خطر آتش سوزی در کمین جنگلهای ایلام/ لزوم اقدامات پیشگیرانه

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از عوامل تخریب و انهدام جنگل ها آتش سوزی است چراکه علاوه بر نابودی درختان جنگل سبب به هم خوردن اکولوژی شده و حیات جانوران را نیز به مخاطره می اندازد.

ترکیب گونه های گیاهی عرصه را مختل کرده و سبب تضعیف پایداری گـونه های نادر و ذخایر زنتیکی می شود به طـوری که چنـدسال پس از وقـوع یک آتش سوزی در منطقه ای، گونه های مهاجر سطح عرصه را تسخیر نموده و تیپ جامعه گیاهی گذشته را تحت تأثیر قرار می دهند.

همچنین آتش سوزی سبب به هم خوردن میزان همسالی درختان و نابودی نهالهای جوان و فقیر شدن خاک و دفرمه شدن شکل ظاهری درختان می شود و می توان گفت آتش به سرعت اندوخته قرون و اعصار محیط زیست را درمیـان شعله های بی رحم به دود و خاکستــر تبدیل می کند.

استان ایلام دو میلیون هکتار مساحت دارد که 87 درصد این وسعت جزء عرصه های منابع طبیعی است.

کوهستانی بودن و تنوع آب و هوایی استان ایلام، پوشش گیاهی قابل ملاحظه ای را در این استان به وجود آورده است و در واقع این استان با داشتن یک میلیون و 700 هزار هکتار جنگل و مرتع که حدود 642 هزار هکتار آن جنگل است از غنی ترین استان های کشور در زمینه تنوع جنگلی محسوب می شود.

در استان ایلام 75 درصد از رویشگاه های طبیعی از دست رفته اند به طوری که این استان یکی از استانهایی بوده که بیشترین تخریب را به خود دیده است.

در سالهای گذشته حدود 200 مورد آتش سوزی در جنگل ها و مراتع استان ایلام روی داد که بخش هایی از طبیعت بکر و زیبای این استان را به دست نابودی سپرد.

آتش خطرناک ترین دشمن جنگل است و یک آتش سوزی محدود نیز همواره خسارات قابل ملاحظه ای را موجب می شود به طوریکه ممکن است حتی تخریب نهایی و کلی از آن ناشی شود.

آتش سوزی‌های عمدی و غیرعمدی نیز در این جنگل‌ها متاسفانه همواره قربانی‌های زیادی را به همراه دارند.

آتش سوزی، سبب مرگ بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری و از بین بردن خشکه دارها، لاشبرگ‌ها و مواد آلی خاک شده و سبب تخریب چرخه‌های عناصر موجود در یک اکوسیستم می‌شود که در نهایت مرگ اکوسیستم جنگلی را به همراه دارد.

در واقع نابودی جنگل ها زمینه نابودی اکوسیستم را فراهم و حیات وحش استان ایلام را با خطر انقراض روبرو می کند.

از 650 هزار هکتار جنگل های این استان 75 درصد آن زیر پوشش بلوط ، 20 درصد بنه و 5 درصد باقی مانده را درختان زالزالک، داغدانمان، تنگرس، بادام کوهی، انجیر، انگور وحشی، اقاقیا و افرا تشکیل می دهند.

در سالهای اخیر گرد و غبار و آتش سوزی باعث خشکیدگی 10 درصد از درختان بلوط استان ایلام شده است.

در چند سال اخیر با وقوع آتش سوزی های وسیع در جنگل های استان ایلام، زیستگاه ای جانوری با خطر نابودی روبرو شده و بسیاری از گونه های جانوری نیز در معرض انقراض قرار گرفته اند که یکی از مهم ترین راهکارها برای حفظ این گونه ها، حفاظت از محیط زیست آنها است.

مهمترین علت وقوع آتش سوزی ها در جنگل ها و مراتع استان ایلام عامل انسانی است و برخی افراد به علت سهل انگاری و بی توجهی اقدام به روشن کردن آتش می کنند.

مهار آتش در جنگل های استان ایلام به علت کوهستانی و سخت گذر بودن به سختی و در زمان طولانی صورت می گیرد و متاسفانه در پی این آتش سوزی ها مراتع و جنگل های بلوط استان خسارت جدی می بیند.

یکی از گونه های جانوری مورد تهدید دراثر آتش سوزی و تخریب جنگل های بلوط سنجاب است که حیات این گونه جانوری ارتباط مستقیم با گونه بلوط دارد.

در بسیاری از موارد که جنگل دچار حریق می‌شود، چنانچه قبل از گسترش آتش سوزی در سطوح وسیع، بتوان در محل حاضر شد، می توان از ایجاد آتش سوزی‌های وسیع و آثار زیانبار آنها جلوگیری کرد.

لازمه اینکار استقرار برج‌های دیده بانی به ویژه در مناطق مستعد آتش سوزی و یا گشت مناسب و مداوم در فصولی که پوشش خشک است، می‌باشد.

هم اکنون استفاده از چوب درختان به عنوان سوخت، چرای بیش از حد، آتش سوزی‌های عمدی و غیرعمدی، طرح‌های توسعه‌ای و پدیده گرد و غبار مهمترین عوامل تهدید کننده حیات جنگل‌های زاگرس است.

قرق کردن، استقرار برج‌های دیدبانی در مناطق حساس به آتش سوزی، تغییر شیوه معیشت جنگل نشینان، توسعه کشت گیاهان دارویی و مشارکت مردمی کار عمده برای مقابله با این مخاطرات هستند.

طبق گفته مسئولان امسال 50 پست دیده بانی برای استقرار در مراتع و جنگل های استان ایلام در نظر گرفته شده است تا در صورت وقوع آتش سوزی در کوتاه ترین زمان ممکن، وقوع حریق را اطلاع دهند و اقدامات لازم را برای جلوگیری از گسترش محدوده آتش انجام دهند.

به نظر می رسد بهترین راه برای جلوگیری  پدیده آتش سوزی در جنگلهای ایلام، نظارت گسترده بر مناطق حساس و در معرض خطر آتش است تا به محض وقوع حریق با محدود کردن دامنه نفوذ آتش ، میزان خسارت ها به نحو چشم گیری کاهش یابد.

از سوی دیگر اطلاع رسانی به مردم و آموزش آنان در خصوص اهمیت منابع طبیعی و استفاده از ظرفیت های مردمی در مهار آتش سوزی در جنگل ها اهمیت زیادی دارد زیرا نه تنها این آموزش ها می تواند نقش مهمی در کاهش وقوع حریق داشته باشد، بلکه باعث می شود در اینگونه رخدادها مردم به صورت خودجوش وارد عمل شوند و از نابودی جنگل ها جلوگیری کنند.