هنرهای آوایی در خراسان رضوی کلید خورد/غفلت از رویش واژه های ناب سرود

به گزارش خبرنگار مهر، سی امین جشنواره هنرهای آوایی با خلاء سی ساله در حالی در خراسان رضوی آغاز به کار کرد که نوجوانان و جوانان شرکت کننده در این همایش فرهنگی به درستی می دانند؛ نوک پیکان هجوم دشمن، افکار و اندیشه مسلمانی آنان را نشانه رفته است.

اندیشمندان و هنرمندان مدارس کشور هم اذعان می دارند با این هنر سترگ می توانند؛ پیام رسان ارزشهای انقلاب، دفاع مقدس و مبانی اصیل اسلامی به گوش حتی "جهان" باشند.

ساخت سرودهای انقلابی همپای اعلامیه های انقلاب 57 رشد کرد و به صورتی زیرزمینی نضج گرفت، تا جایی که آوای اصیل و شورانگیز آن نه تنها در رشد تحرکات مردمی، بلکه در جهانی ساختن آن نقش به سزایی داشت.

هیچ ایرانی نمی تواند سرودهای خاطره انگیز "خمینی ای امام"،22 بهمن و دهها سرودی که از حنجره هنرمندان، فریاد یک ملت لقب گرفت را فراموش کند.

سرودها، لطیف ترین و مهمترین عنصر هر انقلابی است، پس از آن بود که این آواهای جان بخش به عنوان بخشی از فعالیتهای فرهنگی هنری به مدارس راه یافت.

غفلت از هنری سی ساله

هم اکنون 30 سال از آغاز رسمی این همنوایی صدا و فرهنگ در بطن آموزش و پرورش می گذرد. بیش از دهها عنوان سرود و آهنگ بی کلام و با کلام تحت عناوین آوای مدرسه و بسیج به مدارس وارد شده و بسیاری از مدیران خوش ذوق و مربیان سخت کوش و گاهی نیز سایر معلمان هنردوست مدارس اقدام به تمرین و آموزش این آواها و نواها کرده اند.

برگزاری جشنواره ها و مسابقات فرهنگی هنری در سطوح مدارس، ناحیه، منطقه، استان و آن گاه کشور؛ از نتایج انجام این فعالیت در مدارس است.

کارشناسان تعلیم و تربیت معتقدند برگزاری فعالیتهای گروهی و به خصوص هنر دل انگیز سرود می تواند موجب رشد اعتماد به نفس و پویایی دانش آموزان به خصوص افراد کمرو و گوشه گیر شود.

اما پرسش این جاست که آیا در مدارس از موسیقی به عنوان فعالیتی درمانی بهره برداری می شود؟ آیا مسابقه بین تمام کلاسها صورت می گیرد و سپس به سطح مدرسه و بعد به نواحی معرفی می شود؟ آیا سرودخوانی در مناسبتها و مراسم آغازین جریان دارد یه نه مدیران برای حفظ جایگاه رقابتی خویش در سطح ناحیه و رسیدن به مراحل بعدی تنها به گزینش 20 تن از دانش آموزان بسنده و با استخدام نیروهای غیر رسمی و صرف هزینه های هنگفت آهنگسازی، شعر و پوشش، فقط در آرزوی برتری؛ گروه تشکیل می دهند.

حسینی یکی از دانش آموزان دبیرستانی در همین خصوص می گوید: ما در مدرسه گروه داریم ولی آنها خارج از وقت تمرین می کنند ما نه تمرینهایشان را و نه اجرای نهایی شان در جشنواره رادید ه ایم.

یکی از نکات ضعف موجود در مسابقات فرهنگی هنری مدارس کشور به خصوص در بخش سرود و هنرهای نمایشی، عدم اجرای عمومی گروهها است که البته مربیان و مدرسان نیز بر آن باور دارند.

از زبان مسئولان

کارشناس هنرهای آوایی وزارت آموزش و پرورش تصریح می کند: نهادهای فرهنگی و حتی سیاسی کشور با سرود، مشکلی ندارند، هنرهای آوایی مدارس به طور دقیق تبلور خواستهای نظام فرهنگی کشور است؛ درست همان مضامین و مفاهیمی که نظام فرهنگی به دنبال آن است.

ناصر فلاحی می افزاید: نظام فرهنگی کشور قبل از پذیرش موسیقی، سرود را پذیرفت.کارشناس فرهنگی هنری اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی در خصوص این که چرا برخی مدارس فعالیت سرود را نادیده و عده ای از آموزشگاههای خاص بیشتر تمایل به انجام این فعالیت فرهنگی هنری دارند، تصریح می کند: بایستی مدیران مدارس به این مهم دست یابند که اجرای دانش آموزان در عزت و کرامت نفس آنان تاثیر داشته و شخصیت آنان را شکل می دهد.

رمضانعلی محمد زاده اظهار می دارد: مسئولان مدارس نباید فقط برای جشنواره کار کنند، بلکه در مناسبتهای مختلف از کارهای بچه ها بهره ببرند.

وی ضعف اعتبارات را از معضلات بخش سرود دانست و گفت: البته مدارسی هم هستند که با صرف هزینه ای اندک به مراحل کشوری صعود می کنند.

وی یاد آور شد: پرداختن به سرودهای همگانی در پویایی و نشاط مدارس نقش مهمی دارد.

محمدزاده بیان داشت: با شناسایی مربیان و معلمان علاقه مند که  دو سال پیش انجام شده است، امید می رود؛ تنگناهای مالی نیز مرتفع و آموزش های لازم و تخصصی هنرهای آوایی به همکاران ارائه تا در اختیار دانش آموزان قرار گیرد.

هزار افسوس

حمید عسکری مدیر مرکز هنرهای آوایی و نمایشی مجتمع علامه طباطبایی است. او دکترای موسیقی از آکادمی  علوم ارمنستان، کارشناسی ارشد و دکترای آهنگسازی از کنسرواتوار دولتی کومیتاس ارمنستان، کارشناسی ارشد رهبری کر از کنسرواتوار دولتی کومیتاس ارمنستان وکارشناسی فلسفه از دانشگاه تهران دارد.

از وی که سابقه تدریس در داخل و خارج از کشور را داراست و توانسته است دیپلم افتخار از مسابقه  آهنگسازی برای نگارش" سه تابلو برای گروه کر" را کسب کند؛ می پرسم چرا در جشنواره هنرهای آوایی مثل مسابقات ورزشی دانش آموزان، کمیته استعدادیابی نداریم تا دانش آموزان را به دنیای هنر معرفی کنیم و وی پاسخ می دهد:هزار افسوس که چنین اتفاقی نمی افتد و جایش خالی است.

وی می افزاید: هر چند، یکی از دهها برکات این برنامه ها، می تواند همین موضوع باشد ولی شاید به این دلیل که اهداف معینی برای هنر آوا تعریف نشده و آنان که در گود کارند فقط به خاطر دل و عقل و منطق خود تلاش می کنند؛ چنین خلایی وجود دارد.

می گویم  آیا این کار را باید وزارت ارشاد انجام دهد، وی پاسخ می دهد: در زمینه موسیقی اختلاف سلیقه زیاد است، اما معیار ما فرمایشات مقام رهبری است که "اگر موسیقی در خدمت انسان و اهداف عالیه بشری باشد موسیقی فاخر است"، هر چند باز هم تعاریف سازمانهایی نظیر صدا و سیما، آموزش و پرورش، تبلیغات اسلامی و ارشاد با هم متفاوتند و فعالیتهای موازی چند جانبه ای وجود دارد اما امیدواریم اراده ای قوی پیدا شود واین همسویی را ایجاد کند.

این استاد کمبود اطلاعات اولیه مربیان مدارس را از مهمترین آسیبهای این بخش می داند و می افزاید: ما در کلاسهای ضمن خدمت به این موضوع پی بردیم، مربی سرود باید به ادبیات مسلط و علاقه مند و متخصص در موسیقی باشد.

وی می گوید: متاسفانه مربیان ما اغلب دانش مربی گری ندارند، بوسیله مراکز تربیت معلم، کتاب و سی دی و مراکز ضمن خدمت می توان این مشکل را کمرنگ ساخت.

وی آسیب دوم را عدم اکران عمومی در شهر و منطقه ای می داند که گروههای برتر از آن جا به کشور راه می یابند.

وی نقش صدا و سیما را را در این خصوص بسیار مهم می داند و می گوید: من به عنوان اهل موسیقی این کشور از صدا و سیما در کل کشور دلگیرم، دانش آموز باید جایی خود را ببیند، مطرح کند و تشویق شود.

وی با ناباوری می گوید: این هنر اصیل در سکوت مطلق و بی خبری و فراموشی است، هنر کودکان و نوجوانان ما مغفول است، به ارشاد می گوییم، می گوید کودک و نوجوان مربوط به آموزش و پرورش است، کانون پرورش فکری هم که نمی دانم دارد چه می کند.

عسگری می افزاید: ما در اصول اولیه هنر به لحاظ زیبا شناسی و تئوری ضعیفیم، جای تاسف است که دانش آموزان ما در المپیادهای جهانی رتبه بیاورند و در هنر عقب بمانند.

وی می افزاید: ما باید باور کنیم که هنر مسیر حرکت بشر را می تواند تغییر بدهد، انسان با هنر به کشور خود وفادار تر می شود، باورهای دینی در قالب هنر ماندگارترند، با این هنر هاست که به سرچشمه های خود برمی گردیم.

وی تاکید می کند: آدمهای دلسوز می خواهیم که به دنبال پست و مقام نباشند یا لااقل دغدغه شان این نباشد تا ما هم از ماشین تمدن با توجه به خواستگاهمان عقب نباشیم، پرداختن این چنینی به هنر را، من کار این آقایان نمی دانم.

جشنواره های سرود بدون مخاطب

پیروز ارجمند آهنگساز، اتنوموزیکولوگ واستاد دانشگاه است. وی از کارشناسان و داوران چندین دوره از جشنواره های هنرهای آوایی بوده است.

وی می گوید: سهم مخاطب در سرودهای دانش آموزی نادیده گرفته می شود، جشنواره های سرود، بدون مخاطب اجرا می شود، ما انگیزه اجرا و تلاشهای بعدی را از دانش آموز می گیریم.

وی می افزاید: جشنواره باید عمومی شود، سرودخیابانی داشته باشیم، آواها را به پارکها بکشانیم و آرام آرام به مساجد، باید از این قالب خاص،خارج شد، آن گاه به سالنهای حرفه ای رسید، درضمن کارهای عمومی و مناسبتی باید رایگان عرضه شود تا همگان صدای دانش آموز و معلم را بشنوند.

وی در پاسخ به این پرسش که شما محتوای سرودهای دانش آموزی را چگونه ارزیابی می کنید، می گوید: محتوا خوب اما محدود است، تنوع سوژه در سرود دانش آموزی نداریم، اغلب مداحی و توصیف است.

وی می افزاید: پیشنهاد می کنم دغدغه های نوجوان وجوان در این اشعار گنجانده شود، در کشوری که این همه تنوع اقوام و طبیعت وجود دارد بایستی تنوع قومیتها را از متلها، اسطوره ها، افسانه ها، داستانهای مذهبی و قومی به تصویر کشید، عدم تنوع مضامین دلزدگی ایجاد می کند.

این استاد وظیفه مسئولان را برای خروجی های نخبه در وادی هنر این گونه ارزیابی می کند: آنها دلسوزانه و مجدانه تلاش کرده اند، آثار خوب و ارزشمندی ارائه شده است، امااگر نگاه کیفی تری داشته باشیم و دغدغه های نسل جوان و نوجوان را وارد عرصه کنیم، تحول خوبی صورت می گیرد، ضمن آن که باید دست مریزادی جدی داشته باشم به مدیران و مسئولانی که این سالها سرود دانش آموزی را پابرجا نگه داشتند، اینها ایثار کرده اند.

عدم استفاده از تولیدات هنری مدارس

مدیرکل فرهنگی هنری وزارت آموزش و پرورش در این خصوص می گوید: امروز به این نتیجه رسیده اند که سرود به خصوص در نوجوان و جوان که معصومیت داشته از سلامت روان و قلبی پاک تر برخوردارند؛ اثر بخشی بیشتری در مخاطب دارد، منتها این آثار گرانقدر بایستی با تصویرسازی های زیبا ارائه شود تا در فرصتها و بخشهای دیگر اجتماع نیز مورد استفاده قرار گیرد.

محمد ابراهیم محمدی در این خصوص که چرا در مدارس از هنر این دانش آموزان استفاده نمی شود و گاهی خود بچه های همان مدرسه، معلمان یا اولیا سرود گروه را نمی بینند، می گوید: این درد و ضعف است، ما سی سال است تولید داشته ایم اما در رسانه ها و مجامع استفاده نمی شود، هنر آوایی گل سرسبد فعالیتهای فرهنگی مدارس است و امیدوارم از اثر بخشی آن همه سود ببرند، مدیران هم بیشتر توجه کنند.

خروجی ها چه می شوند، مدیرکل فرهنگی هنری وزارت در این مورد ادامه می دهد: این تکلیف، مشکل همه ساله ما بوده است، البته پاسخ قانع کننده ای نداریم، باید از نخبگان هنر، سایر نهادهای نیازمند هم استفاده کنند.

وی می افزاید: امسال شروع کردیم که اول از همه با باز تولید هنرهای آوایی مثل ضبط و تصویرگزاری و دیگر با ایجاد دبیرخانه عمومی، تخصصی و موضوعی به صورت کشوری، استانی و شهرستانی این هنرمندان را شناسایی و بانک اطلاعاتی قوی برای آینده آنان فراهم آوریم.

وی اهداف و برنامه های آینده حوزه کاری اش را این گونه بیان می کند: هدفهای تربیتی جریان سازی فرهنگی و انتقال پیامهای پاک فرهنگ به مخاطب است، باید از رقابتهای غلط فاصله گرفت و به همان هدف متعالی ایجاد اعتماد به نفس و اثر گذاری در جامعه اندیشید.

محمدی اشاره می کند به ساخت مجله صوتی ماهیانه از سرودهای دانش آموزی تا زنگ تفریح مدارس را طلایی کند و مستند سازی آثار فرهنگی را به اوج برساند.

دختران در همخوانی ها سهیم می شوند

می پرسم چرا در امام مهربانی سرود بومی خراسان رضوی، دختران همخوانی نداشتند مگر نه این که نیمی از جامعه دانش آموزان دخترند و آیا در برنامه های آینده شما جایگاهی برای این موضوع هست، محمدی از این پرسش استقبال می کند و می گوید: در فتاوا هم اشکالی برای همخوانی دختران نیست، از سوی دیگر کیفیت و فن اجرا نیز افزایش می یابد و در برنامه های جامعه کاربردی تر عمل می کند،من اشکالی برای انجام این موضوع نمی بینم.

گزارش: عزت خیابانی