۲۷ بهمن ۱۳۸۳، ۱۴:۴۷

/ اختصاصي مهر /

ديدگاه هاي دو نويسنده و نه شاعر معاصر در خصوص نقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي

خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : ادبيات آئيني در ايران از پيشينه اي روشن برخوردار است ، " عاشورا " از موضوعات و مضاميني است كه همواره مورد عنايت سخنوران و ادباي مسلمان ايراني و شيعي بوده است ، آنچه مي خوانيد گفت و گوي " مهر " با يازده صاحبنظر ادبي در زمينه كم و كيف اين ادبيات و راه هاي توسعه ي آن است .

محمد جواد محبت : بخش هاي حماسي عاشورا در " شاهنامه " و " هومر " هم نظير ندارد / ادبيات عاشورايي بايد با عواطف و شور انحرافي مبارزه كند
محبت جواد محبت - شاعر و محقق ادبيات ، گفت: ما بايد حب خدا را بر حب ديگران مرجح بدانيم ، بعضا كساني را ديده ام كه متاسفانه با عواطف و شور انحرافي درباره ي ائمه ( س ) حرف و قياس در حد غلو دارند كه اين غلو در برخي مواقع حتي به شرك و كفر هم مي رسد ... ، نمونه هايي از اين دست ، متاسفانه در شعر شاعران ما هم بوده است !

اين شاعر و محقق ادبيات ، در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : اخيرا در همايشي با عنوان " رسانه ي ملي و ذاكرين " بودم و يكي از مداحان و شاعران عاشورايي ، در جلسه نمونه هايي در اين زمينه برشمرد كه جاي تامل ،  شگفتي و حتي تاسف داشت .
محمد جواد محبت در زمينه ي نقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي  تصريح كرد : اگر شاعر اهلبيت ( ع ) ، براي دسترسي به وقايع عاشورا و كربلا ، به  متون مستدل و تاريخ مستندي كه در اين زمينه وجود دارد ، مراجعه كند ، مي تواند در زمينه ي انتقال صحيح فرهنگ عاشورا و تحريف زدايي از اين فرهنگ ، گام بردارد و با شعر خود در اين راستا ايفاي نقش كند .
محبت با ياد آوري تاريخ طبري و لزوم رجوع شاعر و نويسنده ي عاشورايي به منابع مستند و تاريخي خاطرنشان ساخت :  من با " مقتل خواني " مخالف نيستم ، اما " تاريخ خواني " را به آن ترجيح مي دهم ، به نظر من مستندترين تاريخ درمورد وقايع عاشورا ، جلد هفتم " تاريخ طبري " است ، نگارنده در روزگار عباسيان زندگي مي كرده و نزديك ترين زمان را به واقعه ي عاشورا داشته است ،  صاحب تاريخ طبري ، مردي بسياردقيق در نوشتن بوده و تفسير ارزشمندي هم بر قرآن دارد .  
اين شاعر و محقق ادبيات گفت : جلد هفتم تاريخ طبري ، در كل ، به واقعه ي خونين عاشورا پرداخته است ، در اين اثر ، سرنوشت دشمنان خاندان رسول اكرم ( ص ) و كساني كه در مقابل سيدالشهداء ( ع ) صف كشيدند ، يك به يك براي مخاطب بيان شده است ، صحنه نگاري وي از وقايع عاشورا نيز جامع و درست است .
محبت تصريح كرد : يك شاعر آئيني و عاشورايي ، بايد در آثار خود " خدا " را در درجه ي اول منظور نمايد و امام حسين ( ع ) را به اين دليل بزرگ بدارد كه خداوند را ستايش مي كرده و بنده ي مطيع و فرمانبردار حق بوده است . 
وي گفت : اگر شاعر و نويسنده ي آئيني و عاشورايي امروز از تاريخ غفلت كند ، قطعا سر از تكرار و درنهايت كفر و شرك در مي آورد ، من از شاعران جوان امروز ، آثاري در ارتباط با عاشورا خوانده ام كه جالب و تحيسن برانگيز بوده است ، هم به ساختار شعري امروز توجه داشته اند و هم احساسات و عواطف آئيني و دين باورانه را به نحوي مطلوب ارائه داده اند ، البته گاه شعرهايي هم وجود دارد كه فقط به بزرگنمايي زجر خاندان عاشورا مي پردازند ، تحقير دارند و ... كه بايد اصلاح شوند ، زيرا همه ي ياران و مردان سپاه امام حسين ( ع ) به وقت مبارزه و شهادت ، رجزهاي مردانه خوانده اند و عاشقانه از امام دفاع كرده اند ، اما در برخي آثار و اشعار به آنها توجه نمي شود ، رجزهايي كه به مانند آنها در شاهنامه و هومر هم نيست .

سيمين دخت وحيدي : " سوگ " در ادبيات عاشورايي ، برجسته تر از ديگر بخش هاست / متاسفانه نتوانسته ايم حق مطلب را ادا كنيم
سيمين دخت وحيدي - شاعر ، گفت : به اعتقاد من ، دست به قلم بردن در زمينه ي عاشورا و ادبيات و فرهنگ عاشورايي كار آساني نيست و علي رغم همه ي تلاش هايي كه در شعر آئيني ما براي تبيين مفهوم و پيام عاشورا صورت گرفته ، شاعران ما در واقع ، حق مطلب را ادا نكرده اند و يا كمتر توانسته اند از عهده ي اين مهم ، بر آيند ...


اين شاعر در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب تصريح كرد : در اين ميان ، فقط چند شاعرتوانسته اند حركت هايي اثرگذار داشته باشند كه محمد علي مجاهدي " پروانه " در اين جمع ،  به نسبت ديگران ، شعرهاي بهتري درزمينه ي عاشورا سروده است ، اما باز هم  روح مطلب و بخش هاي ناگفته ي حماسه كربلا ، همچنان ناگفته باقي مانده است .
سيمين دخت وحيدي كه اخيرا دركنگره ي شعر دفاع مقدس در طلائيه تجليل شده است ، در زمينه ي نقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي  ، خاطرنشان ساخت : من فكر مي كنم كه شجاعت ، سخاوت و هدف والاي خاندان سيدالشهداء ( ع ) از چشم شعر و ادب ما به دور مانده است ، ما تا توانسته ايم ، با اشعار خود دل مردم را سوزانده ايم و اشك آنها را جاري ساخته ايم ، من نمي دانم چرا بايد در اشعار خود دائما از " تشنگي " امام و خانواده ي بزرگوار ايشان حرف بزنيم ؟ مگر يك معصوم ، تشنه مي ماند ؟ امام ،  سيراب عشق و حقيقت بوده است .
اين شاعر ياد آور شد : اگر امام حسين ( ع ) فرزند خردسال و تشنه ي خويش را در مقابل دشمنان اسلام ، روي دست گرفته اند ، خواسته اند قساوت قلب گروه هاي معاند و مخالف را به نمايش عمومي بگذارند و بازگو نمايند ، اين صحنه به مفهوم آن نيست كه اين خانواده ي بزرگ ، تشنه و محتاج " آب " بوده  باشند . 
سيمين دخت وحيدي اظهار داشت : شاعران و اهل قلم امروز ما كه مي خواهند از موضوعات ديني و اعتقادي حرف بزنند ، بايد بيشتر صلابت و اقتدار حسيني و عاشورايي را در آثار خود منعكس كنند ، دريغ كه تاامروز، هرچه در ادبيات عاشورايي گفته و نوشته و خوانده ايم ، سوگ و درد بوده است ، چرا نمي گوييم كه حضرت زينب ( س ) رودرروي دشمن ايستادند و از هيچكس هراسي به دل نداشتند ، اما در برخي شعرها ، مدام از پريشاني و سوگ مي گوئيم ، در حالي كه وظيفه ي شاعر عاشورايي امروز ، گرياندن نيست ، هرچند اين بخش ، برجسته سازي شده است ، رسالت ما بايد بيدارگري و معرفي فرهنگ عاشورا باشد . 

عبدالجبار كاكايي : ادبيات عاشورايي ما به " تردد ذهن و زبان " مبتلاست / زمينه براي تحريف زدايي از فرهنگ عاشورا " توسط شاعران " فراهم است
عبدالجبار كاكايي - شاعر و منتقد ادبيات ، گفت : براي نسل هاي جديد ، زمينه اي مساعد از نظر فكري وجود دارد تا بتوانند طرحي نو درباره ي موضوعات عاشورايي و تاريخ آن بيافكنند و تحولي ايجاد كنند ، اين زمينه و بستر ، " تفكر نوين عصر انقلاب اسلامي " است .


اين شاعر و منتقد ادبيات ، در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان مطلب فوق ، افزود : ده ها متفكر در طول چند دهه ي اخير به روشنگري هايي درباره ي ايدئولوژي تشيع و فرهنگ فكري اسلام پرداخته اند و تحريفات در برخي از مقاتل را به صراحت ، تبيين كرده اند ، در كتاب هايي مانند " حماسه حسيني " استاد مطهري ، به گونه اي صريح به اين تحريفات اشاره شده است ، همه ي اين اتفاقات ، گوياي آن است كه بستر براي فعاليت فكري و ادبي نسل ما فراهم است و ادبيات ما بايد از اين موقعيت ارزشمند ، بهره بگيرد .
سيد عبدالجبار كاكايي ، در ادامه با اشاره به نقش  انكارناپذير" ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي ، تصريح كرد : يك جوان بيست ساله و تازه كار شاعر هم مي تواند به سهم و بضاعت ادبي و فكري خود ، از حيث نزديك شدن به واقعيات و دور شدن از تحريف ها ، بدعتي در مفاهيم عاشورا ايجاد كند ، اين فقط طبقه ي نخبگان نيستند كه مي توانند مبدع و نوآور باشند ، يك جوان بيست ساله ي شاعر هم كه دوست دارد در اين مفاهيم و موضوعات كار كند ، مي تواند درحد خود دست به بدعت بزند .
رئيس خانه ي شعر سازمان فرهنگي ، هنري شهرداري تهران ياد آور شد : اين كه آثار و اشعار ما در حوزه ي ادبيات عاشورايي و اهلبيتي ، تا چه اندازه مي تواند در جامعه ي امروز ، اثربخشي داشته باشد ، به حوزه هاي سلايق ، قريحه ها و طبع اقشار مختلف مردم ما برمي گردد ، چنانچه اين آثار با ذوق و خواسته ي مردم متناسب باشد ، در جامعه جا باز مي كند .
سيد عبدالجبار كاكايي اظهار داشت :  " عاشورا " موضوعي است كه تمام طبقات جامعه ي ما را باخود مرتبط مي كند ، لذا شعري كه توسط شاعر امروز خلق مي شود ، بايد از همين خصوصيات و ويژگي ها برخوردار باشد ، يعني هم به نوعي پاسخگوي ذوق عامه باشد و هم پاسخگوي ذوق و خواسته ي خواص جامعه . اين دغدغه عموما در شعرا هست  كه در حوزه ي خواص ، مورد قبول واقع شوند ، كساني كه عنوان شاعر معاصر را يدك مي كشند ، دفتر شعر چاپ شده دارند و مي خواهند شعرشان ماندگار باشد ، خيلي روي پشتيباني خواص جامعه و قشر نخبگان و روشنفكران حساب باز مي كنند و همين موضوع سبب شده است كه ما در آثار ادبيات عاشورايي ، شاهد تردد ذهن و زبان باشيم و نوعي دوگانگي را نظاره گر باشيم ، يعني هم به سادگي و عامه گرايي سوق پيدا كنيم و هم پيچيده گو شويم . 

عبدالرحيم سعيدي راد : برخي اشعار و مرثيه ها ، فاقد هرگونه كشف و شهودي تازه اند / " پيام عاشورا " دستمايه ي شاعران ما قرار نگرفت
عبدالرحيم سعيدي راد - شاعر و منتقد ادبيات ، گفت : اگر به موضوع در شعر ، معتقد باشيم و دسته بندي شعري را بپذيريم ، ادبيات عاشورا و شعر عاشورايي را هم بايد بپذيريم . حادثه ي عاشورا هر چند طي يك روز اتفاق افتاد ، اما همين يك روز مي تواند آن قدر سوژه هاي ناب داشته باشد كه تا آخر دنيا همه شعرا بتوانند در خصوص لحظه لحظه ي آن به سرودن شعر بپردازند.

اين شاعر و منتقد ادبيات ، در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : به طور قطع ادبيات عاشورايي به دليل اين كه عامه ي مردم را تحت الشعاع خود قرار مي دهد ، از اهميت و ويژگي  والايي برخوردار است ، لذا لازم و ضروري است با توجه به حجم زياد و ميزان تاثير گذاري اش در بين مردم از سوي منتقدان مورد نقد و توجه جدي قرار بگيرد.
عبدالرحيم سعيدي راد در زمينه ي نقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي تصريح  كرد : تاكنون شعر عاشورايي به دليل جايگاه والايي كه داشته و دارد و اين كه بيان شور وارادت قلبي وعواطف دروني شاعر است  ، كمترمورد نقد جدي قرار گرفته و كم نيست اشعاري كه خصوصا در ايام ماه محرم از زبان شعرا و مداحان شنيده مي شود نه پيام وحرف تازه اي دارند و نه كشف و شهود تازه اي در آنها رخ داده است ، مخاطب نيز به دليل عشق و علاقه ي وافري كه واقعه ي عظيم عاشورا دارد مجبور است اين آثار ضعيف را گوش كند و با سوز و گداز اشك بريزد.
وي افزود : اصلي ترين علت وجود و فراواني اين اشعار، دور بودن آنها ازحوزه ي نقد و بررسي است . هرچند كه عده اي شايد بر اين اعتقاد باشند كه سخن راندن ازحادثه ي عاشورا ، بيان دل و حديث عشق است اما همين حديث عشق ، چنانچه با كشف و شهود تازه همراه باشد ، تاثيردو چندان خواهد داشت.
سعيدي راد با اشاره به اين كه بيان عريان و مستقيم و سطحي نگري ،  نمونه ي بارز شعرهايي است كه اين روزها دركتابهاي مرثيه سرايان و با شمارگان بالا عرضه شده  و به خورد مخاطب بينوا داده مي شود ، خاطرنشان ساخت : اصلي ترين علل اين سطحي نگري ، دور بودن از مطالعه و كاوش دقيق است كه يك شاعر و نويسنده هيچگاه نبايد به آن بي توجه باشد. بزرگان شعر ، هميشه سفارش مي كنند تا قبل از اين كه صدها بيت شعر نخوانده ايد براي سرودن يك بيت شعر ، قلم به دست نگيريد.
وي گفت : نكته ي ديگري كه در خصوص شعرعاشورايي لازم است مورد توجه قرار گيرد ، اين است كه بيشترسروده هاي عاشورايي در " سوگ سروده ها " خلاصه مي شوند و كمتر به ابعاد ديگر توجه مي شود ، حماسه سرايي و بيان رشادت ها و نيز پيام عاشورا كمتر مورد توجه و دستمايه ي شعرا قرار مي گيرد.
اين شاعر و منتقد ادبيات اظهار داشت : برگزاري شب هاي شعر عاشورا فرصت خوبي براي ارايه ي آثار از شاعران و اديباني است كه توفيق سرودن شعرعاشورايي نصيب آنها شده است. با اين حال ، همين كنگره ها وشب هاي شعر ، گاه باعث افت شعر كساني مي شود كه روي به سفارش نويسي  آورده اند ، به طور قطع ، سفارش نويسي يكي از آفت هاي اصلي و اساسي است كه لطمه هاي زيادي به ادبيات وارد كرده  و مي كند. اين روزها اگر به شعرايي كه دركنگره هاي مختلف شعر، شركت مي كنند ، نگاه كنيد ، اسامي مشتركي مي بينيد كه نشان دهنده ي حرفه اي بودن آنهاست و درهرزمينه اي كه فكرش را بكنيد ، ازكنگره ي گاو شيرده تا بزرگداشت فلان شاعر شعر دارند و شركت مي كنند !

سعيدي راد گفت :  شاعر سروده هاي عاشورايي  ، عموما با عنايت و توجه اهل بيت ( ع ) شعرمي سرايد و جزبه دست وكرم اهل بيت (ع) از هيچ كس چشمداشتي ندارد.

كامران شرفشاهي : متاسفانه تحريف عاشورا در ادبيات روزگار ما هم دنبال مي شود / در مقطعي از تاريخ ، سرودن شعر عاشورايي جرمي بزرگ و نابخشودني بود
كامران شرفشاهي - شاعر و منتقد ادبيات ، گفت : به تحقيق مي توان گفت: واقعه ي عاشورا حتي پيش از وقوع ، گام در عرصه ادبيات نهاد، آن گاه كه حضرت اباعبدالله در مسير سفر از مكه به كوفه با فرزدق شاعر بزرگ عرب ديدار مي كند و فرزدق با بياني شاعرانه درباره ي اوضاع كوفه مي گويد : " دلهايشان با تو و شمشيرهايشان عليه توست ".

اين شاعر و منتقد ادبيات ، در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : در طول تاريخ بشريت اشخاص بزرگي ظهور كرده اند و وقايع بسيار مهمي رخ داده است اما همه اين شخصيت ها و رويدادهاي بزرگ نتوانسته اند به قلمرو هنر و ادبيات گام بگذارند و يا در آيينه ي زلال هنر وادبيات  جلوه اي ماندگار داشته باشند.
وي تصريح كرد : در كتابهاي مقتل اشعاري منسوب به امام حسين (ع) و ياران آن حضرت ذكر شده است كه بسيار زيبا ، حزن انگيزه حماسي و تكان دهنده است. به ويژه ارجوزه هايي كه درميدان نبرد خوانده شده وحكايت از استقامت و ايمان والاي امام و اصحابش در آن هنگامه دشوار و سرنوشت ساز دارد. به گواه آثار تاريخي و منابع موجود حضرت امام حسين (ع) در آن روزگار بي هيچگونه شك و ترديدي علاوه بر آراسته بودن به جميع فضايل وكرامات ، فصيح ترين و بليغ ترين انسانهاي آن عصر بوده اند، كه اين واقعيت درخطبه هاي شور انگيز و انسان ساز آن حضرت به خوبي نمايان است ، به همين اعتبار ، انتظار مي رود كه در مراسم سوگواري حضرت سيد الشهدا (ع) آثار و اشعاري قرائت شود كه مناسب شان و مرتبه والاي آن حضرت باشد.
شرفشاهي ياد آور شد : پس از واقعه ي جانگذاز كربلا به فاصله كوتاهي نخستين مرثيه هاي عاشورايي در سوگ آن حضرت سروده شد. برخي معتقدند كه نخستين سروده ها متعلق به شاعراني همچون عقبه بن عمرو السهمي و يا سليمان بن تئه عدوي تيمي بوده و برخي همچون  ابوالفرج در آغاني " ذكر كرده اند كه نخستين مرثيه را رباب همسر امام حسين (ع) در مجلس اين زياد سروده است . نكته قابل تامل در اين اشعار اين است كه عليرغم آنكه به زمان واقعه جانسوز عاشورا بسيار نزديك است ، اما سراينده هيچگاه نسبت به عظمت واقعه و مقام ارجمند حضرت خامس ال عبا(ع) غفلت نورزيده و روح بزرگ حماسه آن قيام با شكوه ناديده انگاشته نشده است.
وي اظهار داشت : پس از بازگشت اهل بيت مكرم امام حسين (ع) از شام به مدينه ، خاندان پاك وحي عليهم السلام با دعوت از شاعران متعهد كوشيدند تا پيام سرخ نهضت عاضورا را با زيباترين شيوه ممكن كه استفاده از زبان سحر انگيز شعر است زنده نگهداشته و اين پيام آسماني را به نسل ها و عصر هاي آينده برسانند. و همواره با حمايت و ترغيب شاعران در اين زمينه ، امكان ظهور آثار ارزنده و تازه اي را فراهم آوردند . تا جايي كه اين آثار هراس خلفاي بني اميه و بي عباس را برانگيخت و موجب شد تا سرودن شعر عاشورايي جرمي بزرگ و نابخشودني به شمار آيد و بسياري از شاعران مورد شكنجه آزار و زندان قرار گيرند و يا حتي در اين راه به شهادت برسند.
اين شاعر اضافه كرد : در ايران نيز از آنجا كه سلاطين هميشه نسبت به روح حماسي و ستم ستيز قيام امام حسين (ع) احساس خطر مي كرده اند، كوشش كرده اند تا شاعران را فقط به سمت بيان گوشه هايي از واقعه كربلا سوق دهند و از امام حسين (ع) سيمايي دگرگون بيافريند . لذا بتدريج دركنار آثار ارزنده آثاري نيز ارايه شد كه نه تنها در شان آن حضرت نبود، بلكه در اين آثار تحريف هايي نيز روي داده بود كه جاي تاسف بسيار داشت. متاسفانه اين روند در روزگار ما نيز ادامه دارد و هنوز در زمينه تحريف شناسي و مقابله با انحرافاتي كه به وقوع پيوسته گام اساسي و قابل ذكري برداشته نشده است. علي رغم تحول و جهش چشمگيري كه پس از پيروزي انقلاب در عرصه ي شعر عاشورايي به وقوع پيوسته و خلق آثار بسيارغني ، هنوز هم در ايام محرم شاهد قرائت برخي نوحه ها هستيم كه يا داراي كژتابي و انحراف است مانند نوحه اي كه مردم را دعوت مي كند كه بگويند من حسين اللهي ام ! و يا برخي از نمونه هاي ديگركه ابدا در شان آن حضرت نيست مانند نوحه اي كه مي گويد گوسفندي را كشند آبش دهند و ... !

منيژه آرمين : آثار ادبي به شكل مطلق و مستقيم به واقعه ي عاشورا پرداخته اند / توفيق داستان " روز واقعه " به خاطر استفاده از پديده هاي نسبي است
منيژه آرمين - نويسنده و منتقد ادبيات داستاني ، گفت : ادبيات امروز ما بايد به نكته هاي ناديدني عاشورا و تحليل انساني آن بپردازد ، واقعيت امر اين است كه در جامعه ي ما ، نسبت به فرهنگ و ادبيات عاشورايي كوتاهي ها و غفلت هايي صورت گرفته است ، هر چند در بيان شفاهي ، " مدعي عمل " ، فراوان داريم .




اين نويسنده و منتقد ادبيات داستاني در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، ضمن بيان مطلب  فوق افزود : در يك ارزيابي كلي از آثاري كه در حوزه ي ادبيات داستاني با رويكرد " عاشورا " به نگارش در آمده اند ، متاسفانه فقط مي توانم به " روز واقعه " اشاره كنم ، داستاني كه از ديدگاهي خاص به موضوع عاشورا پرداخته است .
منيژه آرمين كه رمان " شب و قلندر " را نوشته است ، تصريح كرد : به اعتقاد من ، آنچه در داستان روز واقعه ، موجب موفقيت اثر بوده است ، استفاده ي نويسنده از پديده هاي نسبي است ، علاوه بر اين ، اثر طي فرايندي به حماسه ي عاشورا نزديك شده است ، بر خلاف آثاري كه به شكل مطلق و به صورت مستقيم به اين واقعه ي تاريخي و مذهبي نگاه كرده اند .
اين نويسنده با اشاره به نقش پرفروغ " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي ، خاطرنشان ساخت : صراحتا بايد بگويم كه عده اي متاسفانه اين واقعه ي بزرگ را در بيان نارساي خود ، كوچك جلوه مي دهند ، نبايد از" عاشورا " فقط بخش سوگ و  اشك آن برجسته شود ، چرا كه حماسه اي جاودانه است و در اين زمينه خيلي كم گويي كرده ايم .  
منيژه آرمين اظهار داشت : تمام ايرانيان ، با شنيدن جمله ي " ادبيات حماسه " خيلي سريع به ياد شاهنامه مي افتند ، چون در اين اثر ، بخش هاي حماسي برجسته سازي شده است ، در حالي كه قيام حق طلبانه ي امام حسين ( ع ) ، بزرگترين حماسه ي تاريخ است .
وي افزود : اين قيام بزرگ تاريخي و اسلامي در ميان مردم و در فرهنگ هاي مختلف مطرح است و به نمادهايي از هنرما نيز تبديل شده است ، طبيعي است كه داستان نويسان ما هم بايد آن را مد نظر قرار بدهند و به فكر آفرينش آثاري درخور با جانمايه  ي هنري و ادبي در اين زمينه باشند .   

كامران پارسي نژاد : واقعه ي بزرگ و شفاف عاشورا ، نيازمند پرده پوشي و غلو نيست / هيچگاه حاكمان زر و زور نتوانسته اند با " ادبيات عاشورا " مقابله كنند
كامران پارسي نژاد - نويسنده و منتقد ادبيات داستاني ، گفت : فرهنگ عاشورا ، هميشه زنده و پايدار است و از همين روست كه اديبان و اهل قلم دوستدار اهل بيت ( ع ) ، با توجه به وسع و توانمندي خود از اين درياي بيكران معرفت و عشق ، آب بر مي دارند ...

اين نويسنده و منتقد ادبيات داستاني ، در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان مطلب فوق افزود : كم نيست آثار ادبي ماندگاري كه در گونه ي ادبيات عاشورايي قرار مي گيرند و به خوبي توانسته اند گوشه هاي ارزشمندي را از اين واقعه ي بزرگ و حماسي مطرح سازند .
كامران پارسي نژاد تصريح كرد : نكته ي قابل تعمق ، روند اصولي و پيشروي ادبيات عاشورايي در طول تاريخ است ، هيچگاه حاكمان و قدرتمداران زور و زر در طول تاريخ تشيع نتوانسته اند به تقابل با اين گونه از ادبيات برخيزند و حتي براي دمي ، آن را متوقف سازند ، ديده شده كه در بسياري مواقع ، افراد از بازگو كردن عشق خود به امام حسين ( ع ) و توصيف واقعه ي عاشورا منصرف شده و به نوعي با سانسور شديد مواجه شدند ، اما از آنجايي كه ادبيات به سلاح هاي كارسازي چون فنون و صناعات ادبي و ايجاز و تمثيل و نماد ، مجهز است ، همواره توانسته است مطرح باشد و انديشه و آراء نويسندگان و شاعران دوستدار اهل بيت ( س ) را منعكس نمايد .
اين نويسنده و منتقد ادبيات داستاني ، ضمن تاكيد بر نقش اساسي و تعيين كننده ي " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي اظهار داشت : گاه ديده شده كه عشق مفرط به امام حسين ( ع ) باعث گرديده تا حقايق تاريخي ، آنچنان كه بوده منعكس نشود ، اين رويكرد فراگير ، بيش از آنكه بخواهد مفيد حال باشد ، مخرب است و مي تواند لطمات جبران ناپذيري را بر پيكره ي جامعه ي شيعه و حتي ادبيات آئيني وارد سازد ، از اين رو صاحبان انديشه ، هنرمندان و اديبان شيعه بايد بسيار هوشيار و آگاه باشند و تا آنجا كه در توان دارند به تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي بپردازند و حقايق را آنچنان كه شايسته است ، مطرح كنند .
كامران پارسي نژاد اضافه كرد : آشكار است كه رويداد عاشورا آنچنان شفاف و منزه ازهرگونه خطايي است كه نيازمند پرده پوشي و غلو نيست ، بيان حقيقت محض و خلق آثار ادبي بر اساس عناصر مهمي چون دلالت گري و مستند سازي ، خود به تنهايي مي تواند بازگوكننده ي حركت اصولي و بر حق تشيع ، خاصه واقعه ي عاشورا باشد .   

عباس براتي پور : تلاش شاعران شيعي در ادبيات آئيني محسوس تر است / " شعر " نبايد از پيام اصلي عاشورا غافل باشد
عباس براتي پور - شاعر ، گفت : قريب به اتفاق شاعران پارسي زبان جهان ، از جمله شاعران ايران ، همواره از دو وجه " عرفان " و " سوگ " به واقعه ي تاريخي عاشورا پرداخته اند ، اما تلاش و تعمق شاعران و سخنوران شيعي در اين زمينه ، بيشتر و محسوس تر است .


شاعر " بهت نگاه " در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : " عمان ساماني " و " محتشم كاشاني " دو چهره ي شاخص ادبيات عاشورايي هستند كه پس از گذشت قرنها ، هنوز شعر و انديشه ي عميق و عاشورايي آنها صاحب جايگاه است ، البته شاعران ديگري هم بوده اند كه در قلمرو شعر عاشورايي تلاش مجدانه كرده اند .
عباس براتي پور تصريح كرد : جوانان شاعر امروز كه مي خواهند از عاشورا و مسائل مربوط به اين واقعه ي تاريخي - اسلامي بگويند ، بايد سطح اطلاعات تاريخي و ديني خود را بالا ببرند و تلاش كنند كه حرف خود را با زبان امروز بزنند ، چرا كه اگر بخواهند مانند گذشتگان شعر بگويند ، به وادي تكرار و تقليد تنزل مي كنند ، به اعتقاد من هر چقدر مطالعه ي جوانان شاعر در زمينه ي عاشورا بيشتر باشد ، ميزان موفقيت آنها هم بالاتر خواهد بود .
اين شاعر معاصر ، ضمن تاكيد برنقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي ياد آور شد : به جز تحريف - كه زيبنده ي فرهنگ عاشورا نيست - مسئله ي ديگري هم به پيكره ي ادبيات عاشورايي ضربه مي زند ، و آن " غلو" در برخي صحنه هاي عاشورا و كربلاست ، اين كه شاعري در شعر خود بگويد كه در سوگ اباعبدالله ( ع ) ، " خدا " هم گريه مي كرد ، زيبنده ي شعر عاشورايي ما نيست ، چرا كه حضرت امام حسين ( ع ) با تمام وجود شهادت را قبول كرد ، امام با شهادت خود به ما پيام آزادگي و نفي سلطه را مي دهد ، اما ، ما به جاي درك اين پيام بيدارگرانه ، فقط مظلوميت و سوگ را به مخاطبان شعر خود منتقل مي كنيم ، در حالي كه مكتب عاشورا ، مكتب اندوه و حسرت نيست .   
براتي پور با تبيين نقش اساسي شاعر مسلمان و معتقد امروز خاطرنشان ساخت : شاعري كه مي خواهد از عاشورا صحبت كند ، بايد خودش عميقا پيام هاي بزرگ اين واقعه را بفهمد و از بازي با كلمات پرهيز نمايد .

مفتون اميني : بايد ذهنيت اشتباه جامعه را نسبت به ادبيات عاشورايي تغيير بدهيم / مستقيم گويي در شعرهاي آئيني پذيرفته نيست
مفتون اميني - شاعر ، گفت : " ادبيات عاشورا " و تاثيرگذاري آن بر جامعه ، واقعيتي انكارناپذير است ، اما اهل ادب بايد تلاش بيشتري براي كيفيت بخشي به اين گونه ي ادبي از خود نشان بدهند .




اين شاعر در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان مطلب فوق ، افزود : همه ي ما بايد تلاش كنيم تا ذهنيت فعلي جامعه را نسبت به ادبيات عاشورايي و آئيني تغيير بدهيم ، متاسفانه ذهنيتي كه در حال حاضر ، جامعه ي ما به اين ادبيات دارد ، ادبياتي است كه دائم از " نگونساري و سرشكستگي " حرف مي زند ، در حالي كه اصل عاشورا " حماسه " اي جاويد است و اهالي ادبيات بايد در اين زمينه قلم بزنند .
مفتون اميني با تاكيد بر نقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي تصريح كرد : ادبيات بعد از انقلاب اسلامي از دو شاخه ي  كلي تشكيل شده است ، يك شاخه ي آن ادبيات آئيني و مربوط به خاندان عترت و طهارت است كه من دراين شاخه ، توفيقي نسبي و شكفتگي رو به توسعه مي بينم ، شاخه ي ديگر ادبيات بعد از انقلاب ، شاخه ي شعر پايداري يا شعر جنگ است كه بر خلاف شاخه ي قبلي ، آن را ناموفق و روبه زوال مي بينم و بايد براي اين شاخه فكري كرد .
اين شاعر در ادامه ياد آور شد : تعميم بيش از حد سوز وگدازهاي رايج به شعر عاشورايي به اعتقاد من ، اصولا صحيح نيست ، اشكال شاعران ما - به ويژه شاعراني كه براي عاشورا و جبهه و جنگ شعر مي گويند - اين است كه تعمد دارند در شعر خود ، حتما از واژگان و اصطلاحاتي استفاده كنند كه به صورت غير مستقيم از مفاهيمي چون عاشورا ، جنگ و ... حرف مي زند ، در حالي كه پيام اين گونه شعرها بايد به صورت غير مستقيم به خواننده انتقال پيدا كند .
اميني گفت : وقتي قدماي ما درباره ي عرفان حرف مي زدند و يا شعرهاي عرفاني مي سرودند ، خود را مقيد نمي كردند كه حتما در شعر خود ، نامي از " عرفان " ببرند ، خود مخاطب بايد درهنگام خواندن شعر ، پيام شعر و منظور نظر شاعر را حدس بزند و به آن برسد . مفاهيمي مانند عاشورا و شهادت و ... بايد استعاري و به صورت سرپوشيده در شعر گفته شود ، تا تاثير آن بر مخاطبان ، بيشتر و عمقي باشد ؛ اين كه دائم در شعرهاي عاشورايي شاعران معاصر ، عبارت " روز نهم " و " روز دهم " تكرار مي شود ، از اثرگذاري شعر مي كاهد ، در حالي كه شاعر مي تواند از راه هاي ديگري براي انتقال مفهوم استفاده كند و از واژه هاي تكراري و صريح بپرهيزد .   

سعيد بيابانكي : شعرهاي حماسه محور ، در كتاب ها محدود شده اند / آثار برخي از جوانان شاعر ، هم شان با منزلت معصومين ( س ) نيست
سعيد بيابانكي - شاعر و منتقد ادبيات ، گفت : " شعر آئيني " از نقطه نظر مخاطب شناسي و در قياس با گونه هاي ديگر شعري ، از بيشترين مخاطب عام برخوردار است ، در حالي كه مخاطبان شعر معمولي ، خواص هستند .

اين شاعر و منتقد ادبيات در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : در كشور ما ، بيش از آنكه اين هنر ( شعر آئيني ) در اختيار شاعران باشد و آثاري از اين با حساسيت ها و قوت هاي ادبي توام شود ، به جامعه ي مداحان و ذاكران تعميم يافته ، در حالي كه ملاك و معيار اين عده براي گزينش شعر آئيني و خواندن آن درمراسم مختلف ، تكنيك هاي ادبي و فضاهاي عميق معنايي نيست ، آنها چيزهاي ديگري را ملاك اين گزينش قرار مي دهند و به همين دليل است كه مي بينيم آثاري سطحي با رويكرد شعر آئيني در اينجا و آنجا شنيده و خوانده مي شود كه در نهايت ؛ به نفع جريان ادبيات آئيني و عاشورايي نيست .
سعيد بيابانكي كه شعرهاي مجموعه شعر " نه ترنجي - نه اناري " را سروده است ، تصريح كرد : متاسفانه ملاك مداحان و ذاكران در انتخاب اشعار ، اشك انگيز بودن آن اشعار است ، طبيعتا در چنين شرايطي ، شعرهاي قوي و حماسي تبليغ نمي شود و فقط شعرهايي به صورت مرثيه و نوحه در مجالس تكرار مي شود كه صرفا به بخش " سوگ " و " ماتم " پرداخته اند ، البته گريزان بودن اين عده از شعرهاي قوي و حماسي ، به اين مفهوم نيست كه ديگر هيچ موقع اين آثار به سمع و نظر مخاطب نمي رسد ، چرا كه حداقل در مجموعه شعر شاعران منتشر مي شود ، اما متاسفانه از گستره ي مخاطبان و دوستداران ادبيات آئيني و عاشورايي به دور مي مانند و ممكن است در زمان خود ، شناخته و برجسته نشوند .
اين شاعر با تاكيد برنقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي ، ياد آور شد : در واقع " شاعر " آئيني بايد كار خودش را انجام بدهد و تلاش در توليد آثار ناب و مرتبط با ادبيات آئيني داشته باشد ، اهل ادب امروز بايد تمام تلاش خود را در ارائه ي چهره اي واقعي و شفاف از واقعه ي عاشورا و كربلا ، بدون تحريفات موجود به كار بگيرند .
بيابانكي با اشاره به ساختار كلي شعر آئيني گفت :  " معشوق " در شعر آئيني ، در واقع به كسي اطلاق مي شود كه رابط بين ما و آسمانهاست ، شاعر آئيني ، درشعر خود رويكرد كلامي و ادبي متفاوتي را به كار مي گيرد ، اما در شعر جوانان تازه كار ، اين موضوع رعايت نمي شود و اصولا شاعر ، طرف خودش را به درستي نمي شناسد كه ادامه ي اين روند شعري ، هم شان با منزلت ، جايگاه و شخصيت والاي معصومين ( ع ) نيست ، شعر آئيني بايد از زباني ورزيده ، واژگاني رسا و پشتوانه ي فرهنگي محكم برخوردار باشد .  

ضياء الدين ترابي : حق نداريم به اسم شاعر ، تحريف گري كنيم / نمي توان از جمع شاعران امروز ، انتظاري بيش از اين داشت
ضياء الدين ترابي - شاعر و محقق ادبيات ، گفت : " عاشورا " دريايي است كه هركس به اندازه ي توان خودش مي تواند از آن سهمي برداشت كند ، هرچقدر اطلاعات علمي و ديني شاعر از اين واقعه بيشتر باشد ، غواصي موفقتري خواهد داشت .

اين شاعر و محقق ادبيات در گفت و گو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب افزود : صرفا داشتن طبعي جزئي ، نمي تواند از افراد " شاعر آئيني و عاشورايي " بسازد ، كسي حق ندارد به اسم " شعر عاشورايي " هرچه دلش خواست ، روي كاغذ بياورد ، انتظار مي رود كه در يك شعر ، واقعا اتفاقي شعري رخ بدهد ، اما آثاري كه اين روزها تحت عنوان شعر عاشورايي ارائه مي شود ، نه تنها شعر نيست ، بلكه متاسفانه به برخي تحريفات هم دامن مي زنند !
اين شاعر كه خود نيز اشعاري با حال و هواي عاشورا سروده است ، تصريح كرد : ديد و تخيل شاعر آئيني بسيار مهم است ، به جاي پرداختن به آه و ناله هاي تكراري كه متاسفانه به جزء لاينفكي از ادبيات عاشورايي ما تبديل شده است ، بهتر است كه شاعران ما به سراغ جنبه هاي مثبت و حماسي عاشورا بروند و كارهاي قابل توجهي ارائه بدهند ، اما بگذاريد صراحتا بگويم كه ازجمع شاعران امروز ، انتظاري بيش از اين نمي توان داشت ! اميدوارم شاعران نسل هاي بعدي حركت هاي بهتري در اين خصوص انجام بدهند .
ضياء الدين ترابي  با تاكيد برنقش " ادبيات " آئيني در تحريف زدايي از فرهنگ عاشورايي خاطرنشان ساخت : خوشبختانه راه باز است و هركس صاحب انديشه و خلاقيتي باشد ، مي تواند به ميدان بيايد ، پرداختن به مسائل مفهومي ، رسالتي و دروني عاشورا بخش مغفول ادبيات ماست ، ديگر بايد از تكرار فاصله بگيريم .

     





کد خبر 158079

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha