همزیستی با تن داغ کویر/ کشف ردپای حیات بر روی شنزارهای لوت

به گزارش خبرنگار مهر، دشت لوت شامل لوت شمالی، مرکزی و جنوبی محدوده ای است که بین استانهای کرمان، خراسان جنوبی،  و سیستان و بلوچستان واقع شده و کتابی است چند صد هزار صفحه ای که خیلی از بخشهای آن هنوز ورق هم نخورده چه رسد به خوانده شدن.

بنا به آنچه که محمدعلی گلاب زاده در کتاب "کرمان در آیینه گردشگری" آورده، این بیابان حدود 80 هزار کیلومتر وسعت دارد و از شمال به کوه شاه و کوه نامی بند، از مغرب به کوههای کرمان، از جنوب به جاده بم و زاهدان و از مشرق به کوههای سیستان و بلوچستان محدود است. لوت مرکزی که حد جنوبی آن آبادی کشیت را به آبادی گرگ در مشرق لوت وصل می کند، مشخص ترین واحد جغرافیایی است. در آن نمونه های کامل انواع عوارض بیابانی که یکی از آنها کلوتهاست، دیده می شود.

پست ترین نقطه دشت لوت در مشرق معدن نمک (گود نمک) تقریبا در منطقه شرق کلوتها واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 56 متر است.

گلاب زاده همچنین در این کتاب آورده است: تپه ها و توده های عظیم و به هم پیوسته ماسه ای در شرق لوت مرکزی واقع شده اند که به آنها حتی کوههای ماسه ای می توان گفت زیرا قله آنها به 450 متر هم می رسد. این توده های ماسه ای که به آنها ریگهای شرقی لوت نیز می گویند، سطح قابل توجهی از لوت را به عرض متوسط 52 کیلومتر و طول متوسط 162.51 کیلومتر پوشانده اند.

در همین حال، این منطقه در دل خود عجایب و شگفتیهای بسیاری نهفته دارد؛ کلوتها و بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان، مرتفع ‌ترین هرمهای ماسه‌ای دنیا، دشت‌هایی از گدازه‌های بازالتی مانند گندم بریان، بزرگ‌ترین تپه‌های شنی پوشیده از گیاه در جهان (نبکا)، پهنه‌هایی به شکل چندضلعی‌های متعدد که حاصل تبخیر شدید سطح زمین است، کویر پاشتری و دشت ‌هایی از ریگ، شن و پوشیده از خاک‌های ریگی که فاقد گیاه است.

کشف نشانه های حیات در بخش مرکزی کویر لوت

اما با وجود این همه شگفتی در این پهنه جغرافیایی، شرایط خاص اقلیمی در لوت حیات را برای جانداران غیر ممکن ساخته است. البته این تصوری است که تا یکی دو هفته پیش وجود داشت اما حالا ردپای زندگی هم بر روی ریگزارها و شنزارهای این منطقه که در هسته خود گرمترین نقطه زمین را جا داده، مشاهده شده است.

دراین باره، خبرنگار مهر با محمد جهانشاهی، فعال محیط زیست گفتگو کرد.

وی از سفر پنج روزه گروهی از متخصصین محیط زیست ایران به یاری کانون سبز فارس به کویر خبر داده و می گوید: در راستای شناسایی و ارزیابی و پایش ظرفیتهای ناشناخته بیابان لوت این سفر دو هفته پیش انجام شد.

جهانشاهی می افزاید: در این سفر بخش شرقی لوت و مناطق مهمی چون زبان مار و از همه مهمتر چاله های مرکزی لوت مورد بررسی قرار گرفت.

این فعال محیط زیست ادامه می دهد: در بررسی های انجام شده تعدادی گونه جانوری و گیاهی توسط گروه شناسایی شد تا نظریات قبلی مبنی بر عدم وجود حیات در بخشهای مرکزی لوت مورد تردید واقع شود.

وی می گوید: البته در راستای تکمیل اطلاعات نیاز به سفرهای دیگری هم هست که فاز بعدی آن در اسفندماه انجام خواهد شد.

پرونده ژئوپارک لوت در حال تکمیل است

وی با بیان اینکه در سفر بعدی، مناطق جنوبی لوت و لوت زنگی احمد و بخشهای شرقی به خصوص ریگهای یلان مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت، می گوید: چشم انداز سفر تکمیل پرونده لوت در راستای ثبت این بیابان و فراهم شدن شرایط ایجاد ژئوپارک لوت در یونسکو خواهد بود.

جهانشاهی تصریح می کند: با این اقدام، استان کرمان و استانهای همجوار با لوت به ویژه کویرنشینان در مسیر توسعه قرار خواهند گرفت.

وی ادامه می دهد: در این سفر در بخش ریگهای یلان به تعدادی درختچه ( اسکمبیل) توسط اعضای گروه شناسایی شد همچنین با تله گذاری و بررسی محیط، نمونه هایی از حشرات و ماگماها پیدا شد.

وی با بیان اینکه در سفرهای قبلی نیز در لوت مرکزی و در حوالی گندم بریان گونه های جالب توجهی کشف شد، بیان می دارد: گونه های جدید هم توسط آقای بهمن ایزدی در حال بررسی است.

جهانشاهی می افزاید: همچنین در این سفر بحث هیدرولوژی لوت، مظاهر جدید رودخانه در منطقه و خط تراز آبی نیز مورد ارزیابی قرار گرفت.

برخی گونه های گیاهی و جانوری خود را با شرایط لوت وفق داده اند

وی بیان می دارد: با کشف این گونه ها، مشخص شد که چرخه زیستی بسیار سختی در منطقه وجود دارد و این گونه های گیاهی و جانوری خود را با این شرایط وفق داده اند.

این فعال محیط زیست همچنین اظهار می دارد: با توجه به شرایط بد آب و هوایی در این منطقه، بالا بودن شدت دما در فصلهای گرم و پایین بودن آن در فصلهای سرد، متاسفانه تاکنون اطلاعات دقیق و مشخصی از قسمتهای مختلف بیابان لوت در دسترس نبوده است.

جهانشاهی می گوید: همچنین عبور شرقی به غربی به دلیل وجود دیواره های سخت و خشنی مثل کلوتها در بخش غربی، ریگهای یلان در بخش شرقی که بیشترین تپه های شنی دنیا را در خود جای داده، بسترساز شرایطی چون سختی عبور در این منطقه شده است.

وی تصریح می کند: اطلاعاتی که در حال حاضر در مورد این بیابان داریم، از طریق عکسهای هوایی و ماهواره ای و یا پرواز بالگردها جمع آوری شده است.