ارتباطات میان فرهنگی؛ مفهوم‌شناسی و پیشینه

بطور دقیق تر ارتباط بین فرهنگی، ارتباط بین آن دسته از مردم است که ادراکات فرهنگی و سیستم های نمادیشان به اندازه کافی مجزا هستند تا رویداد ارتباطی را تغییر دهند.

عبارت ارتباط بین فرهنگی مکرراً زمانی که به ارتباط بین مردم با فرهنگ های مختلف اشاره می شود، بکار می‌رود. چون این عبارت بر مقایسه بین فرهنگ ها (به عنوان مثال سبک های مختلف رهبریت) دلالت دارد آن را خیلی محدود کننده می یابیم. به هر حال برای تمرکز بر روی ابعاد و فرم های مختلف ارتباط بین فرهنگی می توانیم از عبارات دیگری استفاده کنیم.

پیشینة تاریخی مطالعات بین فرهنگی:

مطالعات رسمی در حوزة ارتباطات بین فرهنگی در آمریکا در سال 1946 شکل گرفت. در این سال کنگره قانون خدمات خارجی  (Foreign Service Act)را تصویب کرد و به دنبال آن سازمان خدمات خارجی برای آموزش زبان و فرهنگ به دیپلماتهای خارجی تأسیس شد.

بدون در نظر گرفتن این سازمان، اساساً مطالعه ارتباطات بین فرهنگی را می توان به انتشار کتاب ادوارد هال با عنوان زبان خاموش (The Silent Language) در سال 1959 نسبت داد. اگرچه کار هال تا حدودی به فعالیتهای سازمان خدمات خارجی مربوط می شد، اما وی سعی کرد تا مفاهیم انسانی را هر چند محدود و مختصر در مطالعات بین فرهنگی مطرح کند و بنابراین دیدگاهی انسان گرایانه از فرهنگ را در موضوعات ارتباطی بسط و گسترش دهد. او بعدها در کتاب معروف دیگرش فرهنگ را به طور کلی فرآیندی ارتباطی خواند.

ایجاد قوای صلح توسط رئیس جمهور آمریکا، جان اف کندی در اوایل دهة 1960 میلادی سبب شد تا علاقة وافری به موضوع ارتباطات بین فرهنگی و یا به عبارت دیگر آگاهی نسبت به چگونگی فرآیند ارتباط در میان مردمی که از فرهنگهای گوناگون برخاسته اند، به وجود آید.

اولین مطالعات در حوزة ارتباطات بین فرهنگی را عموماً به کتاب ادوارد هال با عنوان زبان خاموش (The Silent Language) نسبت می دهند که در سال 1959 انتشار یافت.

در رابطه با چگونگی درک ارتباطات بین فرهنگی رویکردهای متوعی وجود دارد. یکی از رویکردها به شناسایی موانع ارتباطات بین فرهنگی تأکید دارد و معتقد است که باید به طریقی بر این مشکلات و موانع فایق آمد. برخی از این موانع شامل مفاهیمی چون ن‍‍ژادپرستی، تصورات قالب، سوءتفاهمات یا کج فهمی ها در ارتباطات غیر کلامی و معضلات ترجمه می شود.

در این حوزه رویکرد دیگری با عنوان قوم نگارانه مطرح است که به بررسی رفتارهای آیینی یا سنتی گروهها به مثابة قوانین نانوشته برای سلسله رفتارهای مناسب در گروههای فرهنگی می پردازد. رویکرد دیگری با عنوان رویکرد فرهنگی، به گسترش تجسمی ایده آل از فرهنگ ها می پردازد تا بدین ترتیب رفتارهای درون این فرهنگ ها را به نحوی شایسته درک کرده و بشناسد.

در مجموع می توان گفت محققان ارتباطات بین فرهنگی همواره در پی کشف روابط میان زبانها و رفتارهای فرهنگی در بین فرهنگ ها بوده اند و در این میان تلاش کرده اند تا ارزش های غالب در درون فرهنگ های گوناگون را شناسایی کنند.

امروزه چالش های ارتباطات بین فرهنگی جهانی شده است. دوران بلند مدت استعمار اثرات بسیاری را ـ فارغ از خوبی یا بدی آنها ـ بر جوامع بومی به دنبال داشت. گسترش زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم و رشد و افزایش بازارهای بین المللی سبب تقویت احساسات ملی گرایانه در دنیا شده است. از طرفی افزایش ناگهانی مهاجرت در سطح جهان چالش های هویتی عدیده ای را پیش روی دولت ها و ملت ها قرار داده است.

بنابراین در موقیت کنونی  مطالعات در زمینة ارتباطات بین فرهنگی می تواند ابزاری برای ایجاد آگاهی از خویشتن خویش، به وجود آمدن درکی درست از اشتراکات و تفاوت های فرهنگی و در نتیجه آگاهی مشترک با دیگران شود. اهداف مطالعات ارتباطات بین فرهنگی دستیابی به فهمی کلی از فرهنگها برای شناخت چالش ها و فرصت های پیش روی این فرهنگ ها است و در این میان به چگونگی عملکرد افراد در برابر این چالش ها و فرصت ها می پردازد.