به گزارش خبرنگار مهر، سوسن چلچراغ با نام علمی "لیلیوم لدوبوری" یکی از گونه‌های تیرهٔ سوسن با ارتفاع بین ۵۰ تا ۱۵۰سانتیمتر بوده و تنها گونهٔ ایرانی جنس سوسن است که از لحاظ زیبایی همردیف اکثر گونه‌های شناخته شده و پرورش یافتهٔ این جنس است.
لغت لیلیوم شکل لاتین لغت یونانی به معنی سفیدی است و با آثاری که از این گیاه در حالت گلدار در روی ظروف سفالین در ناحیه ای از کرت (جزیره ای در دریای مدیترانه ) به نام "کوس" به دست آمده قدمت شناسایی گیاه به 17 قرن قبل از میلاد نسبت داده می شود و حدود 100 سال بعد از تاریخ مذکور نیز پرورش آن رایج شده است.
در مومیائی های مصری نیز پیاز سوسن دیده شده همچنین از آن در تورات نیز نام برده شده و در کتاب زبور حضرت داود از سوسن به عنوان نغمه و نوائی از موسیقی و خنیاگری و نوازندگی یاد شده است.
سوسن چلچراغ از اواسط خرداد گل می دهد و گلهای آن تا نیمه تیرماه پایدار می ماند. نمونه‌هایی از آن که بیشتر از ۱۵ گل دارند، نیز دیده شده اما معمولا دارای ۴ تا ۱۰ گل است که قطعات گل پوش آن در حدود هفت سانتیمتر طول دارند.
نورافشانی در شب به واسطه مواد فلوئورسان
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد سوسن چلچراغ نور افشانی آن در هنگام شب به دلیل دارا بودن مواد مواد فلئورسان است.
یک کارشناس گیاه شناسی استان معتقد است قامت این گل حدود یک متر است و از آنجا که گلهای آن به طرز خاصی به پایین برگشته اند نام سوسن چلچراغ به خود گرفته است.
حسن خدایی تصریح کرد: شکوفه های این گل به رنگ سفید و به شکل واژگون بازمی شوند که به دلیل دارا بودن مواد فلئورسان در شب نور افشانی می کند.
خدایی افزود: این گیاه دارای پیازی فلس دار و وجود ریشه درقسمت بالای پیازعامل مهم سازگاری این گل در شرایط نامساعد جوی به ویژه در تنشهای آبی است.
این کارشناس با بیان اینکه تکثیر این گیاه بصورت خودرو انجام می شود، تاکید کرد: مکان نیمه آفتاب و دمای 15 تا 20 درجه سانتیگراد در طول شب برای رشد و گل دهی سوسن چلچراغ مناسب است.
سه منطقه در جهان رویشگاه سوسن چلچراغ است
پس از معرفی این گل به دولت ایران در ۱۳۵۴ از سوی شورای عالی محیط زیست در زمره آثار زیست محیطی ملی کشور به ثبت رسید و از این تاریخ به بعد رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت چهار هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.
با توجه به نادر بودن این گل ملی و ثبت شده در فهرست میراث طبیعی، سازمان محیط زیست اطراف این زمین را حصار کشی کرده و از آنجا که این منطقه جزء مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست کشور است هرگونه بهره برداری از آن تنها با مجوز رسمی از دفتر وزارت و بازرسی سازمان محیط زیست کشور ممکن خواهد بود.
ضرورت توجه ویژه به نگهداری اثر ملی
معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل در خصوص نحوه نگهداری این گونه نادر به خبرنگار مهر گفت: سوسن چلچراغ گونه نادری است که در حال حاضر منطقه رویش آن حصار کشی شده است تا نسبت به توسعه و تکثیر آن اقدام شود.
مالک پاکدل تصریح کرد: وعده ای که در سال 87 نسبت به حفظ و نگهداری این گونه داده شده بود محقق شده و در حال حاضر علاوه بر حصارکشی نیروهای منابع طبیعی نیز در محل مستقر هستند تا با هر گونه تهدید برای حفظ این گیاه مقابله کنند.
وی افزود: در حال حاضر منطقه رویش این گل با توجه به ظرافت و آسیب پذیری آن و تکثیر از طریق بذر یک منطقه حفاظت شده بوده و افراد مراجعه کننده حق تعرض به حریم نگهداری آن را ندارند.
مناطق حفاظت شده به محدوده ای از منابع طبیعی اعم از جنگل، مرتع، دشت، محیطهای آبی و کوهستان اطلاق می شود که از لحاظ ضرورت حفظ و تکثیر نسل جانوران وحشی و یا حفظ و احیای رستنی ها و وضع طبیعی آن دارای اهمیت خاصی بوده و تحت حفاظت قرار می گیرد.
لزوم معرفی سوسن چلچراغ به عنوان اکوتوریسم استان
اما ارزش گیاهی سوسن چلچراغ موضوعی است که به عقیده کارشناسان نه تنها به لحاظ ثبت ملی بلکه باید به تمام جهانیان معرفی و در زمینه های اکوتوریستی و گردشگری از آن بهره گرفت.
کارشناس گیاه شناسی استان معتقد است این گونه نادر به شدت آسیب پذیر است و با معرفی آن نظر جهانیان به سمت آن معطوف شده و در نتیجه حفظ و تکثیر آن به شکل گسترده تری انجام خواهد شد.
خدایی افزود: در حال حاضر حداقل هزار و 200 گونه گیاهی در استان وجود دارد که بیش از 800 گونه خاصیت دارویی داشته و بی شک در صورت مطالعه عمیق تر می توان گونه های کمیاب را نیز شناسایی کرد.
خدایی با تاکید به اینکه استان اردبیل به دلیل تنوع آب و هوایی گونه های متنوع گیاهی دارد، گفت: لازم است در مطالعه گونه های گیاهی تلاش بیشتری صورت گیرد و در حالی که برخی از این گونه ها در خطر نابودی هستند با مطالعه جدی از این موضوع ممانعت کرد.
..........................
گزارش: ونوس بهنود
نظر شما