در تاریخ اول فروردین 1391 ،"هیلاری کلینتون" وزیر امور خارجه آمریکا از در اظهاراتی که نشان دهنده شکست تلاشهای ضد ایرانی بود، اذعان کرد که واشنگتن یازده کشور را از اعمال تحریمها علیه ایران مستثنی کرده است.
هیلاری کلینتون گفت : چون کشورها هم اکنون واردات نفت خود از ایران را کاهش داده اند، 10 کشور اتحادیه اروپا به علاوه ژاپن از اعمال تحریم های سخت جدید علیه ایران مستثنی شده اند.
وی این 10 کشور عضو اتحادیه اروپا را بلژیک، انگلیس، جمهوری چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان و اسپانیا اعلام کرد. تاکید بر مستثنی شدن 10 کشور اروپایی و ژاپن از تحریمهای ایران به نوعی شکستی برای آمریکا به شمار می رود که فشارهای فراوانی بر آنها برای پیوستن به تحریمهای مورد نظر کاخ سفید علیه کشورمان وارد کرده بود.
این پایان ماجرا نبود و در تاریخ 5 فروردین نیز اعلام شد که آمریکا در حال بررسی امکان مستثنی کردن 12 کشور دیگر از جمله ترکیه، هند و چین از فهرست تحریم های نفتی ایران است.
چرایی خارج شدن 11 کشور از فهرست تحریم های نفتی ایران
نگاهی به عوامل تاثیرگذار بر این تصمیم آمریکا نشان می دهد که علاوه بر افزایش بی سابقه قیمت نفت و بنزین در بازارهای جهانی دو عامل داخلی و خارجی بر این تصمیم واشنگتن تاثیر داشته اند.
عامل داخلی
آمریکا در سال جاری میلادی شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود و اوباما امیدوار است که بتواند در این انتخابات به پیروزی برسد. اما این رویای اوباما با یک کابوس روبرو شد و این کابوس چیزی نبود به جز افزایش بهای بنزین در آمریکا به واسطه تحریم نفت ایران.
در همین رابطه نظرسنجی های انجام شده توسط شبکه خبری ای.بی.سی و روزنامه واشنگتن پست نشان می دهد که درصورت ادامه روند افزایش بهای بنزین در آمریکا، اوباما شرایط سختی را در زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر خواهد داشت. افزایش بهای بنزین سبب شده تا مردم آمریکا تمام سیاستهای اقتصادی اوباما را زیر سوال برده و کارهای دیگر وی را نیز تایید نکنند.
برهمین اساس هم اکنون 65 درصد مردم آمریکا معتقدند که اوباما کنترل بهای بنزین را به خوبی مدیریت نمی کند و فقط 26درصد از مردم این کشور اقدامات اوباما در خصوص بنزین را تایید می کنند.
در سوال دیگری از مردم آمریکا پرسیده شد که آیا تمام اقدامات اقتصادی اوباما را تایید می کنید یا خیر که در پاسخ به این پرسش 50 درصد پاسخ منفی داده و 46 درصد از پاسخ دهندگان اقدامات اوباما در بخش اقتصادی را تایید کردند. این در حالی است که در فوریه (ماه گذشته میلادی) این رقم کاملا برعکس بود و 50 درصد از مردم آمریکا اقدامات اقتصادی اوباما را تایید می کردند.
دموکرات ها با اعلام اینکه اوباما مسئول افزایش بهای سوخت نیست، امید دارند که بهبود وضعیت شغل و کار در آمریکا رئیس جمهوری را در انتخابات بعدی یاری رساند، اما نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری و بالا بودن حساسیتها و تب انتخاباتی سبب شده است تا مردم بیش از آنکه به دنبال بررسی مشکلات باشند به دنبال دلایل این مشکلات هستند.
بدون شک امروزه افزایش بهای سوخت در آمریکا به عنوان یکی از پیامدهای بحران جهانی افزایش بهای این محصول به شمار می‌رود و در این بین بی‌تردید تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا و اروپا مهمترین دلیل آن تلقی خواهد شد.
عامل خارجی
از همان ابتدای تحریم نفتی ایران از سوی آمریکا، کشورهای وارد کننده نفت از ایران با آن سرناسازگاری گذاشتند و در این میان صدای هند، چین، ترکیه و حتی کره جنوبی و ژاپن بلندتر از بقیه به گوش می رسید.
اما در این میان اعلام خبر تحریم ایران، تاثیر منفی بر بازار گذاشته و سبب افزایش بهای نفت و بنزین در بازارهای جهانی شد به طوریکه بهای هر بشکه نفت برنت دریای شمال در بازارهای جهانی به بیش از 120 دلار رسید امری که خبر از آغاز یک دوران رکود دیگر در اقتصاد غرب را می داد و همین امر سران غرب را برآن داشت تا پیش از آنکه کار از کار بگذرد چاره ای برای آن بیندیشند.
گزارشهای سالانه نشان می دهد که ایران بهطور متوسط سالانه حدود 2.3 میلیون بشکه نفت صادر می کند که حدود 60 درصد آن به کشورهای چین، کره، ژاپن، هند و بیش از 33 درصد به کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه اروپا صادر می شود.
ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولید و صادر کننده نفت، نقش بسیار زیادی در ثبات بازار انرژی جهان دارد و هرگونه تغییر در میزان تولید و یا فروش نفت جمهوری اسلامی تاثیری زیاد بر بازار می گذارد از همین رو تحریم واردات نفت از ایران یک شوک بسیار بزرگ به بازارهای جهانی وارد می کند و با توجه به آنکه اقتصاد اروپا هم اکنون دوره زوال خود را سپری می کند و کشورهایی چون یونان، ایتالیا، پرتغال، اسپانیا و ... در آستانه ورشکستگی اقتصادی قرار دارند به نظر می رسد که مطرح کردن طرح تحریم واردات نفت از ایران فقط یک جنگ روانی باشد.
در همین رابطه "دیوید میلی باند" وزیر امور خارجه سابق انگلیس به کشورهای اروپایی و از جمله دولتمردان این کشور هشدار داد که نباید دادن پاسخ مناسب به تهران منجر به آن شود که اروپا بر طبل جنگ با ایران بکوبد.
از سوی دیگر "عبدالله البدری" دبیر کل اوپک به کشورهای غربی هشدار داد که تحریم نفت ایران، تاثیر منفی بر بازار گذاشته و مشکلات اقتصادی که به این واسطه به وجود می آیند جبران ناپذیر نخواهد بود. هم اکنون بیش از 14 درصد از نفت صادارتی ایران به بازارهای اروپا می رود و قطع آن موجب بروز تغییراتی در بازار جهانی نفت می شود.
ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولید و صادر کننده نفت، نقش بسیار زیادی در ثبات بازار انرژی جهان دارد و هرگونه تغییر در میزان تولید و یا فروش نفت جمهوری اسلامی تاثیری زیاد بر بازار می گذارد از همین رو تحریم واردات نفت از ایران یک شوک بسیار بزرگ به بازارهای جهانی وارد می کند و با توجه به آنکه اقتصاد اروپا هم اکنون دوره زوال خود را سپری می کند و کشورهایی چون یونان، ایتالیا، پرتغال، اسپانیا و ... در آستانه ورشکستگی اقتصادی قرار دارند به نظر می رسد که مطرح کردن طرح تحریم واردات نفت از ایران فقط یک جنگ روانی باشد.
در همین رابطه "دیوید میلی باند" وزیر امور خارجه سابق انگلیس به کشورهای اروپایی و از جمله دولتمردان این کشور هشدار داد که نباید دادن پاسخ مناسب به تهران منجر به آن شود که اروپا بر طبل جنگ با ایران بکوبد.
از سوی دیگر "عبدالله البدری" دبیر کل اوپک به کشورهای غربی هشدار داد که تحریم نفت ایران، تاثیر منفی بر بازار گذاشته و مشکلات اقتصادی که به این واسطه به وجود می آیند جبران ناپذیر نخواهد بود. هم اکنون بیش از 14 درصد از نفت صادارتی ایران به بازارهای اروپا می رود و قطع آن موجب بروز تغییراتی در بازار جهانی نفت می شود.
تردیدها
تاثیر تحریم نفت ایران بر بازار جهان سبب شده بود تا اغلب کشورها به آن واکنش نشان داده و از پیامدهای آن ابراز نگرانی کنند در همین رابطه حامیان تحریم ایران در اتحادیه اروپا می گویند که درآمد حاصل از فروش نفت، 50 درصد بودجه ایران را تامین می کند و آنها می توانند تهران را از میلیاردها دلار درآمد نفتی محروم کنند، اما دیپلماتها و فعالان صنعت نفت می گویند که اروپا باید محاسبه کند که حتی افزایش اندک قیمتها بر اثر تحریم نفت ایران، هرگونه ضرر و زیان احتمالی تهران به سبب فروش نفت خود به آسیا با قیمتهای کمتر را جبران خواهد کرد یکی از فعالان بازار با حالت طعنه گفت: شاید هدف تحریمها کمک به سقوط ایتالیا، اسپانیا، یونان و کوچک تر کردن اتحادیه اروپاست.
همچنین "تیموتی گیتنر" وزیر خزانه داری آمریکا در نامه ای به مجلس سنای این کشور هشدار داد که تحریم بانک مرکزی و نفت ایران را کاهش دهد چرا که این قوانین می تواند تاثیرات منفی بر نزدیک ترین هم پیمانان و شرکای تجاری آمریکا داشته باشد.
وی با یادآوری اینکه ژاپن و کره جنوبی بزرگ ترین خریداران نفتی ایران هستند، تصریح کرد: این تحریمها سبب افزایش قیمت نفت می شود و می تواند درآمد بودجه ای ایران را افزایش دهد.
علاوه بر آن گروه مالی میتسوبیشی، بزرگترین بانک ژاپن از نظر دارایی اعلام کرد: این تحریمها تاثیرهایی بر شرکتهای نفتی این کشور که با ایران رابطه دارند، دارد که این تاثیرات کم نیست.
همچنین "تیموتی گیتنر" وزیر خزانه داری آمریکا در نامه ای به مجلس سنای این کشور هشدار داد که تحریم بانک مرکزی و نفت ایران را کاهش دهد چرا که این قوانین می تواند تاثیرات منفی بر نزدیک ترین هم پیمانان و شرکای تجاری آمریکا داشته باشد.
وی با یادآوری اینکه ژاپن و کره جنوبی بزرگ ترین خریداران نفتی ایران هستند، تصریح کرد: این تحریمها سبب افزایش قیمت نفت می شود و می تواند درآمد بودجه ای ایران را افزایش دهد.
علاوه بر آن گروه مالی میتسوبیشی، بزرگترین بانک ژاپن از نظر دارایی اعلام کرد: این تحریمها تاثیرهایی بر شرکتهای نفتی این کشور که با ایران رابطه دارند، دارد که این تاثیرات کم نیست.
مشکل دیگری که آمریکا و اروپا برای عملی کردن طرح تحریم نفت ایران داشتند مشکل یافتن جایگرین برای ایران بود.
بر اساس برآورد آژانس بین المللی انرژی، تقاضا برای نفت در اروپا در سه ماه انتهایی سال 2011 به اوج خود یعنی به رقم 15.1 میلیون بشکه رسید و سپس در سه ماهه دوم سال 2012 همزمان با تعمیر و بهسازی پالایشگاه ها بعد از فصل زمستان به 14.6 میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. مقامات اروپایی امیدوارند تا سه ماه سوم 2012 که مصرف مجددا افزایش می یابد، بتوانند جایگزین های مناسب را برای تامین نفت خود بجای ایران بیابند.
شاید قطع عرضه روزانه 2 میلیون و 100 هزار بشکه نفت به بازار جهانی آن چنان تاثیری در تامین تقاضا نداشته باشد، اما شرایط موجود در بازار همیشه نشان داده است که عوامل روانی در بازار نفت بسیار تاثیرگذارتر از عوامل بنیادی و اصولی بوده است.
بر اساس برآورد آژانس بین المللی انرژی، تقاضا برای نفت در اروپا در سه ماه انتهایی سال 2011 به اوج خود یعنی به رقم 15.1 میلیون بشکه رسید و سپس در سه ماهه دوم سال 2012 همزمان با تعمیر و بهسازی پالایشگاه ها بعد از فصل زمستان به 14.6 میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. مقامات اروپایی امیدوارند تا سه ماه سوم 2012 که مصرف مجددا افزایش می یابد، بتوانند جایگزین های مناسب را برای تامین نفت خود بجای ایران بیابند.
شاید قطع عرضه روزانه 2 میلیون و 100 هزار بشکه نفت به بازار جهانی آن چنان تاثیری در تامین تقاضا نداشته باشد، اما شرایط موجود در بازار همیشه نشان داده است که عوامل روانی در بازار نفت بسیار تاثیرگذارتر از عوامل بنیادی و اصولی بوده است.
براساس نظرات تحلیلگران غربی اگر کشورهای اروپایی همین امروز تصمیم به قطع واردات نفت ایران بگیرند در خوشبینانه ترین حالت به 6 تا 12 ماه زمان نیاز دارند تا شرکتی را جایگزین کنند و بتوانند تقاضای خود را از آن طریق پوشش دهند.
-----------------
عبدالحمید بیاتی
-----------------
عبدالحمید بیاتی
نظر شما