وقف و رمضان؛ جلوه‌های خداجویی ایرانیان/ احیا فرهنگ یزد در گرو احیا سنتها

به گزارش خبرنگار مهر، وقف از جمله آداب و رسومی است که تنها مختص به مسلمانان نبوده و حتی زرتشتیان نیز در آیین خود به مسئله وقف ارزش و اهمیت زیادی داده اند.

وقف آب انبارها، اراضی، باغ ها و ... از نمونه های وقفیات زرتشتیان است که حتی اکنون که جمعیت آنها در اقلیت است، وقفیات آنها در شهر یزد و سایر شهرستانهای استان یزد خودنمایی می کند.

رمضان و آداب روزه نیز همانطور که در قرآن نیز به آن اشاره شده است، قبل از اینکه به مسلمین واجب شود، بر امتهای پیش از آنها نیز واجب بوده و باز هم یزد و پیشینیان آن که عمدتا پیرو آیین زرتشت بوده اند، از این سنت پیروی می کرده اند.

بر این اساس وقف و رمضان که هر دو جلوه هایی از خداجویی ایرانیان به ویژه مردم یزد است، دستمایه چهارمین نشست از سلسله نشست های یزدشناسی است که به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد برگزار شد.

محمد جواد عرفان فر، یکی از پژوهشگران استان یزد در این نشست که شامگاه گذشته برگزار شد، درباره اسناد وقفی یزد سخن گفت و افزود: فرهنگ و تاریخ سراسر درخشان یزد، مدیون واقفانی است که جهان را به دور از فقر و محرومیت می خواستند.

وی همچنین وقف را یکی از کارسازترین و سالم ترین شیوه هایی دانست که تمکن مالی را به صورت احسانی ماندگار در خدمت جامعه قرارمی دهد تا نیازها و محرومیت های جامعه کم رنگ تر شود.

ثبت 700 موقوفه در یزد در باب افطاری ماه مبارک رمضان

این محقق یزدی، به موقوفات استان اشاره کرد و گفت: در استان یزد بیش از 700 موقوفه در باب افطاری ماه مبارک رمضان، ثبت شده است که نشان از دیانت مردمان پاکدل این دیار دارد که نام نیک خود را برای همیشه ماندگار کرده اند.

وی عنوان کرد: البته تعداد این وقفیات بسیار بیشتر از این آمار است اما تاکنون بیش از 700 مورد آن در اداره اوقاف و امور خیریه استان یزد ثبت شده است.

عرفان فر، آداب ماه مبارک رمضان در بین مردمان یزد را یکی از مصادیق فرهنگ عامه مردم این دیار دانست و خواستار حفظ و رونق این سنتها شد.

سنت وقف از خصلت های بارز و ماندگار مردم یزد است

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان یزد نیز در سخنانی ضمن تشکر از سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد در برپایی مبتکرانه نشست های یزدشناسی، تداوم و استمرار این جلسات را خواستار شد. حجت الاسلام زارع زاده با برشماری ویژگی های بارز یزدی ها، سنت حسنه وقف را یکی از خصلت های بارز و ماندگار مردمان این دیار دانست و افزود: ثمرات وقف بر هیچکس پوشیده نیست و واقف آن، بیش از همه از این ثمرات، بهره مند است.

وی با اشاره به وقفیات استان یزد، موقوفه آب وقف آباد را یکی از بارزترین نمونه های وقف در استان دانست که با نگاهی به ویژگی های آن و مصارف بیان شده از سوی واقف، نکات بسیار ارزنده ای را نشان می دهد.

زارع زاده با اشاره به سنت اطعام در ماه مبارک رمضان، تعداد موقوفاتی که در این باب وقف شده است را بسیار زیاد اعلام کرد و خواستار توجه به نیازمندان واقعی جامعه شد.

وی با اشاره به حضور فرهیختگان و اساتید صاحب نظر در این همایش، از حاضران خواست تا در زمینه تدوین متن جامع و کاملی برای وقف نامه ها اقدام نمایند تا برای اولین بار این مهم از سوی مردمان یزدی، نگاشته شود و شاهد استمرار فعالیت های درخشان پیشینیانمان باشیم.

حضرت علی (ع) نخستین واقف تاریخ اسلام/ موقوفات زیاد در یزد ناشی از روحیه علوی مردم است

در ادامه این مراسم، حجت الاسلام موسوی زاده از محققان و اساتید دانشگاه یزد به بیان تاریخ وقف در اسلام پرداخت و از حضرت علی (ع) به عنوان اولین واقف یاد کرد و افزود: حضرت علی (ع) با انجام اقدامات عام المنفعه در دوران 25 ساله دوری از حکومت از جمله با حفر چاه و وقف آن برای نیازمندان، این سنت حسنه را به پیروان خود تعلیم داد تا از این طریق محرومیت در جامعه از بین برود.

وی وجود موقوفات بسیار زیاد استان یزد را ناشی از روحیه علوی مردم این دیار دانست که با تاسی از فرامین مولا و مقتدای خود، این میراث گرانبها را در جامعه نهادینه کردند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد نیز در سخنانی به فرهنگ و تاریخ غنی یزد اشاره کرد و گفت: سنت وقف و آیین رمضان هر دو جلوه هایی از خداجویی ایرانیان در طول عصرها و نسل ها است.

وی افزود: مجموع این سنت ها و آئین ها فرهنگ دارالعباده را تشکیل می دهد به گونه ای که یزدشناسی بدون بررسی ریشه دینی آداب و رسوم مردمان یزد غیرممکن می نماید.

ملک ثابت وقف را از سنت های رایج در میان مردمان این مرز و بوم دانست و افزود: وقف فقط مختص اسلام نیست و در بین زرتشتیان هم این فرهنگ وجود دارد و آنها هم از باب کردار نیک، وقفیات فراوانی دارند.

احیای فرهنگ یزد در گرو احیای سنتهاست

وی احیا فرهنگ غنی دارالعباده یزد را در گرو احیاء سنت ها دانست و افزود: نهادینه کردن این سنت ها و شناساندن آن به نسل جدید، همکاری همگان را می طلبد و سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد برای تحقق این آرمان همه تلاش و همت خود را به کار خواهد گرفت.

صدیقه رمضانخانی، یکی از پژوهشگران فرهنگ عامه یزد نیز در این مراسم به بیان آداب و رسوم گذشتگان در ماه مبارک رمضان پرداخت و افزود: مردم استان یزد در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم خاصی دارند که ریشه در فرهنگ غنی و اصیل این دیار دارد.

این پژوهشگر فرهنگ عامه، به بیان برخی از این رسوم پرداخت و مراسم کلوخ اندازان، پخت شولی، قاصد در کردن و نحوه رویت هلال ماه را از جمله این سنت ها دانست و افزود: در نواحی مختلف استان سنت های بسیار زیادی در ماه رمضان وجود دارد که پرداختن به آن به ساعت ها وقت احتیاج دارد.

سنتهای ماه رمضان در یزد کمرنگ شده است

وی افزود: متاسفانه برخی از این سنت ها در جامعه کمرنگ شده که باید با همکاری و تعامل گروهی برای احیا آن اقدام کرد.

مجری طرح یونسکو در فرهنگ عامه یزد درباره نشست های یزدشناسی گفت: جای این نشست ها در استان بسیار خالی بود که اکنون با ابتکار و همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد، شروع شده است که امیدواریم با حمایت سایر مسئولین ادامه یابد.