در موزه لوور پاريس جايگاه هنر ايراني از هنر اسلامي مشخص نشده است

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" دكتر فرانسيس ريشارد، فهرست نويس و نسخه شناس برجسته فرانسوي و پژوهشگر برگزيده جايزه جهاني كتاب سال جمهوري اسلامي ايران، در نشستي در فرهنگستان هنر به تشريح وضعيت نسخه هاي خطي و موقعيت بخش هنرهاي اسلامي موزه لوور پرداخت.

دكتر ريشارد در ابتدا ضمن تشريع موقعيت موزه لوور گفت : در موزه لوور بخش جديدي به نام بخش هنرهاي اسلامي كه هشتمين بخش اين موزه است  به وجود آمد تا در آن آثاري را كه مي توان هنر دوران اسلامي ناميد در يك محل مستقل به نمايش بگذارند. سابقه اين امر به اوايل قرن بيستم برمي گردد كه يك مجموعه مهم از شاهكارهاي هنر اسلامي - ايراني در موزه لوور جمع آوري گرديده بود. اما تنها دو تالار به آنها اختصاص داده بودند. بعد از جنگ جهاني دوم، هنر اسلامي در بخش خاورميانه باستاني موزه لوور جا گرفت و از سال 1993 ده تالار كوچك به هنرهاي اسلامي اختصاص داده شد و در اين تالارها حدود هزار و دويست اثر اسلامي و ايراني جا گرفتند.

فرانسيس ريشار در ادامه افزود : قبل از پذيرش اين مسئوليت، بيست و نه سال مسئول كتب خطي فارسي كتابخانه ملي فرانسه بودم و سي سال پيش زبان فارسي را در مدرسه زبان هاي شرقي پاريس آموختم و بعد از آن براي يك سال در دانشگاه تهران به تكميل آموخته هاي خود پرداختم.

به گفته فرانسيس ريشار، بخش هنرهاي اسلامي در ساختمان جديدي جا خواهد گرفت كه مسابقه بين المللي معماري آن بزودي برگزار خواهد شد و در نهايت يك نفر به عنوان معمار برگزيده مشغول اجراي طرح و احداث ساختماني به سبك اسلامي خواهد بود.

در نظر است در يكي از حياط هاي داخلي ساختمان لوور كه اكنون متروك است، يك سقف يا گنبد شيشه اي ساخته شود و در زير آن يك ساختمان چهار طبقه بنا گردد كه سه طبقه آن با مساحتي حدود چهار هزار متر مربع به نمايش بيش از سه هزار اثر هنري دوران اسلامي اختصاص داده خواهد شد.

فرانسيس ريشار افزود: در اين مجموعه بخش ايراني خيلي مهم است. بيش از يك دوم مجموعه هاي هنر اسلامي لوور، ايراني است. اين مجموعه شامل كشفيات شوش است كه يك قرن پيش ميان ايران و فرانسه تقسيم شد، و آثار ديگري كه از مجموعه هاي گوناگوني مي آيند كه در اروپا وجود داشته است. مجموعه سفال هاي ايراني شامل مجسمه ها و ظروف، بسيار غني است و بزرگترين در دنياست. همينطور كاشي هاي زيادي داريم مثل كاشي هاي دوران ايلخاني و دوران صفوي. متاسفانه به علت تقسيم كردن مجموعه ها بين كتابخانه ها و موزه ها، مجموعه كتاب هاي خطي در كتابخانه ملي باقي مي ماند و ما نخواهيم توانست شاهكارهاي هنري نسخه هاي خطي و مينياتورها را  به جز چند صفحه مرقعات يا صفحات پراكنده اي از چند نسخه نفيس در اين مجموعه داشته باشيم .

به گفته فرانسيس ريشارد، مجموعه موزه هنرهاي تزئيني كه بيست و پنج سال پيش تعطيل شد در اختيار اين بخش قرار خواهد گرفت و يك مجموعه خيلي مهم فرش هاي قديمي كه سالها امكان تماشاي آنها وجود نداشت به نمايش گذاشته خواهد شد. بطور كلي مي شود گفت اين موزه مجموعه اي خواهد بود از آثار اسپانياي اسلامي، مصر، تركيه، ايران، و ايران شايد مهمترين جايگاه را در اين مجموعه خواهد داشت.

پژوهشگر برگزيده جايزه جهاني كتاب سال جمهوري اسلامي ايران خاطر نشان كرد: آنچه كه قبل از ساسانيان موجود بوده اكنون به نام هنر ايراني موسوم است اما پس از سقوط ساسانيان واژه هنر ايراني وجوه و نمود كمتري پيدا كرد در حالي كه يك ثلث هنرها مربوط به ايرانيان است. من هميشه از دوستان خود مي پرسم كه چرا هنر اسلامي مي گويند اما هنر ايراني كمتر گفته مي شود و يا اصلا به كار نمي رود.

وي با تاكيد بر اين مطلب كه تمايل بسيار دارم تا پروژه تاريخ خط اسلامي در ايران را تهيه كنم گفت : اين طرحي بود كه از سالها قبل تمايل داشتم كار كنم اما طرح متوقف شد. پروژه در سه مرحله قرار دارد : تاريخ تشكيل مكتبهاي مختلف و سلسله مكتبهاي مختلف و تاثير مباني ديني بر خط فارسي و عربي.

ريشارد زيباترين نسخه موجود در پاريس را نسخه معراج نامه به خط اويبوري دانست كه اين نسخه مشخص نيست براي چه كسي نوشته شده اما سبك نقاشي به مكتب هرات بسيار شباهت دارد و نسخه معراج نامه فاقد مهر است. اما به نظر مي رسد كه نسخه بعد از سقوط تيموريه به عثماني رفته و براي آن جلدي نيز ساخته شده است. اما زيباترين نسخه فارسي نسخه بخارا اثر عبدالعزيز به شماره 958 است.

مسئول بخش هنرهاي اسلامي موزه لوور در پايان سخنانش به معرفي خود و سوابق علمي اش پرداخت و اظهار داشت : در سال 1948 در پاريس متولد شدم و پس از فراگيري ادبيات كلاسيك يوناني و لاتين به آموختن زبان عربي و فارسي در مدرسه زبانهاي شرقي و پاريس اقدام كردم. در سال 1971 به تهران آمدم و در دانشگاه تهران به مطالعه رشته ادبيات فارسي پرداختم و اين فرصت مناسبي براي من بود تا با زبان و ادبيات فارسي و فرهنگ ايراني بيشتر آشنا شوم. پس از مدتي به مدرسه كتابداري پاريس رفتم و در همانجا به كتابداري مشغول شدم. در سال 1975 در كتابخانه ملي پاريس مشغول كار شدم و پس از مدتي مسئوليت بخش نسخه هاي خطي فارسي و عربي را بر عهده گرفتم. در سال 1989 اولين فهرست نسخه هاي خطي فارسي را منتشر كردم.

قابل ذكر است كه دكتر فرانسيس ريشارد در دوازدهمين دوره جايزه كتاب جهاني جمهوري اسلامي ايران به پاس خدمات ارزنده در معرفي نسخه هاي خطي فارسي هنرهاي اسلامي و انتشار كتاب "جلوه هاي هنر پارسي" به عنوان پژوهشگر  برگزيده شناخته شد.