به گزارش خبرنگار مهر، چگونگی حمایت معنوی از آثار انیمیشن درقالب فیلم های سینمایی، مجموعه های تلویزیونی ویا حتی تیزرهای تبلیغاتی از جمله مسائلی است که این روزها با رشد این هنر و صنعت به عنوان مهم‌ترین دغدغه انیماتورها مطرح است.
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر مطرح می شود که یک مجموعه تلویزیونی، یا فیلم سینمایی و یا هر مجموعه موفق دیگری خوش بدرخشد و از اقبال عمومی مخاطب برخوردار شود و در پی این موفقیت است که سودجویان بسیاری در تلاش برمی آیند تا به انحای مختلف در بازار آشفته عدم رعایت حق کپی رایت در ایران نفعی به خود برسانند. در نتیجه شاهد هستیم که علاوه بر کپی های غیر مجاز که خوش بینانه ترین نوع عدم رعایت حق کپی رایت است ، کاراکترهای محبوب این آثار در زمره انواع محصولات فرهنگی چون عروسک کاراکترهای محبوب ، لوازم و تحریر و سایر موارد دیگر بدون رعایت حق کپی رایت روانه بازار می شود.
این اتفاقی است که این روزها برای مجموعه موفق تلویزیونی شکرستان رخ داده است . از همین رو مسعود صفوی تهیه کننده این مجموعه تلویزیونی با حضور در خبرگزاری مهر از آسیب های متعدد عدم رعایت حق کپی رایت، آسیب پذیری حوزه فعالیت هنر انیمیشن نسبت به سایر حوزه های هنری ، تلاش خود انیماتورها برای حل معضل عدم رعایت حقوق معنوی هنر انیمیشن سخن گفت.
در این نشست قرار بود برخی دیگر از انیماتورها و همچنین یک حقوقدان حضور داشته باشند اما به دلیل ترافیک کارهای قبل از عید نوروز این امکان میسر نشد و گفتگو با مسعود صفوی هم تنها در حد طرح موضوع است و قرار است این مبحث در فرصتی مناسب نقد و بررسی شود.
*خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و هنر : بسیاری از انیماتورها معتقدند که عدم رعایت حق کپی رایت در آثار انیمیشن بیش از دیگر هنرها است. چرا؟
مسعود صفوی تهیه کننده مجموعه تلویزیونی "شکرستان" : اشاره درستی است من هم معتقدم که حق کپی رایت در حوزه انیمیشن بیش از سایر حوزه هایهنری رعایت نمی شودو زمانی که یک مجموعه انیمیشن ساخته می شود می توان از روی تمام رشته هایی که برای ساخت این انیمیشن فعالیت کرد استفاده غیرمجاز کرد.
*استفاده از این محصولات در نگاه نخست جنبه اقتصادی ندارد و تنها از روی علاقه مخاطب شکل می گیرد.
- درست می گویید در مرحله نخست و البته در ایران جنبه اقتصادی آن مطرح نیست. اما همین مرحله در تمام دنیا با نگاهی اقتصادی به آن می نگرند و در ایران هم رفته رفته از همین مرحله نخست باید گرایش به سمت و سوی اقتصادی شدن داشته باشد. اما اصل مطلب این است که وقتی یک انیمیشن تولید می شود تنها کارتون و یا هنر انیمیشن نیست که به چشم می آید بلکه برای این کارتونک ها قصه نوشته شده، فضاسازی شده، موسیقی ساخته شده، جلوه های ویژه و بسیاری دیگر از موارد که شاید به چشم نیاید ساخته شده است. از همین رو می توان از روی هریک از مقوله به خصوص کاراکترهایی که برای خوب از آب درآمدن آن، گروه زحمات بسیاری برای کشیده اند کپی‌های غیرمجاز کنند.
*اما من جواب سئوالم را نگرفتم چه فرقی بین کپی آثار انیمیشن با سایر حوزه های هنری است.
- نفس عمل کپی کردن نادرست است و در این شکی نیست اما مسئله این است که در محصول فرهنگی مثل یک فیلم سینمایی و یا آلبوم موسیقی وقتی کپی می شود در حد تکثیر محصول، موردنظر است اما در هنر انیمیشن اینچنین نیست و می توان از روی هریک از کاراکترهای داستان انیمیشن کپی شود و اثرات آن را به صورت عروسک های ساخته شده، کپی بر روی لوازم التحریر و ... دید اما در فیلم سینمایی و یا آلبوم موسیقی فقط تکثیر غیر مجاز مطرح است و مثلا نمی آیند از روی بازیگران خانم و آقا عروسک بسازند . بلکه کپی این محصولات فرهنگی در حد تکثیرغیر مجاز و یادر نهایت کتاب و پوستر اثر است که آن م در بسیاری مواقع بیشتر به تبلغیات اثر کمک می کند تا کپی غیرمجاز محسوب شود.
* وقتی صحبت از رعایت حق معنوی تمام مسئولان و صاحب نظران به این نکته معتقدند که باید برای رعایت حق معنوی مولف و مصنف اقدام قضایی کرد اما در نهایت هیچ سازمانی درعمل متولی این امر نمی شود . به نظر شما چه سازمانی باید در عمل هم متولی این مسئله باشد.
- سازمان ها و نهادهای مختلفی است که آثار را ثبت می کنند مثلا فیلمنامه در خانه سینما و یا وزارت ارشاد ثبت می شود . موسیقی هم به همین منوال در خانه موسیقی به ثبت می رسد اما مسئله مهم این است که تمام این سازمان‌ها و نهادها به طور پراکنده وجود دارد و متاسفانه من به عنوان صاحب اثر با وجود اطمینان از ثبت حقوق معنوی ضمانت اجرایی ندارم. به عنوان مثال مگر چندبار هنرمندی مثل حسین علیزاده می تواند تمام شرایط برای او مناسب باشد تا "نی نوا" را بسازد ، بهرام عظیمی در طول فعالیت حرفه ای خود مگر چندبار می تواند مجموعه موفق "سیا ساکتی" را بسازد . این در حالی است که اگر این رخداد هنری در خارج از کشور می افتاد تا سال‌های سال هنرمند می توانست به دلی داشتن حق کپی رایت زندگی کند اما در ایران چنین نیست. باید این مبحث جدی گرفته شود و ضمانت اجرایی برای هنرمند نیز وجود داشته باشد به خصوص اینکه قراراست سازمان سینمایی به زودی فعالیت خود را آغاز کند باید این نکه را جدا در نظر داشته باشد و پیگیری های لازم در این زمینه را بکند.
* انیمیشن "شکرستان" از مجموعه های موفق تلویزیونی است که مخاطب خود را دارد و می بینیم که محصولات مصرفی آن به دنبال این موفقیت و محبوب شدن میان مردم به بازار آمده است چه انتظاری از مسئولان دارید؟
- قبل از اینکه انتظار خودم از مسئولان را بگویم باید متذکر شوم که انیمیشن "شکرستان" انیمیشینی محبوب در میان مردم است و گروه های سنی مختلف از اقشار گوناگون اجتماع این مجموعه تلویزیونی را دنبال می کنند به گونه ای که تکیه کلام های هریک از کاراکترها ورد زبان مردم است و این اتفاقی است که تا کنون برای یک اثر انیمیشن رخ نداده است . دلیل این اتفاق نیکو هم ین است که انیمیشن شکرستان کاملا ایرانی است و زحمت بسیاری برای آن هم در حوزه تولید و هم در حوزه پخش تلویزیونی برای آن کشیده شده است .ولی متاسفانه شاهد هستیم که ده ها تولید کننده دیگر بدون هیچ مجوز و یا خرید حق کپی رایت به اشکال مختلف از روی این انیمیشن کپی برداری می کنند.
* خریدار تا چه اندازه ای در ایجاد بازار غیرمجاز کپی آثارهنری سهیم هستند؟
- به اعتقادمن خود خریدارهم در ایجاد چنین زنجیره نادرست خرید و فروش آثار هنری سهیم است و باید فرهنگ پس زدن کپی های غیر مجاز از محصولات فرهنگی را در دورن خریدارهم نهادینه شود کند. اما روی سخن من بیش از خریدار با مدیران متولی فرهنگی است . به اعتقاد من اثری مثل شکرستان با این میزان محبوبیت یک امتیاز برای مسئولان است چراکه مردم با عشق ورزیدن به هریک از کاراکترهای این مجموعه دیگر سراغ کاراکترهایی چون مرد عنکبوتی، و یا انواع باربی های وارداتی نمی روند و این یک افتخار ارزنده برای مسئولان و متولیان فرهنگی است که باید از این افتخار به بهترین شکل ممکن حمایت کرد.
* در گذشته شاهد بودیم که سینماگران با مصاحبه های خود جریان خوبی درباره عدم کپی فیلم ها راه انداختند که انصافا موثر هم بود. خود انیماتورها تا چه اندازه برای احقاق حقوق مولف و مصنف چه فعالیتی کرده اند.
- انیمیشن هنرجوانی در ایران است و فرهنگ سازی در این هنر جوان با سینما متفاوت است به این معنا که وقتی یک بازیگر درباره قاچاق فیلم صحبت می کند به دلیل شناخته بودن و محبوبیتی که دارد حرفی که می زند تاثیر بیشتری دارد. اما این محبوبیت در انیمیشن نیست چراکه کاراکترهای این انیمشین ها هیچ یک واقعی نیستند بلکه توسط گروهی خلق شده اند و از این جهت دست ما به عنوان صاحبان اثر بسته است. اما ایده خوبی است شاید بتوان چند قسمت از مجموعه شکرستان را به موضوع قاچاق اختصاص داد.به اعتقادمن در نهایت قوانین و ضمانت های مالکیت های معنوی باید جدی گرفته شود.
* به عنوان آخرین سئوال چه انتظاری از مسئولان دارید؟
- دایره وسیعی در تولید یک اثر انیمیشین دخیل است که اگر همکاری و حمایت سازمان های مختلف نباشد اتفاقی رخ نمی دهد بنابراین اگر یک اثر هنری در همه حوزه ها موفق از آب در می آید تیم تولید به طور مشخص انتظار دارد که حمایت وزارت ارشاد و یا گروه های پشتیبانی در تمامی مراحل با آنها باشد در غیر این صورت با وجود همه تلاش های فردی و جمعی اگر چنین حمایت هایی نباشد تلاش های فردی به جایی ختم نمی شود.
نظر شما