گرمسار؛ آنچه هست، آنچه باید باشد/کلید پیشرفت استان سمنان

به گزارش خبرنگار مهر، عبور از ورامین یعنی اینکه می توان نفسی به راحتی کشید بدون آنکه سرب و دود را به حلق خود میهمان کنی یعنی اینکه شما وارد استان سمنان شده اید و البته پیشانی این استان شهری نیست جز گرمسار؛ اگر مسافر عبوری باشید و فرصتی برای توقف نداشته باشید، ایوانکی و گرمسار، شاید از دور چندان سرسبز و جذاب به نظر نرسد و باور اینکه استعدادهای این منطقه برای رشد و توسعه اگر بی نظیر نباشد کم نظیر است دشوار باشد.

اما تأملی کوتاه بیانگر این است که گرمسار نردبان های زیادی برای بالا رفتن دارد اما چرا گرمسار هنوز در پله اول این نردبان است سوالی است که باید بیشتر اندیشید.

شهرستان گرمسار یا همان "خوار" قدیمی همواره ناحیه ای مهم و تاریخی در مشرق ری و جنوب رشته کوه های البرز محسوب می شد.

گرمسار مهمترین راه ارتباطی بین خاور و باختر کشور

شهر گرمسار در دوره هخامنشیان مهمترین راه ارتباطی بین خاور و باختر کشور بود.

در زمان اشکانیان نیز "خوار" یکی از هجده ساتراپی آنان به نام "خوآران" بوده است. دروازه خزر (سردره خوار) مرز بین ماد و پارت بوده است.

از مهترین کارهای دوره صفویه (شاه عباسی)، ساخت جاده سنگفرش از سیاه کوه تا گرمسار، رباط شاه عباسی سیاه کوه و راه سواد کوه که از خوار و حبله رود و فیروز کوه به مازندران می رفت می توان یاد کرد.

در زمان قاجاریه برای این منطقه حاکمی مستقل از دارالخلافه تهران تعیین می شد.

شهرستان گرمسار که در پنجاه سال اخیر معمولا در تقسیمات کشوری در حوزه استان تهران قرار می گرفت در سال 1355 جزو استان سمنان شد.

گرمسار با وسعتی معادل 9 هزار و 233 کیلومتر مربع، غربی ترین شهرستان استان سمنان و رابط این استان با مرکز کشور، تهران است.

گرمسار از طرف شمال به دماوند و فیروز کوه و از غرب به ورامین و از مشرق به سمنان و از جنوب به کویر مرکزی و قم و در نهایت به شهرستان نائین در استان اصفهان محدود می شود.

مرکز شهرستان، شهر گرمسار است که در ارتفاع 825 متری از سطح دریا قرار دارد، این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و ایوانکی است.

شهرستان گرمسار دارای بخش آرادان نیز بود که با مصوبه هیئت وزیران در دیماه سال گذشته بخش آرادان به شهرستان ارتقا یافت.

فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان 110 کیلومتر و تا مرکز کشور تهران 95 کیلومتر است؛ البته اگر از آخرین نقطه بخش ایوانکی گرمسار محاسبه کنیم فاصله به تهران فقط 45 کیلومتر است.

شهرستان گرمسار از نظر موقعیت جغرافیایی بین مدار34 درجه و 28 دقیقه و 35 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و بین 51 درجه و 53 دقیقه تا 52 درجه و 55 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد، این شهرستان از نظر موقعیت نسبی در دامنه رشته کوه البرز که با جهت شرقی- غربی از شمال شهرستان می گذرد واقع شده است.

مرتفع ترین نقطه گرمسار نقطه ای است که به ارتفاع سه هزار و 55 متر واقع در کوه باغستان واقع در شمال شرقی شهرستان و پست ترین نقطه آن نیز به ارتفاع 800 متر در مجاورت دریاچه نمک در جنوب غربی شهرستان گرمسار واقع شده است.

گرمسار تنوع آب و هوایی جالبی دارد که از جاذبه های طبیعی این شهر محسوب می شود. این تنوع و تضاد در دو فصل تابستان و زمستان بیشتر محسوس است.

بیشترین نقش را در میان عوامل گوناگون، ارتفاع بر عهده دارد و گاه با طی مسافتی کمتر از 40 کیلومتر در تابستان 20 درجه اختلاف دما بین دو نقطه مشاهده می گردد.

رودخانه حبله رود که تنها رودخانه دائمی استان سمنان است، کوه های شمالی گرمسار را به دو قسمت تقسیم کرده، این کوه ها همانند حصاری در شمال شهر گرمسار قرار داد.

چشمه های خنک و گوارا، جاذبه ای طبیعی برای گردشگران

علاوه بر این رودخانه، چشمه های گوارا و خنکی در گوشه و کنار این شهرستان قرار دارد که از شگفتی های طبیعت به شمار می رود.

چشمه شاه در جنوب سیاه کوه و چشمه عین الرشید در شمال غربی چشمه شاه واقع است. چشمه سنگ آب در 15 کیلومتری شمال غربی بخش ایوانکی و چشمه امامزاده خوشنام و چشمه یخچال هم به ترتیب در 20 کیلومتری و 35 کیلومتری ایوانکی واقع شده است.

از دیگر جاذبه های طبیعی این شهرستان پارک ملی کویر است که بخش عمده ای از آن در گرمسار قرار گرفته است.

این دشت بی نظیر که از سال ها پیش (حدود 45 سال پیش) تحت حفاظت بوده است، دارای زیستگاه گونه های نادر جانوری و گیاهی است.

یوزپلنگ آسیایی که تنها در ایران و حداکثر چهار نقطه کشور به حیات خود ادامه می دهد هنوز هم در این دشت پهناور دیده می  شود.

 اما اینها تنها جاذبه های گردشگری این شهرستان  نبوده و تاریخ بسیار کهن گرمسار و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و راه ارتباطی بین شرق و غرب و شمال و جنوب، این شهرستان را دارای موقعیت ویژه ای می کند.

قلعه های متعدد، کاروان سراها و تپه های تاریخی، قصر شاه عباسی (قصر بهرام)، قصر عین الرشید، قصر حرمسرا، قصر های سیاه کوه، یخچال ها، یخدان ها و آب انبارهای قدیمی، امامزاده ها، تکایا و... بخشی از ابنیه و آثار ارزشمند بجا مانده از دوران های متفاوت تاریخی است که به یادگار مانده است.

وجود منابع آب معدنی در مجاورت چشمه های معدنی چشمه شاه (شاه چشمه) که آب آن در گذشته به وسیله مجرای سنگی به حرمسرا و قصر شاه عباسی در کویر هدایت می شد، نیز از دیگر داشته های گرمسار برای جذب گردشگران است.

نبود اقامتگاه های مناسب از مشکلات بخش گردشگری

اما همپا با دیگر نقاط استان و البته شاید با شدت بیشتری گرمسار هم در این بخش کارنامه ضعیفی دارد؛ امکانات موجود در شهر آنقدر فقیرانه است که به زحمت تکافوی نیاز چند ساعته مسافران عبوری را می دهد چه برسد به این که بتواند انبوه گردشگران را پذیرا شود. 

نبود اقامتگاه های مناسب و مشکلات اداری و نبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد و البته ناشناخته ماندن و عدم تبلیغات مناسب از جمله مشکلات بخش گردشگری گرمسار است.

این شهر که در نگاه اول شاید شهری کم آب و کم رونق در کشاورزی به نظر برسد، اما به واسطه رودخانه دائمی حبله رود جایگاه خوبی در این بخش دارد.

خربزه گرمسار دارای شهرتی جهانی

گندم، خربزه و پنبه از مهم ترین محصولات کشاورزی گرمسار است که هر سه از مرغوبیت بالایی برخوردارند و خربزه آن البته شهرتی فراتر از مرزهای کشور دارد و بخش عمده ای از آن صادر می شود.

بیشترین تعداد شاغلان مناطق روستایی گرمسار در بخش کشاورزی مشغول فعالیتند که البته این میزان در صورت تاسیس و راه اندازی خدمات جانبی بخش کشاورزی قابل توسعه است. در سال های اخیر علاوه بر کشاورزی سنتی، کشاورزی مکانیزه با راه اندازی تولیدات گلخانه ای در گرمسار رواج یافته است که البته بسیار بیشتر از این قابل گسترش است.

مشکلاتی همچون عدم تسطیح اراضی، عدم آماده سازی زمین و توزیع نامناسب نیازهای کشاورزان و بهره وری اندک از ابزار و ماشین آلات مکانیزه آفات و بیماری ها، مانعی جدی برای توسعه کشاورزی گلخانه ای است.

اختصاص وام های کم بهره، مشاوره و هدایت کارشناسان کشاورزی می تواند تحولی جدی در این بخش ایجاد نماید، چرا که گرمسار به علت نزدیکی با تهران قابلیت بسیاری برای تامین بخش عمده ای از بازار میوه و سبزی پایتخت را دارد.

علاوه بر آن گرمسار هم از طریق راه آهن و هم از طریق راه های ماشین رو به شرق و غرب و شمال کشور متصل است و این امر امکان ایجاد پایانه صادراتی فعالی را برای آن فراهم می کند.

گرمسار تنها شهر استان سمنان است که راه آهن شمال کشور از آن عبور می کند و این امر امکان تعامل و ارتباط بازرگانی را با شهرهای مهمی همچون گرگان و بندر ترکمن و از آن سو تهران و مشهد و بواسطه آن راه آهن آسیای میانه میسر ساخته و حتی امکان ایجاد یک منطقه آزاد اقتصادی در جوار پایتخت و مرتبط با شرق و غرب و شمال کشور را فراهم می سازد.

دامپروری یکی از مهم ترین منابع درآمدزا در شهرستان

در کنار کشاورزی البته دامپروری نیز از مشاغل عمده روستاییان و ایلات و عشایر است. امروز دامپروری و فرآورده های دامی به عنوان یکی از منابع مهم درآمدزا و عامل مهم اشتغال محسوب می شود. امکان گسترش بخش دامپروری با ایجاد مراکز مکانیزه این بخش همچون کشتارگاه، فرآورده های لبنی، پوست و... بازار مناسبی برای هر منطقه فراهم می سازد.

امروزه از مشکلات عمده دامداران کشور، کمبود مراتع مناسب برای چرای گوسفندان است. در حال حاضر نیز برخی مراتع که قبلا در اختیار ایلات و عشایر گرمسار بوده است به دلایلی همچون حفاظت، امکان بهره برداری ندارد و البته با قبول قوانین زیست محیطی باید شرایط برای ایجاد مراتع و بهره برداری مناسب و استفاده از پوشش گیاهی منطقه برای دامداران فراهم شود.

یکی دیگر از مشاغلی که می تواند در کنار بخش کشاورزی فعال شود، آبزی پروری است که با توجه به وجود رودخانه دائمی حبله رود بخصوص در فصل زمستان امکان پرورش ماهیان سرد آبی میسر است.

و اما شرایط ویژه گرمسار، آن را برای تبدیل شدن به قطبی صنعتی در کشور آماده کرده است. هرچند تا سال ها به دلیل ممنوعیت ایجاد صنایع در نزدیکی پایتخت، گرمسار از فرصتی استثنایی محروم ماند اما با برداشتن این مانع، شاهد علاقه سرمایه گذاران به ایجاد کارخانه ها و شرکت ها در نزدیکی این شهرستان بوده ایم. نزدیکی با تهران و امکان استفاده از کارگران و نیروی انسانی متخصص مقیم تهران، دسترسی به راه آهن و جاده مناسب و کاهش هزینه های حمل و نقل، منطقه ویژه اقتصادی در حال تاسیس با 100 هکتار زمین بدین منظور، وجود گمرگ و اداره استاندارد و تحقیقات از جمله مزایای تاسیس صنایع در گرمسار است.

فعالیت3 ناحیه صنعتی و 5 شهرک صنعتی در گرمسار

شهرک صنعتی جنت آباد از جمله شهرک های فعال گرمسار است و البته شهرک صنعتی علی آباد نیز در بخش ایوانکی قرار گرفته است. اما آنچه که مشخص است شرایط مستعد شهرستان برای گسترش هرچه بیشتر صنایع در گرمسار است بخصوص این که در مناطق غربی تهران به علت تراکم جمعیت، آلودگی هوا و... عملا امکان گسترش صنایع وجود ندارد و در صورت حمایت و مدیریت صحیح می توان گرمسار را انتخاب اول برای متقاضیان ایجاد صنایع در نزدیکی تهران قرار داد.

البته گرمسار از نظر معادن نیز غنی است؛ نمک، گچ، آهک و شن و ماسه و کانی های تبخیری غنی این شهرستان، سرمایه گذاری در این بخش را توجیه پذیر می نماید. البته جذب سرمایه گذاران به گرمسار علاوه بر استعدادهای بالقوه این شهرستان نیاز به هدایت و حمایت دارد و مسئولان استان و شهرستان نیز بایستی از کلیه امکانات برای جذب سرمایه به این منطقه استفاده کنند.

گرمسار هم اکنون توانایی احداث و بهره برداری از شرکت ها و کارخانجات مادر تخصصی و مهمی همچون پتروشیمی و صنعت خودرو را دارد و البته این امر نیازمند زیر ساخت های لازم است که باید توسط مسئولین صورت پذیرد.

و اما همانطور که اشاره شد یکی از امتیازات ویژه این شهر، نزدیکی به تهران است. هم اکنون با خودرو و قطار در زمانی حدود 60 الی 90 دقیقه مسافت بین تهران و گرمسار پیموده می شود. این امر امکان سرریز جمعیت پایتخت را به گرمسار فراهم می سازد. تسریع در ساخت متروی تهران - گرمسار که قطعی شده است عملا گرمسار را به تهران متصل می سازد و می تواند نقشی همچون کرج را در قسمت شرق برای پایتخت ایفا نماید.

گرمسار قطب مهم دانشگاهی می شود

گسترش دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی بصورت تخصصی نیز بعنوان یک امتیاز ویژه باید در سرلوحه کارهای در دست برنامه و اقدام گرمسار باشد هرچند در حال حاضر نیز دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور این شهر، ایجاد دانشگاه جامع گرمسار، حضور شعبه دانشگاه امیر کبیر، دانشکده پیراپزشکی و بهداشت در آرادان و تاسیس مراکز آموزش عالی گسترش کمی و کیفی خوبی دارد ولی با قابلیت های بالقوه این شهرستان و امکان تاسیس واحد دانشگاه در ایوانکی می توان امیدوار بود این شهرستان در آینده ای نزدیک، توسعه رشته های دانشگاهی شهرستان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا تبدیل به قطبی مهم دانشگاهی شود.

 بدیهی است تحصیل در گرمسار از نظر رفت و آمد برای ساکنان تهران بسیار سهل و آسان تر از تحصیل حتی در شهرهای قرار گرفته در غرب تهران است.

نیروهای توانمند، تحصیل کرده و مطرح در سطح کشور که برخی از آنها به عنوان چهره های ماندگار کشور معرفی شده اند از جمله توانایی های گرمسار است که می تواند با استفاده از آن در راه رشد و توسعه گام برداشت و اما گرمسار با همه این استعدادها و داشته ها، کمبودها و مشکلات بسیاری هم دارد که تلاش برای رفع آن ها می تواند در رشد و توسعه این شهرستان بسیار موثر واقع شود. در واقع گسترش صنایع، دانشگاه ها و جذب گردشگر و حتی جمعیت مهاجر، منوط به استفاده و برخورداری گرمسار ازحداقل امکانات پذیرفته شده شهری است.

آب آشامیدنی مناسب از جمله مشکلات جدی این شهر است که سالهاست علیرغم وعده و وعیدهای داده شده حل نشده است و هنوز بسیاری از مردم آب مصرفی خود را با تانکرهایی که از تهران آورده می شود و یا با استفاده از تصفیه سازهای خانگی تامین می کنند و تسریع در ساخت سد نمرود و انتقال آب توسط لوله های آب از بدنه سد به تصفیه خانه جدید  آب شرب گرمسار می تواند در حل این مشکل بسیار موثر باشد.

در بخش بهداشت و درمان نیز این شهر هم اکنون یک بیمارستان در گرمسار دارد. علاوه بر آن ساخت بیمارستان 96 تختخوابی نیز از مصوبات هیأت دولت است که در سفر اخیر دستیار ویژه عمرانی رئیس جمهور تبدیل به بیمارستان 164 تختخوابی و آموزشی شده است. حال با توجه به گسترش کمی مراکز درمانی- بهداشتی ، از لحاظ کیفی نیز نیازمند کادر متخصص و امکانات مدرن و مجهز پزشکی است.

درخشش ورزشکاران شهرستان در مسابقات کشوری

کمبود مراکز تفریحی و ورزشی نیز از جمله مواردی است که بسیار به چشم می آید. در بخش ورزش، گرمسار دارای استعدادهای فراوانی است. جوانان این شهرستان در رشته های متفاوت ورزشی مقام های خوبی در سطح استان و کشور بدست آورده اند و در صورت سرمایه گذاری بیشتر می توان با رشد ورزش این شهرستان، شاهد تحولی جدی در بخش ورزش استان نیز باشیم. از جمله مشکلات نداشتن فضای مناسب ورزشی است که می طلبد با تسریع در ساخت استادیوم ورزشی 5 هزار نفری گرمسار می تواند در استفاده از توانایی های شهر تهران نیز موثر واقع شد و با دعوت از تیم های مطرح تهرانی و یا برگزاری اردوهای ورزشی تیم های ملی و باشگاهی به رونق ورزش شهرستان نیز یاری رسند.

توجه ویژه به ساخت مراکز مذهبی و فرهنگی از جمله ساخت مصلی در گرمسار که سالهاست مردم چشم انتظار احداث آن هستند، تکمیل فرهنگسرای گرمسار و ساخت فرهنگسرا در ایوانکی، تکمیل و تجهیز کتابخانه های عمومی نیز نیازی است که با توجه به رشد جمعیت دانش آموزی و دانشجویی، به شدت احساس می شود.

بالا بردن ضریب امنیتی شهرهای گرمسار و ایوانکی که عامل مهمی در افزایش جمعیت و رشد و توسعه بخش های مختلف دارد، تسریع در تکمیل آزاد راه حرم تا حرم، تسریع در ساخت و تکمیل جاده گرمسار به فیروز کوه که نقش بسیار بسزایی در حمل و نقل جاده ای و ارتباط بین جنوب و شمال کشور و هم چنین راه ترانزیتی و بین المللی تهران- مشهد دارد از جمله امور مهمی است که عنایت مسئولان را می طلبد.

توجه ویژه بانک ها برای اعطای تسهیلات اعتباری به بخش صنعت، معدن و کشاورزی شهرستان نیز می تواند جهش قابل توجهی در منطقه ایجاد کند و علاوه بر رشد و توسعه اقتصادی نقش مهمی در اشتغال زایی نیز داشته باشد به نحوی که باعث جذب نیروی کار از دیگر شهرهای استان و حتی تهران گردد.

تقویت نیروی اداری و علمی ادارات و سازمان های گرمسار نیز از امور مهمی است که نباید از چشم ها دور بماند. استفاده از ابزارهای نوین اداری و ارتباطی و آموزش نیروی انسانی، گام مهمی برای حرکت به سوی رشد و توسعه محسوب می شود.

گرمسار کلید پیشرفت و توسعه استان سمنان

گرمسار شهری است با مجموعه استعدادها و قابلیت هایی که کمتر در یک شهرستان جمع می شود اما اکنون که این توانایی بالقوه فراهم شده است نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد؛ گرمسار فرصتی برای استان سمنان محسوب می شود فرصت مهمی که نباید به آسانی آن را از دست داد.

تا همین امروز هم بسیاری از فرصت هایی که باید به گرمسار داده می شد به دیگر شهرهای همجوار تهران اختصاص داده شده است و می توان گفت گرمسار محروم ترین شهر در بین شهرهای همجوار پایتخت محسوب می شود.

باور کنیم که پیشرفت و توسعه گرمسار، کلید پیشرفت و توسعه استان سمنان نیز هست.

امروز شرایط مناسبی برای دور شدن از این محرومیت و حرکت به سوی رشد و توسعه گرمسار فراهم است به شرطی که زمان را از دست ندهیم.

گزارشگر: داوود عبدی