عقب‌افتادگی در امر رسانه به نظام سیاسی کشور آسیب می‌رساند

مجید رضائیان، استاد رشته روزنامه‌نگاری در دانشکده‌های خبر و سوره در گفتگو با خبرنگار مهر دراین‌باره که چرا رسانه‌های خارجی در پوشش برخی اخبار داخلی گوی سبقت را از رسانه‌های داخلی ربوده‌ و توانسته‌اند اعتماد مخاطبان را به دست آورند با اشاره به اینکه این مسئله در رسانه‌های کشور دارای 4 وجه است، گفت: یکی از مشکلات عمده این است که هرگونه اطلاع رسانی از سوی دستگاه‌های رسمی و به‌ویژه دولتی به عنوان یک تخصص حرفه‌ای به رسمیت شناخته نمی‌شود.

وی ادامه داد: گاهی اوقات تصور دستگاه‌ها این است که اطلاع‌رسانی، بیان دوباره سیاست‌ها و فعالیت‌های آنهاست و این در حالی است که اطلاع‌رسانی دستگاه‌های دولتی دو مسئله دیگر را نیز در برمی‌گیرد؛ اینکه عملکردها تا چه اندازه به نتیجه رسیده و با چه موانعی روبه‌رو بوده‌است.

به گفته رضائیان، شتاب جریان اطلاع‌رسانی بار دستگاه‌ها را سبک می‌کند و اخبار را از حالت تشریفاتی که درگیر آن هستند، خارج می‌کند. این موضوع که جریان اطلاع‌رسانی در دستگاه‌های دولتی نه تنها مانع نیست، بلکه از فشار کار می‌کاهد، هیچگاه جدی گرفته نشده و به همین دلیل نیز با اخباری مواجه می‌شویم که بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند.

این استاد ارتباطات با اشاره به اینکه اگر این جنبه از اطلاع‌رسانی از سوی ارگان‌ها جدی گرفته شود، آنها می‌توانند مطالبات خود را بیان کنند، تصریح کرد: رسانه‌ها می‌توانند نقش رابط را داشته باشند و همان‌طور که نیاز مخاطب را عنوان می‌کنند، مطالبات مسئولین را نیز به مخاطبان انتقال می‌دهند. متأسفانه رسانه‌ها معمولا در ارتباط با دستگاه‌ها به در بسته بر می‌خورند.

اولین سردبیرروزنامه جام‌جم تاکیدکرد: از سوی دیگر نگاه به اطلاع‌رسانی باید از یک دیدگاه سیاسی به نگاهی حرفه‌ای تبدیل شود. نگاه سیاسی به جریان اطلاع‌رسانی باعث می‌شود که مدیریت‌های سیاسی بر آنها حاکم شود و این در حالی است که رسانه‌های حرفه‌ای می‌توانند با حفظ استقلال با جریان‌های سیاسی و رسمی مورد قبول نظام  تعامل بهتری داشته باشند.

پژوهشگر و مدرس ارتباطات افزود: نگاه یک سویه به رسانه‌ها باعث می‌شود که آنها انگیزه‌های حرفه‌ای را از دست بدهند و اولویت‌ها در  کار رسانه جابجا می‌شود. به جای آنکه به مسائل اصلی جامعه بپردازند، به موضوعاتی که ارزش خبری ندارند، توجه می کنند. رسانه‌های خارجی نیز از این فرصت استفاده کرده و همین موضوعات را مطرح می‌کنند که در نتیجه ما عقب می‌مانیم.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت، نداشتن مهارت در کار روزنامه‌نگاری را نیز از عوامل دیگری دانست که می‌تواند دلیل عقب ماندن رسانه‌ها در انتشار به وقت اخبار باشد.

سردبیر سابق روزنامه جام‌جم ادامه داد: این مسئله مربوط به «شم خبری» و نبود مهارت‌های آموزشی روزنامه‌نگار می‌شود. این مسئله که اولین عکس خبری مربوط به زلزله بم را یک رسانه خارجی منتشر کند و رسانه‌های داخلی چند دقیقه بعد این عکس را منتشر کنند، مفهومی جز «خوردن خبر» از سوی رسانه‌های داخلی ندارد که یکی از عوامل مهم آن ضعف حرفه‌ای بودن است.

وی تاکید کرد: البته وسایل و تکنولوژی ارتباطی نیز در این میان نقش به سزایی دارد. خبرنگاران کشور باید بیش از این تجهیز شوند. در جایی که ممکن است اینترنت و تلفن همراه نباشد، خبرنگار باید به همه امکانات مانند تلفن‌های ماهواره‌ای مجهز باشد.

رضائیان با تاکید بر این امر که خبرنگار امروز در مواقع حساس باید «خبرنگار همراه» باشد، خاطرنشان کرد: برخی از رسانه‌های خارجی اصلا دفتر کار ندارند. محل رویداد مکان و دفترهرخبرنگار است . آنها «خبرنگار همراه» هستند و خبرنگاران ما هم باید به همین سمت حرکت کنند.

وی درباه تبعات این عقب‌ماندگی در رسانه‌ها در انتشار اخبار نیز گفت: این تأثیر تنها در یک عرصه نیست، بلکه بسیار گسترده است. از سوی دیگر نیز به مرور حرمت خبر خوردن از لحاظ حرفه‌ای شکسته می‌شود  و زمانی که یک رسانه خارجی خبری را اعلام کند، دیگر رسانه‌های داخلی نمی‌توانند خبر را مدیریت کنند و در حقیقت این خبر است که رسانه‌ها را مدیریت می‌کند.

این استاد روزنامه‌نگاری ادامه داد: زمانی که خبر، رسانه را مدیریت کند، ناچار به برخورد واکنشی می‌شویم و به طور قطع از اولویت‌های رسانه‌ای فاصله گرفته و در جریانی از خبررسانی قرار می‌گیریم که اتفاقا هدف رسانه خارجی است.

وی با اشاره به اینکه اعتماد مخاطب نیز در این مسیر نسبت به رسانه‌های داخلی کمتر از رسانه‌های خارجی می‌شود، خاطرنشان کرد: علاوه بر این باید بدانیم که لطمه فرهنگی این مسئله بسیار عمیق‌تر از مشکلات سیاسی است. رسانه‌ها بیش از آنکه در عرصه سیاست مورد توجه قرار گیرند، در عرصه فرهنگ تعریف می‌شوند. زمانی که جریان خبررسانی را به دست بگیریم و به نیاز مخاطب توجه کنیم، به مرور رفتار و دیدگاه مخاطب را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهیم، اما وقتی معادله برعکس شد، به رفتار او نیز لطمه می‌خورد و تبعات فرهنگی منفی بسیاری در پی خواهد داشت.

وی همچنین با بیان اینکه در حال حاضر یکی از منابع اصلی قدرت در دنیا «پرستیژ» است، بیان کرد: ما با عقب‌افتادگی در ارسال اخبار و کار رسانه‌ها پرستیژ سیاسی خود را نیز از دست می‌دهیم و به این ترتیب نظام سیاسی کشور لطمه می‌خورد.