ساعی: شعر جعفریان مخاطب را گرفتار کنایه‌ها نمی‌کند

به گزارش خبرنگار مهر، هشتمین و آخرین نشست حکایت شعر در سال جاری، عصر روز دوشنبه 22 اسفند و با موضوع بررسی کارنامه شعری محمدحسین جعفریان و با حضور وی و نیز غلامعباس ساعی و بهروز یاسمی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، ساعی شاعر و منتقد مشهدی با اشاره به نقد بلندی که در سال‌های پس از انتشار مجموعه شعر «پنجره‌های رو به دریا» منتشر کرده بود، گفت: شاید خیلی از حرف‌ها و نقدهایم در آن سال‌ها  را امروز قبول نداشته باشم، اما آنچه درباره محمدحسین جعفریان و مجموعه شعر او در آن سال‌ها نوشتم، هنوزم مورد تایید من است و باورشان دارم.

وی ادامه داد: در اشعار جعفریان هرگز خودم را در استعاره‌ها و کنایه‌ها و تشبیهات اسیر ندیدم و این فنون را در آنها تنها ابزاری برای انتقال حس او می‌بینم. در واقع جعفریان از جمله شاعرانی است که به القای حس خود بیش از هر چیز توجه دارد و این موجب می‌شود که او را در شاعری موفق بدانیم.

ساعی افزود: یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های شعر جعفریان در این است که او شاعرانه شعر سروده است که در متن شعر بوده و آن را سروده است، او از خود رزمندگان بوده و درباره آنها شعر سروده است و واژه واژه‌های کتابش این را شهادت می‌دهد. به همین سبب می‌گویم بی‌تابی‌ها و دغدغه‌های او در شعر بسیار ستودنی است.

این منتقد در ادامه با اشاره به مجموعه شعر «پنجره‌های رو به دریا» گفت: این مجموعه از نخستین مجموعه‌های پیشرو شعر جنگ و بعد و شاید ادبیات ما به نوعی کم اقبال بوده است که در این سال‌ها شاعرانش از ادامه این حرکت جا مانده‌اند. لحن کلام در این کتاب خبری است و در آن شاعر از چیزی سخن می‌گوید که با گوشت و پوست و استخوانش لمس کرده است. به همین خاطر است که جنس شعر او را باید از جنس اشعاری دانست که مخاطب پس از خواندن آنها به حضور در صحنه‌‌های روایت شده در آن ترغیب می‌شود.

ساعی افزود: جعفریان در شعرش هیچگاه دستور نمی‌دهد و امر و نهی نمی‌کند. توصیفات او بسیار آموزنده است و آنقدر شعرش را با تجربیات و مشاهدات پیوند زده که هر بار که آن را می‌خوانیم، حس می‌کنیم نکته ارزشمند ناگفته‌ای در آن به ما القا می‌شود که این بسیار ارزشمند است.

وی همچنین افزود: جعفریان در فضاسازی‌ها به جزئیات توجه ویژه‌ای دارد و این تا اندازه‌ای است که می‌توان ادعا کرد شعر او با شعر کسانی که جنگ را نادیده توصیف می‌کنند، تفاوت‌ها فاحش دارد.

ساعی همچنین افزود: جزیی‌نگری بعد از نیما در جریان شعری ایران پدید آمد، اما نباید جزیی‌نگری را با نگاه تجربی، یکی بدانیم. جعفریان در شعرش نشان می‌دهد که تجربه کرده است و این تجربیات را در شعر با حس خود بیان کرده است.

این شاعر افزود: در بسیاری از اشعار جعفریان با واژه‌هایی برخورد می‌کنیم که نوع به‌کارگیری آنها بسیار جذاب است و از جنس آنها می‌توان به جنس شاعر نیز پی برد.

شعر جعفریان در حوزه زبان و معنا تکان دهنده است

در ادامه این نشست، بهروز یاسمی نیز که دقایقی پیش از آغاز جلسه به علت شرکت نکردن علی معلم دامغانی در این نشست به عنوان سخنران جایگزین وی شده بود، با اشاره به این موضوع گفت: ای کاش این نوع از برنامه‌ها از سوی برگزار‌ کنندگانش کمی جدی‌تر گرفته ‌شود و یک جایگزین برای سخنرانان نیز در نظر بگیرند تا حرف‌ها جدی‌تر زده شود. من با این فرصت و شکل سخنرانی عباراتی را می‌گویم که می‌دانم در نهایت نه اعتباری به جعفریان می‌افزاید و نه چیزی از او کم می‌کند.

یاسمی ادامه داد: در شعر فارسی رفت وآمد مابین شعر کلاسیک و شعر نو کار ساده‌ای نیست و اساس شاعری به معنی شعر گفتن در تمام قالب‌ها نیست، اما جعفریان و پریشانی قالب‌های شعری او نشان می‌دهد که دغدغه‌های فراوانی دارد که شعر بستری است برای بیان آن و تعدد قالب‌های شعر سرودن شاعر نیز به همین خاطر است.

این منتقد ادبی افزود: جعفریان با وجود تمام مصیبت‌هایی که کشیده و دیده است، شعر پرتوجهی را از خود بیرون می‌دهد و این موضوع قابل تحسین است.

یاسمی در ادامه اظهار کرد: سطرهای درخشانی از شعر جعفریان را می‌توان برداشت و عبارت‌هایی زائد را از آن زدود و به نوعی شعر او را ادیت کرد؛ مانند همان کاری که در سینما انجام می‌شود. اما من معتقدم با این کار پریشان‌گویی و حس شعر او را از مخاطب می‌گیریم و این دیگر شعر او را با ذائقه مخاطبان شعر انقلاب سازگار نمی‌کند.

وی تاکید کرد: شعر جعفریان در حوزه زبانی و معنا و موسیقی تکان‌دهنده است و عینیت‌های موجود در کلام اوست که وی را در نهایت نجات می‌دهد. او شاعری است که دغدغه‌های اجتماعی جدی دارد و ظرافت‌های شعر او تمام خصوصیات پارادوکسیکال مخاطب شعر ایرانی را در بر می‌گیرد.