امروزه بعضی از مظاهر خرافه پرستی شکل و شمایل جدیدی به خود گرفته و با ایسم های متعدد و عرفان های کاذب و انسان گرایی اومانیستی بر پایه بودیسم و هندوئیسم درهم آمیخته و معجونی از خرافات مدرن را ترویج می کنند. سیر خرافات و خرافه پرستی از اقوام ساده ابتدایی با مراسم و مناسک خاص ارتباط با ارواح گرفته تا سعد و نحس بعضی از امور و اشیاء در تمام نقاط عالم، اعم از مصر باستان و هند و چین و ایران و فلسطین و روم باستان آغاز و همچنان در نظام متمدن جدید به اشکال مختلف در حال ظهور و بروز می باشد.
بسیاری از متفکران از جمله هیوم و علامه طباطبایی معتقدند تا زمانی که بشر وجود دارد، خرافات هم همراه اوست، حتی برخی روان شناسان وجود بعضی از این اعتقادات و باورها را به دلیل کنترل هیجانی و تعدیل شخصیت مفید می دانند و می گویند برخی از این گونه اعتقادات موجب می گردد تا مردم بعضی از امور ناخوشایند را به راحتی تحمل نمایند.
با وجود این، امروزه خرافات اشکال جدیدی به خود گرفته و در واقع می توان گفت اغلب معرفت ها و عرفان های طبیعت گرا و انسان گرای غربی و همچنین هیپنوتیزم و سفرهای روح و تناسخ و شیطان پرستی و فرقه گرایی و استفاده از قرص های روانگردان، نتیجه مستقیم اعتقادات و باورهای خرافی است.
خرافه و خرافه پرستی همزاد نامیمون بشر است، هرچند دو عامل ترس و جهل را از عوامل اصلی خرافات می نامند، اما ظاهرا این دو عامل نیز همواره با بشر همراه هستند؛ زیرا مشاهده می شود که با پیشرفت علم و تکنولوژی و همچنین گسترش وسایل ارتباط جمعی، خرافات هم تکامل پیدا کرده و در اشکال جدید متبلور شده است.
در تعریف خرافات آمده است: به عقاید و افکار، یا آداب و اعمال نامعقول و بی اساس گفته می شود که علم به درستی آن نداشته و از خیر و شر بودنش اطلاع نداریم؛ اما به علت شیوع و رواج داشتن، آنها را نپذیرفته ایم. برخی کتب لغت، خرافه را باطل، بیهوده، پریشان و افسانه معنا کرده اند؛ چنانچه دهخدا در لغت نامه خود در ذیل عنوان خرافه آورده است: خرافه یا خرافات عبارت است از اعتقادات بی اساس که با عقل و منطق و علم و واقعیت سازگاری نداشته باشد.
با وجود این، می توان ادعا کرد که تعریف کاملی از خرافه ارائه نشده است، گرچه تعریف مذکور می تواند جامع تلقی شود، ولی مانع نیست؛ چرا که بسیاری از رویدادهای فوق طبیعی وجود دارند که ممکن است عقل بشر به درک آنها نائل نگردد، یا اینکه با هیچ گونه آموزه های علمی و منطقی سازگاری نداشته باشد، اما خرافه محسوب نگردد. مانند بسیاری از وجوه تبرک و رؤیاهای صادقانه و توسل به ادعیه و سعد و نحس بعضی از اشیا و ازمنه و .... .
شاید همین مقوله باعث شده که ماتریالیسم و پوزیتیویسم ها که شناخت خود را صرفا بر مبنای شناخت ادراکی و حسی مبتنی کرده اند، برخی از وجوه مثبت رفتار فوق طبیعی را با موضوع خرافه خلط کرده و به آن ایراد وارد نمایند. بنابراین پیش از هر چیز لازم است تعریف درستی از موضوع خرافات و خرافه پرستی ارائه گردد، تا سره از ناسره جدا شود.
باید به این نکته اساسی توجه کرد که به دلیل ویژگی های خاص دین و دینداری و اعتقاد به وحی و امور ماورای طبیعی در دین و باورهای بی اساس خرافاتی، ممکن است به ظاهر همخوانی و مجانست وجود داشته باشد، لذا تفکیک این دو مقوله از یکدیگر بسیار ضروری است. مضافا بر اینکه خرافات و خرافه پرستی در بین دینداران رایج تر است و ممکن است به دلیل برداشت های نادرست و استنباط های غلط از دین و مفاهیم انتزاعی دینی، افراد دیندار بیشتر در معرض این آسیب اعتقادی قرار گیرند.
در مورد مسائل دینی، احادیث و آیات فراوانی وجود دارد که خرافات را از اعتقادات و باورهای حقیقی تفکیک کرده و ضمن تأکید بر باورهای خرافی و خرافات همت گماشته است؛ همچنان که حضرت امام خمینی(ره) هر زمان که از اسلام سخن می گفت، ترکیب زیبای اسلام ناب محمدی را برای نشان دادن روح مطلب خویش به کار می برد.
نظر شما