رابطه تدبیر و اختیار انسان با تقدیر الهی/ تشریح روایتی از امام هادی(ع)

اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ
* بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ *

رُوِیَ عَن عَلِیِّ ابنِ مُحَمَّدِ الهادی صَلَواتُ اللهُ عَلَیهِمَا قالَ: «الْمَقَادِیرُ تُرِیکَ مَا لَمْ یَخْطُرْ بِبَالِکَ، النَّاسُ فِی الدُّنْیَا بِالْأَمْوَالِ وَ فِی الْآخِرَةِ بِالْأَعْمَالِ» (بحارالانوار جلد75 صفحه369)

از فرمایشات امام هادی صلوات الله علیه است که حضرت فرمودند: آن چه را که تقدیر الهی است و خداوند آن را برای شما انسان‌ها مقدر می‌کند، به شما چیزی را نشان می دهد که به خاطرۀ شما خطور نکرده باشد.

خداوند به ما عقل و شعور عطا فرموده که بوسیله آنها تدبیر می‌کنیم. حال آیا تدبیر ما در امور و کارهای زندگیمان کافی است؟ به تعبیر من چقدر قاشق بدون دسته ‌ساخته‌ایم!!!چقدر در زندگی سرها به سنگ می‌خورد!!! علّت چیست؟!

علّت آن این است که تدبیر من، آن گاه کار ساز است که با تقدیر او همسو شود. «اَلعبدُ یُدَبِّرَ وَ اللهُ یُقَدِّرَ» بنده تدبیر می‌کند، امّا خدا تقدیر می‌کند. تدبیر منهای تقدیر سودی ندارد. حال این سوال پیش می آید که: برای آنکه تدبیرهای ما با تقدیرهای او همسو شود چه باید کنیم؟

راهش این است: تو تدبیر کن، بعد از تدبیرت، توکّل کن، واگذار کن به او. به تعبیر ساده تر بگو خدا: به عقل ناقص من، این تدبیر رسیده، امّا خودت می‌دانی، هرجور که صلاح می‌دانی همان را تقدیر بفرما.

اگر اینچنین کردی آنوقت خدا آن جایی که به نفع من است، درست می‌کند و آن جایی که به ضرر من است اصلاح می‌کند. بعداً متوجّه می‌شوی، آنچه تدبیر کرده بودی اشتباه بود و خداوند تقدیر خوبی که حتّی به فکرت هم نمی‌رسید را نشانت می‌دهد. این‌‌ها پیشامد نیستند، تمام کارهای خدا حساب شده است.

حتی در آیه شریفه قرآن درباب رزق هم می‌فرماید «وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ (طلاق/3)» این آیه همان است که حضرت می فرمایند. یک رزقی را روزیت می‌کنم که گمانش را هم نمی بردی. البتّه این را هم بدانید که باید تدبیرتان مشروع باشد، نه خلاف شرع. مشروع، بعد هم واگذار می‌کنم به خدا. این کار را انجام دهید تا حالا ببینید خدا چه تقدیرهای خوبی به تو نشان می دهد.