تعزیه میراث همه جهان است/ لزوم ایجاد بنیاد تعزیه

دکتر محمد حسین ناصر بخت در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: تعزیه از دوره رضاشاه به بعد به دلیل ممنوعیتهای که دچار آن شده بود، بسیاری از خصایص خود را از دست داد.

وی افزود: از دهه 40 و50  تعزیه دوباره مورد توجه برخی از پژوهشگران قرار گرفت و بعد از انقلاب هم به خصوص ازنیمه دهه 60به بعد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد توجه ویژه قرار گرفت.

ناصر بخت بیان کرد: از دهه 70به بعد ما شاهد یک جریان تکیه سازی در کشور هستیم که توسط مردم شکل گرفته و آنها حامیان همیشگی تعزیه بوده و هستند.

تئاتر و تلوزیون اصالتهای تعزیه را کم کرده است

وی اظهار داشت: خوشبختانه در سالهای اخیر تکیه های تعزیه زیادی در کشور ساخته شده و به خصوص در مناسبتها و در ماههای محرم و صفر و رمضان تعزیه در نقاط مختلف کشور رونق زیادی دارد.

این پژوهشگر تعزیه با بیان اینکه تعزیه امروزی دچار آسیبهایی هم شده، اظهار داشت: رقبایی مثل رادیو، تلویزیون، تاتر و سینما که در جذب مخاطب هم موفق بوده اند، گاهی بر بازی، موسیقی و صحنه آرایی تغزیه تاثیر گذاشته و آسیبهایی وارد کرده اند.

ناصر بخت افزود: برای اساس گاهی می بینیم در اجراهای تعزیه تقلیدهایی از هنرهای دیگر صورت می گیرد که آن اصالتهای تعزیه را کم می کند.

با ثبت جهانی تعزیه وظیفه ما سنگین تر شده است

وی با اشاره به ثبت جهانی تعزیه در سال گذشته گفت: تعزیه به عنوان میراث معنوی ایرانیان در سازمان جهانی یونسکو ثبت شده و به همین دلیل وظایف ما نسبت به قبل سنگین تر شده است.

این عضو کمیته ثبت جهانی تعزیه ایجاد بنگاه و پژوهشگاه تعزیه در کشور را ضروری عنوان کرد و بیان داشت: ایجاد این پژوهشگاه کمک می کند که از دست رفته ها را با توجه به اسنادی که موجود است باز گردانیم و تعزیه را به همان شکل اصیل آن حفظ و امکان خلق تعزیه های جدید را پیدا کنیم.

وی افزود: از طرفی امکان بهره بردن هنرهای نمایشی از تعزیه و نوآوری در تعزیه هم فراهم و نیازهای جامعه معاصر در این خصوص هم برطرف می شود.

ناصر بخت، با اشاره به علاقه مردم به تعزیه تصریح کرد: مردم همواره و به هر حال تعزیه را دوست دارند و به آن کمک می کنند اما این کافی نیست زیرا همین مردمی که تعزیه را دوست دارند می توانند به آسیب رسیدن به آن هم کمک کنند.

وی در خصوص چگونگی این آسیب رساندن گفت: عوام پسندی خود گاهی باعث رواج آسیبها می شود. به عنوان مثال گاهی موسیقی وارداتی و غیر اصیل وارد تعزیه می شود و نوع صحنه پردازیها و لباسها تحت تاثیر سریالهای تاریخی قرار می گیرد.

تعزیه میراث همه جهان است/ لزوم ایجاد بنیاد تعزیه

این استاد دانشگاه، جایگاه دایمی اجرای تعزیه و پژوهشگاه تعزیه را از وظایف میراث فرهنگی دانست و بیان کرد: اکنون این میراث دیگر فقط میراث ما نیست بلکه میراث همه جهان است و تلاشی و تجربه ای  است که مال ماست ولی جزء دستاوردهای بشری محسوب می شود و به همین دلیل وظیفه ما سنگین تر است و ما باید این بنیاد را ایجاد کنیم و امکان اجراهای دائمی تعزیه به وجود آید.

وی اضافه کرد: همچنین گروههای برگزیده تعزیه باید شکل بگیرند و شناسنامه دار شوند و امکان آموزش تعزیه به صورت آکادمیک در هنرستانها و دانشکده ها هم باید فراهم شود.

ناصر بخت با بیان اینکه در دانشگاه سوره برای تاسیس رشته نمایشهای سنتی و از جمله تعزیه اقداماتی در دست انجام است، اظهار داشت: هم اکنون بحثهایی در مورد ایجاد هنرستان تعزیه انجام شده که امیدوارم عملی شود.

تعزیه در دانشگاهها تدریس شود

این کارشناس نمایشهای آیینی عنوان کرد: در کشورهایی که نمایشهایی شبیه به تعزیه دارند می بینیم که این اقدامات انجام شده است. مثلا در ژاپن، هند و چین این نمایشها گاهی به عنوان یک رشته دانشگاهی تدریس می شود ودر برخی جاها از کودکی آموزش می دهند.

وی گفت: دانشگاهها و آموزش عالی باید در مورد تاسیس رشته ها و آموزش و پرورش هم در معرفی تعزیه در کتب درسی کارهایی را انجام دهند زیرا همانطور که در کتابهای درسی مثلا در مورد معماری دوران باستان یا ادبیات گذشته صحبت می کنیم باید در مورد تعزیه هم اینگونه باشد.

این پژوهشگر هنر همچنین با اشاره به پژوهشهای انجام گرفته در خصوص تعزیه نیز گفت: این کارها بیشتر کارهای فردی بوده و بر اساس علاقه فردی این کار انجام گرفته اما لازم است این پژوهشها بر اساس یک حرکت جمعی انجام شود تا تکرار در آن اتفاق نیفتد.

وی افزود: در غیر اینصورت بسیاری از تحقیقها شبیه به هم می شود و انرژیها گاهی هرز می رود چون ما این بنیاد را نداریم و اگر در کنار هم بتوانیم جمع شویم و تبادل افکار کنیم، دستاوردهای بیشتری خواهیم داشت.

امکان بروز هنرهای سنتی به شکل طبیعی سخت شده است

ناصر بخت همچنین در خصوص تهدیدهایی که هم اکنون تعزیه با آنها مواجه است نیز گفت: تعزیه یک پدیده مربوط به جامعه سنتی است و اکنون جامعه، جامه عوض کرده و به سوی مدرنیسم رفته و رسانه های دیگری آمده اند که بعضی از وظایف تعزیه را انجام می دهند و به همین دلیل امکان بروز هنرهای سنتی به شکل طبیعی سخت شده و این مهمترین تهدید است.

وی یادآور شد: همچنین نسل تعزیه خوانهای ما هم به آن شیوه سابق دیگر تربیت نمی شوند. در گذشته این هنر از پدر به پسر می رسید و آموزش تعزیه به شکل سینه به سینه و استاد وشاگردی و از کودکی و بچه خوانی شروع می شد و این تعزیه خوانها 70یا 60سال در این عرصه بودند و فعالیت می کردند اما این امکان الان وجود ندارد.

ناصر بخت افزود: الان بسیاری از آموزشها از طریق فیلمهای که تکثیر می شود اتفاق می افتد و گاهی در این فیلمها می بینیم که یک آموزشهای غلطی داده می شود و این به مرور زمان تکرار و در تعزیه های بعدی ملاک عمل می شود.

وی همچنین بین کرد: تعزیه هم در شکل اجرایی و هم در ادبیات و موسیقی آن امکانات بالقوه دارد که ما می توانیم در تاتر معاصر از آن استفاده کنیم ولی به دلیل اینکه شناخت تعزیه هنوز به طور کامل حاصل نشده، شاید هنوز نتوانیم آنطور که باید از تعزیه بهره ببریم.