استقبال از ماه مهمانی خدا در کردستان/ آئین های قدیمی فراموش می شوند

به گزارش خبرنگار مهر، ماه رمضان که از راه می رسد، در کردستان ندای مرحبا مرحبا با آهنگ و وزن خاصی در محله ها به گوش می رسد آوازی که فرا رسیدن ماه برکت و رحمت را به مردم شهر خبر می دهد و از بلندگوی مساجد این آواز خوش به گوش می رسد و مردم خبردار می شوند که فردا اولین روز از ماه مبارک رمضان است.

پیش از اذان مغرب مساجد و تکایای استان کردستان پر از صدای دعاهای مذهبی و اشعاری می شوند که نمازگزاران در مدح رسول گرامی اسلام می خوانند و به همین دلیل است که برگزاری مولودی خوانی در ایام ماه مبارک رمضان در مساجد، تکایان و حتی منازل شخصی از اهمیت ویژه ای برخوردار است

این اشعار مذهبی تا پانزدهم ماه رمضان به اوج خود می رسند اما با گذشتن از نیمه ماه رضان، آوازها کم کم تغییر لحن پیدا می کنند و لحن اندوه و حزن می گیرند و مردم خود را آماده خداحافظی از مهمانی خداوند متعال می کنند.

از اینجا به بعد، صحبت از فراق است و خداحافظی با ماه مبارک رمضان در این شب ها اگر در کوچه های کردستان راه بروید، ندای الوداع الوداع با ماه مبارک رمضان گوشتان را پر خواهد کرد.

محمد جعفر یکی از پیرمردهای محله قدیمی 17 شهریور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در گذشته مردم سنندج روز آخر شعبان خود را بر پشت بام خانه ها می رساندند تا هلال ماه را ببینند بعد از آن، نقاره چی ها که سه یا چهار نفر دهل زن مشهور بودند با سرنا زدن بر یکی از بلندی های وسط شهر و میدان اصلی واقع مردم را با خبر می کردند، نوای مخصوص فرا رسیدن ماه مبارک رمضان را می زدند و فرا رسیدن این ماه را به اطلاع عموم می رساندند.

وی ادامه داد: بعد از آن نوبت شلیک توپ مخصوصی بود که در آن زمان بر تپه کانی کوزله سنندج قرار داشت با شلیک گلوله از این توپ، مردم شهر می فهمیدند که ماه رمضان آمده است و آنهایی هم که صدای توپ را نشنیده بودند، با دهل و سرنا از رسیدن این ماه خوب با خبر می شدند.

محمد جعفر افزود: بعد از شلیک توپ، آیین های سحری (پاشیو) هر روز موقع سحر در شهر برپا می شد و چون در آن موقع هنوز وسایل ارتباط جمعی گسترش پیدا نکرده بود، مردم به پشت بام می رفتند و با گفتن (پاشیو)، وقت سحری خوردن را خبر می دادند.

حاجیه آمنه یکی از زنان خوش ذوق محله شریف آباد نیز درباره آیین سحری و رنگ و بوی سفره افطار و سحری در کردستان گفت: سر سفره افطار کردها همیشه پنیر ممتاز کوهستان‌هاى کردستان، شیر، عسل، گردوی تازه و انجیر به وفور یافت می شد.

وی ادامه داد: بعد از افطاری و خواندن نماز همگی منتظر خوردن آش دوغ، ترخینه یا آش کردی می شدیم ولی متاسفانه دیگر این روزها غذاهای صنعتی مجالی برای عرض اندام غذاهای محلی در مناطق مختلف کردنشین به ویژه کردستان فراهم نمی کند.

حاجیه آمنه با اشاره به اینکه کردهای کردستان، سفره های ساده و دوست داشتنی شان را با پختن نان های محلی رنگین می کردند، افزود: نان هایی مثل نان برساق و نان تاوه ای حاصل کدبانوگری زنان کرد بود که عطر و بوی خاصی به سفره می داد.

وی افزود: زنان کرد طبق آیین دیرینه شان نوعی نان ویژه و محلی برای شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان می پزند که به آن کولیره می گویند و بعد از پخت، آن را بین همسایگان و اهالی محل تقسیم می کنند که البته هنوز این آئین در بخشی از مناطق استان وجود دارد.

زنان کردستان، برای پخت کولیره آرد، مغز گردو و مقداری روغن را با هم مخلوط کرده و در تنور می گذاشتند در حقیقت کولیره پزی از روز 26 ماه مبارک رمضان و بعد از نماز ظهر شروع می شود و خمیرهای آماده شده، در روز 27 رمضان به تنور می رفتند.

بیشتر خانواده های طبقه متوسط و بالای کردستان این نان را در تعداد زیاد پخی می کردند و میان مردم محل یا افراد نیازمند توزیع می کردند به طوری که در روز 26 و 27 ماه رمضان، تقریبا تمام خانواده های استان کردستان افطاریشان کولیره و ماست بود.

ملا علی امام جمعه مسن و خوش اخلاق محله قدیمی 17 شهریور نیز از خاطرات ماه رمضان حرف زد و گفت: بعد از افطاری و خواندن نماز عشاء، خانواده هایی که وسعشان می رسید، کولیره های زیادی را به مسجد می آوردند و همراه با ماست در میان نمازگزاران توزیع می کردند.

وی ادامه داد: کردها بر اساس یک رسم دیرینه، کولیره های کوچکی می پختند و 5 یا 6 عدد از این کولیره ها را به نخ می کشیدند و در انبار آرد یا برنجشان قرار می دادند به این امید که خیر و برکت ماه رمضان به دارایی آنها برسد به این ترتیب، هر رشته کولیره یک سال در انبار کردها می ماند و سال بعد، با کولیره های جدید جایگزین می شود.

هرچند کم کم با تغیر سبک زندگی و شرایط آن حال و هوای رمضان نیز تغیر کرد و به شکلی ساده و در تنگنایی چهارچوب خانه ای چند نفره در آمد اما خاطرات زنان و مردان قدیمی همچان چون لوحی زیبا و عاری از گرد و غبار بر تاریخ کردستان حک شده است.

وی ادامه داد: با توجه به گرمی هوا باید با مصرف مایعات به میزان کافی در فاصله افطار تا سحری مانع کاهش زیاد آب بدن شویم.

با گذشت زمان شمار زیادی از آئین ها و سنت های مردم کردستان در ماه مبارک رمضان فراموش می شود ولی همچنان مردم با حضور در مساجد و روزه داری آئین های مذهبی این ماه مبارک را برپا می دارند.