روند پرشتاب کاهش سن مصرف سیگار/ ناکارآمدی در اجرای قوانین

قطع به یقین شرایط سیگاری شدن افراد در همه جوامع یکسان نیست و حتما زمینه های مختلفی در این امر دخیل است که فرد را به سمت استعمال دخانیات سوق می دهد. در ایران نیز عوامل گوناگونی دست به دست هم داده اند تا امروز شاهد این واقعیت تلخ باشیم که سالانه 70 هزار نفر در کشور به علت مصرف دخانیات فوت می کنند. همچنین روزانه بیش از 5 میلیارد تومان هزینه مصرف سیگار و بیش از 3 برابر آن هزینه درمان بیماریهای مرتبط با دخانیات در کشور می شود.

 

به گفته کارشناسان حوزه سلامت، صنایع دخانی محصولی را تولید و عرضه می کنند که اعتیادآور و مرگ آور بودن آن از نظر علمی اثبات شده است و ترفندها و تاکتیکهای صنایع دخانی برای تامین منافع سرشار خود در حال تغییر است و تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم صنایع دخانی مانعی برای تحقیق اهداف سلامتی است. به طوریکه فروش محصولات دخانی به افراد زیر 18 سال ترفندی از سوی صنایع دخانی است و صنایع دخانی سالانه دهها میلیون دلار صرف تبلیغ، ترویج و حمایت مالی از مناسبتهای مختلف با هدف گسترش مصرف دخانیات می کنند. بر همین اساس، افزایش قیمت محصولات دخانی می تواند موجب محدود کردن توان جوانان در خرید این محصولات شود.

 

در واقع می توان گفت که منافع صنایع دخانی در تناقض آشکار با اهداف سلامت عمومی است و این صنعت نباید در هیچ یک از ابتکار عملهای مربوط به سیاستهای سلامت عمومی دخیل باشد.

 

بررسیها نشان می دهد که سالانه 65 میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود که 25 میلیارد نخ واردات رسمی، 35 میلیارد نخ تولید داخل و سایر نخهای سیگار قاچاق وارد می‌شود. این در حالی است که به رغم اقدامات صورت گرفته در مقابله با کاهش مصرف سیگار، قیمت سیگارهای خارجی بالاتر رفته است به گونه‌ای که سالانه 150 میلیارد تومان به جیب وارد کنندگان سیگار می رود.

 

علل افزایش استعمال دخانیات در کشور

 

گران شدن سیگار و محدودیت مصرف و خرید آن برای افراد، در کنار ترویج فرهنگ مبارزه با استعمال دخانیات، می تواند راهکاریی باشند که تا حدود زیادی در کاهش مصرف سیگار موثرند. گفته می شود افزایش مالیات بر دخانیات، مصرف آن را کاهش می دهد به طوریکه افزایش 10 درصدی قیمت سیگار، مصرف آن را تا 8 درصد کاهش می دهد.

 

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که در هر یک از کشورهای عضو WHO باید تا سال 2025، 30 درصد از مصرف سیگار کاسته شود و تا سال 2050 مرگ و میر ناشی از استعمال سیگار نصف شود.

 

دکتر محمدرضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران در این ارتباط می گوید: برای تحقق این امر در کشور لازم است مسئولان بسیج شوند. متاسفانه ‌ایران ضعیف ترین عملکرد را در زمینه مبارزه با دخانیات در منطقه دارد و قوانین و آیین نامه‌های موجود اجرا نمی‌شود، در این شرایط با وجود آنکه 85 درصد از مردم کشور سیگار نمی‌کشند ولی به طور مستقیم در معرض دود این ماده دخانی قرار دارند.

 

میزان مالیات بر سیگار در ایران به مراتب پایین تر از کشورهای پاکستان، ترکیه و امارات متحده عربی است. به طوریکه این میزان در ایران 19.1 درصد، پاکستان 75.9 ، ترکیه 78.7 و امارات 67 درصد است.

 

مسجدی با انتقاد از چنین وضعیتی که باعث می شود مصرف سیگار خارجی که اغلب قاچاق وارد کشور می شود، به مراتب بیشتر از سیگارهای تولید داخل باشد.

 

او با ابراز نگرانی نسبت به کاهش سن شروع استعمال سیگار در ایران افزود: در حال حاضر سن شروع مصرف این ماده دخانی به 11 سال رسیده است. از سوی دیگر 3 تا 5 درصد دختران در سالهای اول دانشگاه و6 تا 8 درصد آنان در سالهای آخر تحصیل خود استعمال سیگار را آغاز می‌کنند. از سوی دیگر 28 درصد از دختران جوان قلیان می‌کشند این در حالی است که دختران اجتماع آینده را می‌سازند.

 

دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران همچنین با انتقاد از دولت برای اینکه بابت هر نخ سیگار خارجی 35 ریال مالیات کمتری می گیرد، می افزاید: وقتی ما چنین حمایتهایی از واردات سیگار صورت می دهیم، چه انتظاری است که آمار مصرف سیگار در کشور کمتر شود.

 

مسجدی با انتقاد از اعضای ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات که در مدت 6 سال گذشته از تصویب قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، کمتر از 6 بار تشکیل جلسه داده اند، می گوید: وقتی قهوه خانه را از لیست اماکن عمومی حذف می کنیم، دیگر چه انتظاری می توان داشت که قوانین به درستی اجرا شوند.

 

آنچه مسلم است، قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات از قویترین قوانین دنیاست اما متاسفانه در اجرای آن به شدت ضعیف عمل می کنیم. از سوی دیگر، برنامه های دولت در جهت واردات سیگارهای خارجی به کشور، ذهن را به این سمت سوق می دهد که برنامه های دولت به شکلی ناآگاهانه به سمت افزایش آمار مصرف سیگار در کشور گرایش بیشتری دارد.

 

-------------------------

 

گزارش از حبیب احسنی پور