نمایش های پرخرجی که سود ندارند

به گزارش خبرنگار مهر، در این یادداشت چنین آمده است:

نمایشنامه اساس تئاتر است. از زمانی ‌که اولین نمایشنامه نوشته شد،‌ تئاتر روی مسیر پیشرفت قرار گرفت. نمایشنامه براساس دو عنصر اصلی نوشته می‌شود، دیالوگ و حرکت. بزرگ‌ترین و برترین نمایشنامه‌های دنیا، آنهایی بوده‌اند که براساس دیالوگ طرح‌ریزی و نوشته شده‌اند. از دیرباز کسانی که صدای مناسب و فن‌بیان خوب داشتند، جذب تئاتر شده و هنر خود را روی صحنه پیاده کرده‌اند. در کشور ما نیز، از آغاز تا دهه طلایی تئاتر ایران، اکثر بازیگران دارای صدای مناسب و تأثیرگذار و مسلط به فن بیان بودند.

به همین‌خاطر برخی از بازیگران تئاتر جذب هنر دوبله شدند. گفتنی است، دوبله ایران را بازیگران موفق تئاتر که دارای صدایی گیرا و خاص بودند شکل دادند. از لحاظ اهمیت، حرکت در تئاتر در مرتبه بعدی است، زیرا حرکت تکمیل‌کننده عنصر دیالوگ است و تأثیرگذاری آن را بیشتر می‌کند.

امروزه برخی از نمایش‌هایی که روی صحنه می‌روند، متکی بر فرم هستند. نمایشنامه این نوع نمایش‌ها را نمی‌توان با نمایشنامه‌های متکی بر دیالوگ که در جهان دارای شهرت هستند مقایسه کرد. در کشور ما نیز مدتی است این‌گونه نمایش‌ها روی صحنه می‌روند. تئاتر متکی بر فرم، تکنیک‌های خاص خود را دارد، به ‌خصوص نظم در حرکات موزون. هرگونه بی‌نظمی در این‌گونه حرکات، کل نمایش را زیر سؤال می‌برد. اکثر نمایش‌های متکی بر فرم که در کشور روی صحنه رفته‌اند، دارای نمایشنامه‌هایی با متنی پراکنده هستند که از انسجام برخودار نیستند.

برای همین دچار ضعف‌ها و لغزش‌هایی می‌شوند که تأثیر سوء بر تماشاچیان دارد. در حال حاضر نمایشی پر طمطراق و پرخرج روی صحنه است که اتکای کامل برفرم دارد و دیالوگ در آن تنها وسیله ارتباطی است. سراسر این نمایش دارای حرکاتی است که نه معنای خاصی را به نمایش می‌گذارد و نه نظم و ترتیب و اجرای درست. استفاده از لوازم تکنیکی روز دنیا که بیشتر در سینما کاربرد دارد،‌ از لحاظ بصری هرچند بر بیننده تأثیر می‌گذارد، اما در خدمت نمایش نیستند.

حضور بازیگرانی که در سینما و تلویزیون چهره هستند، از ضعف‌‌های آشکار این نمایش است، زیرا اصلا جایی در نمایش ندارند و اگر صحنه‌های آنان را از این نمایش برداریم، هیچ اتفاقی نیفتاده و جای خالی آن حس نمی‌شود. این یعنی تنها منظور کارگردان از آوردن این‌گونه بازیگران، ‌ایجاد سر و صدای تبلیغاتی و آوردن تماشاچیان غیر‌حرفه‌ای برای دیدن آنان روی صحنه بوده است.

این نمایش، با این ترفند هرچند توانست،‌ تماشاگران غیرحرفه‌ای را به سالن بکشاند، اما این کار چه تأثیری بر پیشرفت محتوایی تئاتر ایران داشت؟ صرف مبالغ هنگفت برای روی صحنه آوردن تنها یک نمایش، مطمئناً نمی‌تواند موفقیت هنری آن را تضمین کند. آنچه مسلم است آوردن چنین نمایش‌هایی روی صحنه، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد که سودش به کارگردان و سرمایه‌گذارش می‌رسد و هیچ سودی برای تئاتر ایران نداشته و نخواهد داشت. امیدواریم چنین مبالغ هنگفتی برای کل تئاتر ایران صرف شود، نه تنها برای یک نمایش.