به گزارش خبرنگار مهر، وقوع حوادث غیر مترقبه نظیر زلزله علاوه بر خسارات مالی، که می توان با برنامه ریزیهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت به نوعی خسارات مالی را جبران کرد، عوارض روانی شدیدی نیز به همراه دارد.
ویرانیهای روحی و روانی مردم منطقه که در زیر مصیبتها تدفین شده به سادگی قابل حل نبوده و می تواند سالها ابعاد زندگی زلزله زدگان را تحت تاثیر مسائل و بلایای حاصل از زلزله قرار دهد.
ترمیم آسیب دیدگیهای روحی و روانی زلزله زدگان به راحتی آسیبهای مالی جبران کردنی نیست و می تواند پس لرزه های مختلفی در مسائل اجتماعی و فرهنگی در روزها و هفته های اخیر داشته و این پس لرزه های سالهای متمادی خود را به انحای مختلف نشان دهد.
برخی روانشناسان معتقدند حضور روانشناس در مناطق زلزله زده ضرورت داشته و می توان با مشاوره های روانشناسی کمک شایانی در بازگرداندن مردم به زندگی عادی کرد که این کار باید به صورت مستمر باشد.
مشاوره روانشناسی همانند مواد غذایی ضروری است
یک روانشناس اردبیلی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ضرورت حضور روانشناسان در شرایط و مناطق آسیب دیده گفت: همانطور که وجود مواد غذایی و اسکان اضطراری در مناطق زلزله زده مورد نیاز است به همان اندازه حضور روانشناسان و روانپزشکان در این مناطق برای تغذیه روحی باید مورد توجه قرار بگیرد.
احمد صادقی با بیان اینکه صدمات روحی و روانی می تواند سالها در مردم منطقه بروز و ظهور شود، تصریح کرد: با حضور مستمر روانشناسان در منطقه می توان از بروز صدمات روحی و روانی تا حدود زیادی کاست و از رشد مضرات روانی در منطقه ممانعت به عمل آورد.
وی با اشاره به احتمال بروز بیماریهای روانی بویژه افسردگی در منطقه زلزله زده افزود: بیماریهای روانی در زمان وقوع حوادث و بلایا به صورت تصاعدی افزایش می یابد و وقتی فردی تمام زندگی یا برخی از اعضای خانواده و قوم و خویش خود را از دست می دهد این احتمال بیشتر هم می شود.
صادقی با بیان اینکه بروز سادیسم و مازوخیسم در زمان وقوع حوادثی مثل زلزله امری عادی و قابل پیش بینی است، اضافه کرد: وقتی بچه ای پدر یا مادر خود را از دست می دهد به نوعی دچار سادیسم حوادث شده و فردی که از وی مراقبت می کند را مرتب با بهانه گیری اذیت می کند.
وی مازوخیسم را خودآزاری فرد حادثه دیده در زمانهای متعدد و به خصوص در زمان تنهایی عنوان کرد و ادامه داد: فرد حادثه دیده با گریه و زاری در سوگ از دست رفتگانش یا حتی برخی مواقع به سر و بدن کوبیدن، خود را از نظر روحی و جسمی اذیت می کند که می تواند تا پایان عمر فرد تاثیرات منفی چنین حرکاتی رخنه کند.
این روانشناس با بیان اینکه خودآزاری و دگر آزاری محتمل ترین نوع بیماریهای روانی برای فرد حادثه دیده است، متذکر شد: روانشناسان با استفاده از علم روانشناسی می توانند از بروز بیماریهای سادیسم و مازوخیسم حوادث در مناطق زلزله زده جلوگیری کرده یا آسیبهای اجتماعی و فردی این نوع بیماریها را تا حدود زیادی کاهش دهند.
کودکان می توانند قربانی مسائل روحی شوند
این کارشناس روانشناسی با اشاره به نیاز مبرم کودکان در مناطق زلزله زده به روانشناسی گفت: کودکان به جهت از دست دادن دوستان و نزدیکان دچار شبهاتی می شوند که باید به این شبهات با زبان کودک جواب داد تا شبهه تبدیل به عقیده نشود که می تواند برای کودک خطرناک باشد.
وی با بیان اینکه کودکان به دلیل عدم شناخت کافی از معاد و زندگی اخروی در مسائلی از قبیل چرایی مرگ و میر نزدیکان دچار شبهه و سوال می شوند، تصریح کرد: در مواقعی کودکانی دیده می شوند که با دل صاف و زبان کودکانه خود با خداوند حرف زده و گلایه هایی در مورد کشته شدن عزیزان می کنند که در چنین مواقعی باید روانشناسان با زبان خود کودک وارد مقوله شده و به هضم زندگی پس از مرگ در کودکان کمک کنند.
صادقی با بیان اینکه کودکان زلزله دیده می توانند کابوس زده شده و از طریق کابوسهای شبانه و روزانه دچار ترش و اضطراب شوند، افزود: موجبات اصلی کابوس کودکان اتفاقات موقع وقوع زلزله و بعد از آن است که با دیدن مصدومان و جسد فوت شدگان و فکر به این حوادث می تواند به وجود بیاید.
وی با بیان اینکه کابوسهای زلزله می تواند زندگی روزانه کودک را مختل کند، معتقد است وقتی کودکی دچار حوادث ترسناک می شود آن حوادث هر لحظه در مقابل چشمان کودک رژه می رود به همین جهت کودک دچار وحشت کابوسی شده و در زندگی خود مشکلاتی را به وجود می آورد.
صادقی وجود روانشناسان متخصص در عرصه روانشناسی کودک را بهترین کمک به کودکان زلزله زده دانست و ادامه داد: اگر روانشناسان متخصص در روانشناسی کودک به منطقه اعزام شوند می توانند مشکلات روانی و روحی کودکان را نیازسنجی کرده و در این مقوله با کودک وارد مشاوره های روانی شوند.
استرس بعد از ضربه زلزله زدگان را تهدید می کند
به گزارش خبرنگار مهر، کارشناس روانشناسی شرایط روحی و روانی افراد حادثه دیده را یک وضعیت ویژه روانی برشمرد و متذکر شد: بحران ناشی از حوادث می تواند چندین سال در فرد خودنمایی کرده و فرد بعد از چند سال همچنان اضطراب اولیه زمان وقوع زلزله و ترس ناشی از آن را داشته باشد که در علم روانشناسی به این حالت اصطلاحا "استرس بعد از ضربه" می گویند.
یکی روانکاو اجتماعی نیز در گفتگو با مهر ضمن اشاره به تفاوتهای استرس بعد از اظطراب با استرسهای عادی در زندگی افراد گفت: تفاوت استرس بعد از ضربه با مشکلات روحی عادی در تکرار تجربه روحی افراد زلزله زده است و که افراد حادثه دیده آن واقعه را طی زمان به همان شکل از لحاظ روانی تجربه می کنند که این مسئله در بیماران روانی وجود ندارد.
فاطمه خلیلی با بیان اینکه تیپولوژی روانی افراد زلزله زده و نوع شخصیت آنان و درون گرا یا برون گرا بودن می تواند عمق بحران روحی در زلزله زدگان را بیشتر کند، تصریح کرد: روانشناسان حاضر در مناطق زلزله زده باید قبل از هر چیزی به تیپولوژی فرد زلزله زده پی برده و با توجه به شخصیت روحی و روانی فرد به کمک آسیب دیدگان بشتابند.
این کارشناس روانشناسی، روانشناسی مرگ در مناطق زلزله زده را از دیگر نیازهای افراد حادثه دیده برشمرد و افزود: دوران سوگواری در افرادی که در عزای نزدیکان خود نشسته اند از حساسترین دوران افراد زلزله زده است که باید با درک این حساسیت از ضربه روحی به افراد عزادار کاست.
وی با بیان اینکه دوران سوگواری می تواند دارای مراحل مختلفی باشد، اضافه کرد: خشم، انکار، افسردگی و پذیرش از مراحل دوران سوگ است که اگر به درستی روانشناسی نشود حامل ضربات متعدد به زلزله زده است.
در همین خصوص و با توجه به اهمیت موضوع از چند روز پیش ستاد امدادرسانی برای زلزله زدگان در سازمانهای بهزیستی و پلیس تشکیل شده تا با اعزام گروه های روانشناس و مددکار از بروز آسیبهای اجتماعی و فردی در این مناطق جلویگیری شود.
اعزام کاروان مددکاران اجتماعی اردبیل به مناطق زلزله زده
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر لزوم جلوگیری از بروز آسیبهای اجتماعی در منطقه زلزله زده از اعزام دو کاروان بهزیستی استان اردبیل در قالب مددکار اجتماعی و روانشناس به مناطق زلزله زده استان آذربایجان شرقی خبر داد.
رویا احمدیان با بیان اینکه این کاروانها در قالب پنج روانشناس و مددکار اجتماعی به منطقه زلزله زده اعزام شده اند، ادامه داد: علاوه بر مددکاران اجتماعی و روانشناسان این کاروان به دو دستگاه آموبولانس اورژانس اجتماعی نیز تجهیز شده است.
وی هدف از ارسال این کاروانها را که در راستای طرح ملی اعزام روانشناسان به مناطق زلزله زده صورت می گیرد، جلوگیری از بروز آسیبهای اجتماعی، روان درمانی در منطقه به لحاظ فاجعه زلزله و فعالیتهای مددکاری در این مناطق برشمرد.
مدیرکل بهزیستی استان با بیان اینکه ستاد امدادرسانی بهزیستی برای زلزله زدگان همزمان با کشور در این استان نیز تشکیل شده است، اضافه کرد: کاروانهای بعدی مددکاران اجتماعی بهزیستی طی روزهای آینده نیز به منطقه ارسال خواهند شد.
لزوم اجرای طولانی مدت طرح روان درمانی در مناطق زلزله زده
اما آنچه که باید در اجرای این طرح مد نظر باشد این است که نباید اعزام روانشناس و روانپزشک به مناطق زلزله زده برای رفع تکلیف سازمانی باشد، بلکه باید با برنامه ریزی دقیق راندمان روانشناسان و روانپزشکان را ارتقا داد تا مباحث روان درمانی در عمل نیز تاثیرگذار باشد.
روانشناس یا روانپزشک در عرض چند دقیقه یا چند ساعت نمی تواند مشکلی روحی و روانی افراد را بررسی و رفع کند بلکه باید با حضور چند روزه و حتی چند ماهه و با مشاوره های بلند مدت به کمک افراد زلزله زده بشتابند، به عبارت دیگر این طرح باید به صورت بلند مدت پیگیری شود.
............................
گزارش: توحید مهدوی
نظر شما