گزارش مهر از چگونگی پیدایش المپیک تابستانی/ بازیهایی آمیخته به خون!

مجله مهر:  بازی‎های المپیک به جشنواره ورزشی گفته می‏شود که به عقیده باستان شناسان و تاریخ نویسان در یونان باستان به انجام می‎رسید و جشن‎های آن هر چهارسال یک بار و به مدت یک هزار و دویست سال برپا شد. گفته می‌شود ادای احترام به زئوس - پادشاه خدایان یونان - علت برگزاری این جشن‌ها بوده که جنبه مذهبی هم داشته است.

اصل و پیدایی المپیک
تاریخ نگاران متفق القول شروع بازی‏های المپیک یونانیان یا همان المپیک باستان را سال 776 سال قبل از میلاد اعلام کرده‎اند چرا که نام قهرمانان بازی‎ها از این سال به بعد در کتیبه‎ها و کتاب‎های تاریخ ثبت شده است. آنها بر این باورند که محل برگزاری این بازی‎ها در دشت المپیا در منطقه آلیس، سی کیلومتری بندر کاتاکونو در ساحل شمال غربی پلوپونز در یونان است.

افسانه‎های پیدایش المپیک
از اوایل قرن نوزدهم باستان شناسان اروپایی بقایای دشت المپیا را بازدید کردند تا با اکتشافات خود، درباره تاریخ پیدایی المپیک به کاوش بپردازند. در کل اینکه افسانه‎های زیادی درمورد پیدایش المپیک وجود دارد. یک افسانه می‎گوید "هرکول" که در اساطیر یونانی شناخته شده بود به علت ادای مالی که "اوگیاس" یا "اوژیاس" حکمران آلیس، در مقابل زحمات او عهده دار شده بود، وی و خانواده‎اش را کشت و برای بزرگداشت کار قهرمانی خود مسابقه دو به مسافت 600 قدم ترتیب داد که چهار برادر وی هم در این مسابقه شرکت داشتند. تاجی از برگ درخت زیتون وحشی هدیه‎ای بود که برای اهدا به برنده این مسابقه در نظر گرفته شده بود.

"پلوپس" که در مسابقه ارابه رانی بر "اوانو مایوس"، شاه پپسیا پیروز شد و به افتخار ازدواج با دختر شاه نایل آمد چندین مسابقه در سال 884 قبل از میلاد ترتیب داد. این حکایت دیگر از تاریخ پیدایش المپیک است.

یک افسانه دیگر حکایت از آن دارد که "زئوس" و "کرونوس"، دو خدای یونان باستان، با یکدیگر بر سر فرمانروایی المپیا به جدال برخاستند. زئوس در این جدال پیروز شد و بر اساس این داستان مسابقات المپیک یاد بود این پیروزی است.

افسانه دیگر می‎گوید "ایفه توس"، حکمران آلیس و "لیکور گوس"، حکمران اسپارتا برای خشنودی خدایان و مصون بودن از خشم آنان تصمیم گرفتند دشت المپیا را منطقه بی طرف اعلام کنند تا به دور از هجوم سلحشوران دو قوم، محل امنی برای انجام بازی‎ها باشد. از این تاریخ به بعد بازی‎ها هر سال با طلوع نخستین ماه نو در اوج تابستان یعنی تیرماه آغاز می‎شد.

ورود ممنوع برده‎ها و زنان به واحد زمان!
بازی‌های المپیک در بین یونانی‌ها اهمیت زیادی داشت طوریکه در دوران باستان مورخان یونانی از آن به عنوان یک واحد برای اندازه گیری زمان استفاده می‌کردند و بر این اساس یک المپیاد بیانگر چهار سال بود. ضمن اینکه در دوران باستان همه مردم حق شرکت در بازی‎های المپیک یا همان جشن‎های مذهبی را نداشتند. به واقع تنها مردان یونانی که برده نبودند و آزاد متولد شده بودند، می‌توانستند در  این مسابقات شرکت کنند. زنانی که مجرد بودند در تاریخ دیگری به احترام "هرا" همسر "زئوسگ" و مادر "هرکول"، به مسابقه می‌پرداختند. زن‌های ازدواج کرده اصلا حق شرکت در مسابقات را نداشتند و در صورت مخالفت باید بهای آن را با جان‌شان می‌پرداختند. در کل اینکه نوباوگان،جوانان و پهلوانان جداگانه به مبارزه می‌پرداختند.

از مسابقه دو تا افزایش رشته‎ها
نخستین بازی‌های المپیک یونانیان با جشن و سرور همراه بود و پیش از گشایش آن با قربانی کردن در معبد زئوس همراه می‌شد. سپس بازی‎ها برگزار می شد و در پایان تاجی از درخت غار به برندگان اهدا می‎شد.  این بازی‎ها در سال‎های نخستین، تنها در یک روز انجام می‎شد اما بعدها به بیشترین طول زمانی خود که پنج روز بود، کشیده شد. بازی‎های المپیک ابتدا فقط شامل یک مسابقه ساده "دو" بود اما مشتزنی، ارابه رانی چهار اسبه، دویدن با لباس ساده، سپر و سایر تجهیزات، پنتاتلون (شامل پرش طول، پرتاب نیزه، دوی 200 متر)، پرتاب دیسک، کشتی و پانکراتیوم (ترکیبی از کشتی و مشتزنی) رشته‌هایی بودند که 96 سال بعد به این بازی‎ها اضافه شدند. 

حضور برهنه در بازی‎ها
افراد شرکت کننده در المپیک‎های ابتدایی کسانی بودند که به صورت شخصی شرکت می‌کردند نه به عنوان نماینده  شهر یا ناحیه‌ای خاص. آنها برهنه در مسابقات شرکت می‌کردند. مورخان دلایل متفاوتی را برای حضور برهنه شرکت کنندگان عنوان کرده‎اند. برخی از این دلایل خرافات گونه بدین شرح بود:

برهنگی قدرت جادویی به آنها در مقابل صدمات می‏‎داد، برهنگی لباس مخصوص افراد از طبقه بالا بود و همچنین برخی حضور برهنه در بین عموم مردم بدون اینکه شخص تحریک جنسی بشود را نشانگر کنترل شخص بر خود می دانستند. برخی هم گفته‎اند لخت بودن بخشی از مراسم مذهبی بود که بر مفهوم گذرا بودن تأکید داشت. در کل اینکه  یونانی‌ها برهنگی را خجالت آور نمی‌دانستند.

المپیک تحریم شد
ویژگی‌های مردانه مانند قدرت و ورزیدگی که فرهنگ یونانی وقت ارج می‌نهاد، مواردی بود که تمرکز اصلی بازی‌های آن زمان روی آنها بود. در حاشیه المپیک مسابقه‌های شعر و شاعری، سخن‌وری و موسیقی هم برگزار می‎شد. با این حال زمانی که یونان در تصرف رومی‌ها بود یعنی سال 392 میلادی، "تئودوسیوس" به علت نفاق و دشمنی میان رومی‌ها و یونانی‌ها و متهم کردن یکدیگر به سواستفاده از مقام قهرمانی و نفاق و کینه توزی میان آنها، دستور تحریم بازی‌ها را صادر کرد. با این دستور علاوه بر خاتمه دادن به برگزاری بازی‌ها، نام قهرمانان این دوره از هم تاریخ حذف شد. مسیحی شدن امپراطور روم و اینکه او تحمل دیدن مراسمی مانند قربانی کردن و جشن‌های دیگر بازی‌های المپیک را نداشت یکی از دلایلی است که برای تحریم این بازی‌‌ها عنوان شده است.

"بارون پیر فردی دو کوبرتن" در بازگشایی المپیک نوین پیشگام بود

تخریب دشت المپیا
"تئودوسیوس دوم" سی و چهار سال پس از تحریم بازی‎های المپیک دستور تخریب دشت المپیا را داد. همزمان مجسمه زئوس - مظهر بازی‌ها - را به قسطنطنیه منتقل کردند و آن را به آتش کشیدند. بعد از آن هم تمام آثار مذهبی و ورزشی این ناحیه از بین رفت. این اتفاق پس از زلزله  سال‌های 521 و 551 میلادی که موجب طغیان آب رودخانه‎های "الفیوس" و "کلادیوس" شد، اتفاق افتاد.

بیرون کشیدن دهکده المپیک از دل خاک
دشت المپیا زیر هزاران خروار خاک مدفون شده بود اما در اوایل قرن هجدهم باستان شناسان تلاش کردند تا بتوانند آثار این دشت را از دل خاک بیرون بکشانند. "برنار دو مون فوکون" فرانسوی و "ویک موفرو" نخستین کسانی بودند که تلاش در این زمینه را آغاز کردند اما این "ابل بلوئه" و "دوبوآ" - دو افسر داوطلب فرانسوی - بودند که موفق شدند با حفر 6 متری خاک به چند قطعه از بقایای باستانی دست یابند.

این اتفاق سال 1729 افتاد و 145 سال بعد از آن "ارنست کورتیوس" که یک باستان شناس آلمانی بود کاوش‎های خود را برای پیدا کردن دهکده مدفون شده المپیک آغاز کرد و هفت سال بعد موفق شد دهکده المپیک را از دل خاک بیرون بیاورد. اکتشافات تا سال 1936 ادامه داشت و در این سال تمام آثار باستانی و مجموعه‎های مذهبی و ورزشی از زیر خاک بیرون آورده شد. 

یک المپیک دیگر هم تعطیل شد
"بازی های هلنیک" نام دو دوره بازی‎های المپیک بود که به نشانه بیداری روح المپیک باستان طی سال‌های 1859 و 1870 در آتن برگزار شد. "ایوان گلیس زاپاس" بنیاینگذار برگزاری بازی‎های هلنیک بود که جنبه داخلی داشتند اما دولت یونان به دلیل مزاحمت تماشاگران و دخالت پلیس این بازی‏ها را تعطیل کرد.

... و المپیک در عصر نوین بازگشایی شد
از سال 392 که بازی‎های المپیک به دستور "تئودوسیوس" تحریم شد، این بازی‎ها به مدت 1500 سال به فراموشی سپرده شد تا اینکه دوباره بازگشایی شد. "المپیاد و المپیک‎ها مظهر یک تمدن جامع میان کشورها، شهرها، قهرمانان، نظامیان و حتی مذاهب باستان بودند". این بخشی از صحبت‎های "بارون پیر فردی دو کوبرتن" است. پژوهشگری است که در بازگشایی المپیک نوین پیشگام بود. وی سال 1892 زمانیکه 26 ساله و دبیر کل اتحادیه باشگاه‏های ورزشی فرانسه بود، در یک کنگره بین‎المللی ورزشی که در دانشگاه سوربون ترتیب داده شده بود خبر از بازگشایی دو‎باره بازی‎های المپیک پس از پانزده قرن داد. پس از آن با تلاش وی اسباب  برگزاری نخستین دوره بازی‎های المپیک در عصر نوین فراهم شد. اینگونه نخستین دوره بازی‎های المپیک سال 1896 در آتن یعنی زادگاه بازی‎های المپیک یونانیان، برگزار شد.

در کتاب سرآمدان ورزش ایران آمده است: البته دو سال قبل از آن "کوبرتن" و همکارانش با حضور 79 نماینده از پانزده کشور کمیته بین‎المللی المپیک را در دانشگاه سوربون تشکیل دادند و "دی میتریوس ویکه لاس" یونانی را در اقدامی نمادین به عنوان رئیس این کمیته انتخاب کردند و خود کوبرتن هم دبیرکل شد. در بخشی از صحبت های کوبرتن آمده است "المپیزم موتور بزرگ بی صدایی است که شتاب و جنبش آن هرگز سکون ندارد". بر این اساس تاکنون و پس از گذشت 116 سال، 29 دوره بازی‏‎های تابستانی و 20 دوره بازی‎های زمستانی المپیک برگزار شده است.