دانشگر: باوجود بودجه‌های کلان وضعیت زبان فارسی در ایران نگران‌کننده است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست علمی «روز جهانی زبان مادری با تاکید بر زبان فارسی» صبح امروز سه‌شنبه 2 اسفند با سخنرانی محمد دانشگر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این برنامه سیدجلال دهقانی فیروآبادی مدیر گروه مطالعات روابط فرهنگی بین‌الملل پژوهشکده ارتباطات فرهنگی بین‌الملل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سخنانی کوتاه با اشاره به اهمیت زبان در مبادلات فرهنگی گفت: زبان فقط یک وسیله ارتباطی نیست و امروزه یکی از مولفه‌های قدرت ملی در جهان محسوب می‌شود.

وی همچنین از برنامه‌های پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برای بررسی علمی و تخصصی مسائل و مشکلات زبان فارسی در قالب نشست‌های آکادمیک در آینده خبر داد.

سپس محمد دانشگر استاد دانشگاه امام حسین (ع) در سخنانی با اشاره به اینکه زبان مادری برای گویشورانش آنقدر مسئله‌ای بدیهی است که در بسیاری اوقات نیازی به پرداختن به آن احساس نمی‌شود مگر اینکه در معرض بحران‌های جدی قرار گیرد.

وی در ادامه با نقل قول از برخی شاعران مانند ازرا پاوند و امرسون درباره اهمیت زبان در انتقال معانی بین فرهنگ‌های مختلف، تاکید کرد: هر اندازه گستره زبانی انسان جامع‌تر و فراگیرتر باشد، به همان نسبت تفکر او جامع‌تر خواهد بود؛ چراکه زبان انعکاسی از فرهنگ و فرهنگ هم انعکاسی از زبان است.

دانشگر زبان را راهنمایی ساده و بسیار شفاف برای شناخت واقعیت‌های اجتماعی ارزیابی کرد و افزود: روند یادگیری و یاد دادن زبان فارسی به عنوان زبان دوم به خارجیها به هیچ عنوان قابل با زبانی مثل انگلیسی نیست چراکه اساساً انگیزه‌های افراد برای این دو کار کاملاً با هم فرق می‌کند.

به اعتقاد این استاد دانشگاه امام حسین (ع) چنانچه گویشوران یک زبان به موفقیت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلف علمی، هنری، اقتصادی و حتی ورزشی در سطح بین‌المللی دست یابند، این پارامتر در افزایش اقبال به یادگیری آن زبان موثر خواهد بود.

وی سپس با بیان اینکه جوامع در هر دوره‌ای با توجه به وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که به خود می‌گیرند، به همان نسبت زبان آن جوامع جلوه خاصی در کشورهای دیگر می‌یابد، گفت: در سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی، هر کسی که از ایران خارج می‌شد، درباره تحولات سیاسی کشورمان مورد پرسش قرار می‌گرفت و همین مسائل حساسیت خارجی‌ها را نسبت به یادگیری زبان فارسی بالاتر می‌برد.

دانشگر با تقسیم بندی تحولات ساختاری و دستوری زبان فارسی در طول تاریخ گفت: زبان فارسی از نظر تاریخی سه دوره را پشت سر گذاشته است؛ زبان فارسی باستان، زبان فارسی میانه و زبان فارسی جدید که دستور زبان دوره اخیر با انقراض ساسانیان و ورود اسلام به ایران شکل گرفت و تکوین یافت.

این استاد دانشگاه امام حسین (ع) در عین حال تحولات ساختاری و دستوری 1400 ساله اخیر ر در زبان فارسی اندک دانست و از ورود اسلام به ایران و آشنایی ایرانیان با زبان و ادبیات عرب، حمله مغول‌ها و ورود لغات ترکی - مغولی به زبان فارسی و آشنایی ایرانیان با فرهنگ غرب بعد از دوران مشروطیت، به عنوان 3 عامل تاثیرگذار بر این تحولات نام برد.

وی در ادامه با تاکید بر لزوم پاسداری از زبان فارسی، در عین حال برخی تلاش‌ها در معادل سازی برای تمامی واژگانی که هر روزه وارد زبان فارسی می‌شوند، بی‌ثمر توصیف و اضافه کرد: نباید نسبت به این مسئله حساسیت زیادی به خرج دهیم؛ برخی واژگان آنقدر جاافتادگی‌شان بارز است که تلاش برای ساختن معادل برای آنها، نوعی لجبازی است.

دانشگر همچنین زبان ترجمه‌ها را آسیبی برای دستور زبان فارسی خواند و گفت: در بخش زیادی از این ترجمه‌ها ساختار  و دستور زبان مبدا مثلاً انگلیسی را هم عیناً منتقل می‌کنند و این ساختار در درازمدت خود را بر زبان فارسی تحمیل می‌کند و بر آن چیره می‌شود.

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه امام حسین (ع) افزود: نکته‌ای که باید مورد توجه مسئولان و کارگزاران فرهنگی و نیز پژوهشگران حوزه زبان فارسی باشد، این است که در پناه توجه به مسئله زبان مادری، به مصرف‌کننده ساختار زبانی دیگران تبدیل نشویم و دستور زبانمان مورد تهدید قرار نگیرد.

وی در پایان با اشاره به تعدد دستگاه‌های سیاستگذار در حوزه پاسداشت و گسترش زبان فارسی از جمله مراکز وابسته به وزارتخانه‌های ارشاد، علوم، امور خارجه و برخی دستگاه‌های اجرایی دیگر مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلام، فرهنگستان زبان فارسی و شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفت: علی‌رغم صرف بودجه‌های کلان در این زمینه طی سال‌های اخیر در قیاس با مثلاً 10 سال گذشته، وضعیت زبان فارسی رو به پسرفت است و این جای نگرانی دارد.