کاهش ازدواج در جامعه معضل جدی است/ ایمان مهمترین ملاک پیوند زناشویی

به گزارش خبرنگار مهر،  زمان پیدایش خانواده به آغاز خلقت انسان بر می‌گردد یعنی زمانی که  با آفرینش " آدم و حوا " اولین خانواده دو نفره تشکیل و با گذر زمان و با حضور فرزندان توسعه یافت. در واقع خانواده اولین نهاد اجتماعی است که در همه‌ جوامع بشری وجود داشته و از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و صاحب نظران علوم مختلف بوده است، تعاریف گوناگونی که از دیدگاه‌های مختلف در مورد خانواده ارائه شده نیز بیانگر اهمیت این نهاد مقدس اجتماعی است.

کارشناسان معتقدند که خانواده می‌تواند بخش عمده‌ای از نیازهای انسان را برآورده کند ضمن اینکه این نهاد نقش کلیدی در جامعه ایفا می‌کند.

اهمیت ازدواج جوانان از دیدگاه آسیب‌شناسی اجتماعی اسلام

اسلام از ابعاد گوناگونی به این موضوع پرداخته و لزوم آن را در جامعه از دیدگاه‌های مختلفی مورد تاکید قرار داده اما اهمیت ازدواج از دید اجتماعی مهم‌ترین موضوعی است که در تعالیم آسمانی اسلام به آن پرداخته شده است.

پیشوایان دین ازدواج را ضامن بقای نسل انسان از راه مشروع دانسته و به عنوان مهم‌ترین عامل امنیت و عفت عمومی بر آن تاکید می‌کنند.

دیدگاه آسیب‌شناسی اجتماعی اسلام بر این نکته تاکید دارد که بیشترین مفاسد اجتماعی و اخلاقی در دوران تجرد پدید می‌آید و بر همین اساس است که رسول خدا (ص) بیشترین افراد جهنمی را افراد مجرد  می‌داند زیرا آنها بیشتر از افراد همسردار مرتکب گناه و عصیان می‌شوند.

اکنون پس از گذشت قرن‌ها از پیدایش اسلام جامعه‌شناسان آنچه را که پیام آور خدا به انسان‌ها هشیار داده بود، با تجربه و آمار و ارقام دریافته‌اند.

بنا بر یافته‌های عینی جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان اجتماعی درصد زیادی از بزهکاری در سنین حدود 15 تا 25 سال یعنی سنین طبیعی ازدواج اتفاق می‌افتد.

همچنین در این سنین انحراف جنسی که اغلب با اختلال شخصیتی نیز همراه است، در میان جوانان ظهور پیدا می‌کند بنابراین ازدواج از دیدگاه جامعه‌شناسان و روان‌شناسان بهترین راه برای ایجاد یک زندگی مشترک بوده و اسلام نیز بیش از چهارده قرن پیش بر آن تاکید کرده است.

ازدواج عامل استقلال اقتصادی جوانان است

ازدواج از آن بعد که باعث استقلال اقتصادی دختر و پسر جوان می‌شود نیز دارای اهمیت است زیرا دو جوان با ازدواج با یکدیگر در حقیقت در پی تشکیل یک خانواده‌ مستقل هستند و خانواده‌ جدید درآمدی مستقل می‌طلبد که با آن خود را از دیگران بی نیاز کند، همین استقلال اقتصادی است که به مرد جوان  تحرک بیشتری می‌بخشد تا زندگی خود را تامین سازد، این چنین مردی است که اسلام او را چون سربازی در جبهه می‌داند که در راه خدا می‌جنگد.

اسلام توسعه‌ اقتصادی خانواده را یکی از اثرات مهم ازدواج می‌داند و تاکید می‌کند که در صورت عدم استطاعت مالی زن و مرد برای ازدواج خداوند آنان را از فضل و رحمت خود بی نیاز می‌سازد، زیرا انسان بعد از ازدواج، خود را مسئول حفظ همسر و آبروی خانواده و تأمین نیازهای زندگی می‌داند به همین دلیل تمام ابتکار، استعداد و توان خود را به کار می‌گیرد و در حفظ  درآمدهای خود و صرفه جویی در آن تلاش می‌کند و در مدت کوتاهی می‌تواند بر فقر چیره شود.

آسیب‌های اجتماعی، زمینه ساز فرار از ازدواج

ازجمله مواردی که زمینه‌ساز بالا رفتن سن ازدواج از دیدگاه جامعه‌شناسانی و روانشناسانی شده می‌توان به مواردی چون عوامل جمعیت شناختی شامل تغییرات جمعیتی و ساختار جمعیتی در یک جامعه اشاره کرد.

در ایران تغییرات جمعیتی به دو دلیل عمده باعث ایجاد بحران ازدواج شده است، عواملی همچون  وقوع جنگ تحمیلی که توازن بین مردها و زن‌ها را در اثر به شهادت رسیدن مردان تحت تأثیر قرار داد و همچنین پدیده مهاجرت که طی آن مردها از روستاها به شهرها مهاجرت کرده و دخترهای روستایی دارای موقعیت کمتری برای ازدواج گردیده‌اند، در واقع ساختار جمعیت به این نکته اشاره دارد که سن ازدواج تحت تأثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی قرار دارد.

از دیگر مسائلی که باید به آن اشاره کرد مسائل و عوامل فرهنگی است، از آن جا که در عرف ایران سن زنان در هنگام ازدواج باید کوچک‌تر از مردان باشد و به دلیل این که مردان در مقایسه با زنان در سنین پایین‌تر آمادگی تشکیل خانواده را ندارند بنابراین سن ازدواج خود به خود بالا می‌‌رود.

از سویی گسترش تجمل‌گرایی و ارزش‌های مادی نیز تا حد زیادی بر روی ملاک‌های همسر گزینی تأثیر گذاشته است، به طوری که امروز یکی از فاکتورهای اصلی افراد برای انتخاب همسر مادیات است و این طبیعی است که جوانان برای به دست آوردن دارایی، نیاز به پیش زمینه‌هایی چون تحصیلات، زمان، موقعیت شغلی و غیره دارند که همگی این عوامل در افزایش سن ازدواج و پدیده بحران ازدواج موثرند.

به گزارش مهر، عوامل اجتماعی نیز از دیگر مسائل دخیل در این عرصه به شمار می رود، اگر در گذشته ازدواج پیوند مقدسی بود که به سادگی سر می‌گرفت امروزه این پدیده به شکل پیچیده‌ای دارای جنبه‌هایی گردیده است که به سادگی مهیا نمی‌شوند، بالا رفتن آمار طلاق جرایم و آسیب‌های اجتماعی به نوعی ترس از گزینش همسر مناسب را ایجاد کرده و همه این عوامل باعث شده‌اند تا نرخ ازدواج کاهش پیدا کند.

افزایش روابط ناسالم پیش از ازدواج، بی اعتمادی و وسواس همگی سن ازدوج را بالا برده و حتی در برخی موارد تجرد قطعی را سبب شده‌اند، عدم پایبندی به آموزه‌های دینی، عدم تربیت صحیح خانوادگی، شکست در یافتن همسر ایده آل، تنوع طلبی جنسی از دیگر عواملی هستند که این پدیده را تحت‌الشعاع خود دارند.

از آن جا که این آسیب اجتماعی به طور موقّت نیاز جنسی را مرتفع می‌کند سبب می‌شود که جستجو برای ازدواج به تاخیر بیفتد یا از بین برود، از سوی دیگر وجود این پدیده بی اعتمادی دو جنس به یکدیگر را بیشتر می‌کند.

عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ذکر شده همگی بیانگر این قضیه بودند که در کشور بحرانی به نام "تأخیر در ازدواج" یا حتی "عدم ازدواج" وجود دارد که باید به عنوان آسیبی جدی مورد بحث و بررسی قرار گیرند.

در امر ازدواج ایمان مهم‌ترین ملاک است

یک کارشناس مذهبی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در روایات اسلامی در امر مقدس ازدواج بر دین‌داری و داشتن اخلاق حسنه تاکید شده زیرا اگر بر اخلاق نیکو و تدین در ازدواج بها داده نشود در طول مسیر آسیب‌های متعددی گریبان‌گیر فرد می‌شود.

حبیب‌الله ارزانی تصریح کرد: آسیب‌های ازدواج چندین حوزه مختلف را در برمی‌گیرد که تعدادی از این آسیب‌ها به دلیل در نظر نگرفتن ضوابط و شرایط لازم در این امر است.

وی افزود: در دین مبین اسلام این ملاک‌ها به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته و در روایات اسلامی به دین‌داری و اخلاق حسنه تاکید شده، اگر  این دو مورد تایید قرار گرفت مباحث دیگری نیز  مطرح می‌شود اما اساس کار تدین است.

این کارشناس مذهبی تاکید کرد: گاهی قبل از ازدواج این به این امر توجه می‌شود اما پس از آن تعدادی از آسیب‌ها شکل می‌گیرند به این معنا که افراد رابطه ایمانی خود را بعد از ازدواج حفظ نمی‌کنند.

وی ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که تربیت ایمانی امری پیاپی  و مستمر است بنابراین اگر این شاخص‌ها به هر نحوی پس از ازدواج  تغییر یابد مشکلات متعددی به  وجود می‌آید.

ارزانی تاکید کرد: بنابراین اگر قبل از ازدواج ملاک‌های دینی  و اسلامی که در دین وارد شده است لحاظ کنیم و پس از آن نیز ایمان افراد  استمرار یافته و تقویت شود بسیاری از مشکلات پس از ازدواج را نخواهیم داشت.

مهریه باید مطابق شان دختر باشد

ارزانی با اشاره به دیدگاه اسلام درباره سبک بودن مهریه اظهار داشت: گرچه از دیدگاه اسلامی مهریه باید سبک در نظر گرفته شود اما بر این نکته تاکید ویژه شده که مهریه باید مطابق شان خانوادگی دختر و دختران هم‌شان خود باشد.

وی اضافه کرد: بنابراین مهریه سنگین نمی‌تواند پشتوانه ازدواج موفق قرار گیرد اما گاه توقعات نا به‌جا و چشم و هم چشمی‌های جامعه امروز  باعث می‌‌شود مشکلاتی ایجاد شود که این به همان مسئله ضعف ایمان برمی‌گردد.

این کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه مرد باید توان اداره خانواده را داشته باشد، تصریح کرد: این توانایی صرفا به معنای داشتن ثروت نیست بلکه به این معناست که فرد توانایی اداره خانواده را داشته باشد.

وی افزود: این دیدگاه که شخص برنامه‌ای برای تامین معاش نداشته و تنها بر خدا توکل کند مورد تایید روایات اسلامی نیست.

ارزانی در ادامه به کفویت از دیدگاه دین اشاره و ادامه داد: برترین کفویت در دین اساس همتایی ایمانی است و سپس موارد دیگری مانند سن، شان خانوادگی و ...مطرح می‌شود که هر چه خصوصیات افراد از این لحاظ به  هم نزدیک‌تر باشد درصد صمیمیت زوجین بیشتر شده و مشکلات آنها کمتر می‌شود.

وی به مهم بودن تربیت خانوادگی در شکل‌گیری استقلال زوجین اشاره و بیان داشت: اگر تربیت خانوادگی صحیح باشد زمانی که شخص به بلوغ فکری می‌رسد توانایی اداره یک زندگی مستقل را داراست.

این کارشناس مذهبی افزود: در کنار این استقلال بحث انتقال تجربه توسط خانواده‌ها مطرح می‌شود که اهمیت خاصی دارد.

این کارشناس مذهبی تاکید کرد: مشکلی که در تربیت‌های اخیر گریبان‌گیر جامعه ما شده این است که خانواده‌ها جوانان را وابسته به خانواده تربیت کرده و از طرف دیگر  انتظار دارند که روی پای خود بایستد.

وی ادامه داد: کمک خانواده به فرزندان باید به شکل غیر مستقیم و به گونه‌ای باشد که احساس استقلال شخص را زیر سوال نبرده  و تجارب به صورت غیر مستقیم بیان شود.

ارزانی همچنین بیان داشت: تاخیر در ازدواج مشکلات تقارب سلیقه‌ها را سخت می‌کند زیرا وقتی افراد کوچک‌ترند سلیقه‌هایشان راحت‌تر هم‌سو می‌شود، در حالیکه در سنین بالا سلیقه‌ها شکل گرفته و دو فرد کمتر حاضرند از مواضع خود کوتاه بیایند.

مهم‌ترین ملاک در ازدواج حضرت علی(ع) وفاطمه(س) ایمان بود

ارزانی با اشاره به اینکه در ازدواج حضرت علی و زهرا مهم‌ترین ملاک بوده، تصریح کرد: از دیدگاه عرب جاهلی آن روز حضرت علی ثروت بالایی نداشت اما شخصیت اجتماعی الهی ایشان بالا و در ایمان و اخلاق یکتا بود بنابراین پیامبر اکرم (ص) و حضرت زهرا (س) همین امر را ملاک پذیرش قرار دادند.

وی ادامه داد: همچنین شروع زندگی آنها ساده بوده و اعتمادشان به یکدیگر صد درصد بود و همین امر می‌تواند ملاک جوانان امروز در ازدواج قرار گیرد.

ارزانی در پایان تاکید کرد: در جامعه امروز اطلاع‌رسانی در حوزه ازدواج کاهش یافته در حالیکه آموزش نسل جوان و خانواده‌ها بسیاری از مسائل را حل می‌کند و در واقع هر چه در این حوزه آموزش قوی‌تر باشد می‌توانیم مطابق آموزه‌های دینی امر مقدس ازدواج را بیشتر و بهتر رواج دهیم.