پل تاریخی گاومیشان در معرض تخریب/نام ایلام از تابلوی پل پاک شد

به گزارش خبرنگار مهر، در زمانهای قدیم که امکانات امروزی وجود نداشت مردم با فکر و اندیشه خود دست به شاهکارهایی می زدند که تا به امروز برای بشر راز و رمز آنها کشف نشده است.

یکی از شاهکارهای تاریخی ساخت پل بر روی رودخانه بوده است و افرادی بدون هیچ امکانات پیشرفته ای پلهایی بر روی رودخانه ساخته اند که بشر به فکر فرو می رود و با خود می گوید چطور می شود این پل بر روی این رودخانه در آن زمان ساخته شده باشد.

پل تاریخی گاومیشان در استان ایلام از جمله این پلهاست که انسان را حیرت زده می کند و از ساخت چنین پل عظیمی بر روی رودخانه سیمره به  تعجب وا می دارد.

به همین منظور به این پل تاریخی رفته ایم تا ببینیم روزگار این پل چگونه می گذرد.

پل تاریخی گاومیشان بر روی رودخانه سیمره در شهرستان دره شهر در منطقه موسوم به گاومیشان بنا شده است و در سال  1377 به شماره 2222 توسط سازمان میراث فرهنگی کشور در آثار ملی کشور به اسم استان ایلام ثبت شده است

رودخانه سیمره و چشم اندازهای زیبا در کنار پل تاریخی گاومیشان باعث شده این محل یکی از تفرجگاه های گردشگری مردم استان و دیگر استانهای کشور باشد.

بر اساس  نظریات مختلف وجه تسمیه نام این پل بر گرفته از "گومیشه" یعنی محل پرورش گاو است اما عده ای نیز نام این پل را "گاماسا" می دانند  و معتقد هستند"گاماسا" از دو کلمه"گا" یعنی گاو و "ماس" به معنی ماهی تشکیل شده است.

متاسفانه در کنار این پل تاریخی هیچ گونه امکانات گردشگری قرار نگرفته است و در بدو نزدیک شدن به پل تاریخی گاومیشان تابلو معرفی اثر خود گویای روزگار بد پل تاریخی گاومیشان است.

در این تابلو نکات قابل تامل زیادی وجود دارد اول از همه اینکه این اثر تاریخی که به اسم ایلام در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده   و در تابلو هم به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام قید شده است  اما بعد از چند وقت کلمه ایلام از روی اثر پاک شده است.

و در متن تابلو همانطور که در تصویر مشاهد می شود دقیقا جاهایی که نام ایلام نوشته همان جاها پاک شده است.

نکته دوم اینکه در تابلو نوشته شده است هر گونه دخل و تصرف و تجاوز به حریم بنای تاریخی پل گاومیشان ممنوع و پیگرد قانونی دارد حال آنکه اصلا این پل تاریخی حریم ندارد و هیچ گونه حفاظی برای جلوگیری از تخریب وجود ندارد و به راحتی می توان به وارد این پل تاریخی شد.

قرار گرفتن بر روی پل تاریخی گاومیشان نشان می دهد روزگاری آب رودخانه سیمره خیلی بالا بوده است و برای اینکه راه ارتباطی به آن طرف رودخانه ممکن شود این پل بسیار بزرگ،  فنی و پیچیده ساخته شده است.

پل تاریخی گاومیشان از پنج چشمه بزرگ به طول 175 متر و عرض گذر 8.20 سانتی متر با استفاده از قلوه سنگ و آجر و ملات و گچ نیم کوب ساخته شده است و در حال حاضر فقط یکی از این چشمه ها سالم است و ارتباط چشمه ها با مسیر حرکت آب و طغیان آن محرز است.

به اعتقاد مورخان این پل در سال 1334 هجری قمری بر اثر زلزله از بین رفته است اما در حال حاضر روز به روز با تخریب  آن به هویت این پل آسیب جدی وارد می شود.

ریختن سنگهای پل جلوه از زیبایی های پل گاومیشان را از بین برده است و یادگاری نوشتن و ریختن زباله به امری عادی در آثار تاریخی استان ایلام تبیدل شده است که در این اثر نیز وجود دارد.

متاسفانه روز به روز به تخریب این اثر بزرگ و عظیم افزوده می شود و مسئولان باید به این اثر تاریخی رسیدگی کنند و با استفاده از حریم ها و حفاظت از تخریب بیشتر اثر جلوگیری کند.

همچنین پل تاریخی گاومیشان نیاز مبرم به مرمت اصولی ندارد نه اینکه مثل قسمتهایی دیگر پل مرمتهای غیر اصولی انجام شود.

در قسمتهایی از پل تاریخی گاومشان سنگها روز به روز کمتر می شوند و قسمتهایی که سالهای گذشته مرمت شده است باز دچار تخریب شده است.

این قسمت از پایه های بزرگ پل تاریخی گاومیشان است که به مرمت اصولی نیاز دارد و اگر روند کنونی ادامه یابد سنگهای پایه پل ریزش می کنند و هویت این اثر به طور کامل از نیمه ویرانه به ویرانه تبدیل می شود.

 پایه ها و تکیه گاه های اصلی پل مدور و قطور است و مصالح آن از سنگهای مکعبی بزرگ و تراشیده در ابعاد مساوی است که به صورت  "رگ چین" به روی هم چیده شده اند و پایه اصلی پل را به وجود آورده است.

داخل پایه ها نیز از قلوه سنگ و ملاط گچ پر شده و مصالح پل سنگ و ملاط گچ و در سقف تاقها از آجر است که همگی در پیچیدگی این پل نقش دارند.

تاقهای جناغی، دالانها و راهروها همگی از آجرهایی به ابعاد 20 در 25 سانتی متر ساخته شده است و نمای این پل تاقچه های مسدود و باز و موج شکن هایی دارد که به وسیله راهروها با چند پل به هم متصل می شوند که این نیز حتی در دوران کنونی بسیار مهندسی شده به نظر می رسد.

وجود پله‌ها در میان دالان ستونی میانی، بیانگر این امر است که این پل فقط یک پل ارتباطی نبوده و با توجه به راهروها‌ی داخلی، پلکان و … کاروانسرا از آن عنوان سر پناه به هنگام عبور استفاده می‌کرده‌اند.

پل گاومیشان با 175 متر طول بر روی رودخانه سیمره واقع شده و از دوره ساسانیان تا قاجاریان مرمتهای دوره‌ ای بر روی این پل صورت گرفته است. 

شرایط و ویژگی‌های منحصر به فرد پل گاومیشان واقع در شهرستان دره‌ شهر این اثر تاریخی را واجد شرایط ثبت جهانی کرده است.

معماری و قرار گرفتن پل گاومیشان بر روی رودخانه سیمره و در مسیر یکی از راه‌های فرعی جاده ابریشم، این پل را از سایر پل‌های تاریخی در غرب کشور متمایز کرده است.