ این آش می آورند و ساعتی در آنجا به عزاداری می پردازند.

اما آش گندم از آن جهت آش امام حسین نام گرفته که مردم یزد هر آش را نذر یکی از خاندان اهل بیت (ع) می کنند به عنوان مثال آش رشته معمولا نذری حضرت عباس (ع) است و از آن به عنوان آش ابوالفضل یاد می شود و یا آشی که به آش آبادانی معروف است، نذری امام سجاد (ع) است و از آن به عنوان آش زین العابدین (ع) یاد می شود.

همه این نذورات بهانه ای است برای عرض ارادت مردم متدین یزد به خاندان اهل بیت (ع) و از آنجا یزدی ها به واقع صاحب مجالس، مراسم و نذورات خود را این خاندان می دانند،‌ مراسم آنها با شکوهی خاص برگزار می شود.

--------------------------
عکس: مسعود ساکی