مذاکرات هسته ای؛ حرکت ایران به سمت ابتکار مکانی و زمانی

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست گفتگوهای ایران با پنج کشور عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان در بغداد ظاهرا بدون هیچ نتیجه‌ای پایان یافت. اما آنچه که به نظر می رسد درباره فرآیند مذاکرات باید عنوان کرد، نتیجه‌گیری مستقیم و مستتر در هر نوع تعامل سیاسی است.

گرچه در مذاکرات اخیر ایران "پیروزی" بدست نیاورد، همانطور که غرب نیز به نتیجه ای نرسید، اما در برخی ابعاد ایران "موفقیت"هایی داشت.

اینکه غرب قبول کرد با شرایط فعلی و از جایی که مذاکرات استانبول و یا به تعبیر بهتر وضعیت پیش از استانبول به ادامه گفتگو بپردازد خود نشان دهنده بخشی از موفقیت برای دیپلماسی ایران بود. مذاکره کنندگان ایرانی در شرایطی پا به مذاکره گذاشتند که در روز اول خرداد، کنگره آمریکا پیش نویس طرح تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد.

"رابرت مندس" یکی از طراحان پیش نویس ضدایرانی اظهار داشت: تشدید تحریمها علیه ایران به منزله هشداری به ایران پیش از مذاکرات بغداد است و به ایران نشان دادیم که تلاش آنها برای وقت کشی نتیجه نخواهد داد.

اتخاذ چنین تدابیری از سوی آمریکا سب شد تا ذهنیت تحلیلگران به مواضع آمریکا که این کشور در هفته های پیش از مذاکرات داشت تیره شود. این اقدام کنگره سبب شد تا دو موضوع بر مواضع آمریکا سایه افکند.

نخست اینکه آمریکا و دولت باراک اوباما در شرایط کنونی توان دادن امتیازات بزرگ به ایران را ندارد دوم اینکه عنصر اسرائیل در تصمیم گیری های این کشور می تواند تاثیری مستقیم داشته باشد.

تحلیلگران بر این باورند که اگر دولت اوباما در شرایط کنونی و در آستانه انتخابات اقدامی در راستای دادن امتیاز به ایران می کرد، آنوقت باید منتظر یک واکنش بسیار بزرگ از سوی مخالفان در داخل می شد.

موضوع دوم یعنی فاکتور اسرائیل نیز با اظهارات مقام های اسرائیل در آستانه و در حین نشست کاملاً تطابق دارد.

"گرت پورتر" در مطلبی در این باره می نویسد: فشار تندورهای آمریکا به مذاکره کنندگانشان در بغداد از سوی اسرائیل هدایت می شود.

اما این دو نگرش آمریکا به گفتگوها دو ابتکار عمل را به دست ایران داد. نخست اینکه ایران تنها طرفی باشد که با ادامه گفتگوها یا توقف آنها تعیین کننده باشد و دوم اینکه ایران طرفی است که می تواند مکان بعدی مذاکرات را تعیین کند. و همین ابتکار سبب شد که ایران در نهایت با وجود آنکه می توانست به دلیل اینکه اساساً 1+5  پاسخ درستی به برنامه پنج مرحله ایش نداده با ادامه مذاکرات آن هم نه در ژنو که مورد توجه غرب بود، بلکه در مسکو توافق کند.

به نظر می رسد گام بعدی برای ایران در نشست های آتی می تواند تعیین "دستور کار" مذاکرات در کنار تعیین مکان آن باشد تا جمهوری اسلامی در مسیر فعال‌تر کردن دیپلماسی خود بتواند بخش عمده ای از دستور کار مذاکرات را با توجه به شرایط زمانی و مکانی تعیین کند.