تخت سلیمان حاشیه ای در کانون تاریخ/ تاریخ سه هزار ساله در انتظار توجه

به گزارش خبرنگار مهر، مجموعه باستانی تخت سلیمان در نزدیکی شهر تکاب با وجود اینکه در برگیرنده نشانه ها و بقایای استقرار انسان از هزاره اول قبل از میلاد تا قرن 11 هجری است، به دلایل مختلف از جمله محرومیت منطقه، نبود راههای مناسب، عدم وجود هتلها و مراکز ارائه خدمات گردشگری در مقایسه با سایر بناهای تاریخی کشور از جمله تخت جمشید در استان فارس مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی قرار نگرفته و در صورت ادامه بی توجهی مسئولان کشوری و استانی به این امر فرصتهای بهره برداریهای مادی و معنوی از این اثر تاریخی از دست می رود.

18 فروردین 89 در جریان سومین دور سفر هیئت دولت به آذربایجان غربی با حضور حمید بقایی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در جلسه شورای اداری تکاب خبر خوبی مبنی بر اینکه "تخت سلیمان در آینده نزدیک به منطقه نمونه بین المللی گردشگری تبدیل می شود" در خروجی خبرگزاریها و مطبوعات قرار گرفت. امروز ، ایجاد کمپ گردشگری در اطراف این مجموعه تاریخی در دستور کار قرار گرفته اما این امر با توجه به نبود راه مناسب، هتل و مراکز رفاهی و تفریحی مناسب طرحی عملا شکست خورده به نظر می رسد.

مجموعه تاریخی تخت سلیمان تکاب یکی از فاخرترین بناهای به یادگار مانده از تمدن ایران باستان و ایران دوره ایلخانی بوده که با وجود این ارزشها، در عمل تلاشی برای شناساندن و جذت توریست به این مجموعه انجام نشده، بطوریکه سایت رسمی مجموعه جهانی تخت سلمان از زمان راه اندازی بروز رسانی نشده و اطلاعات موجود در این سایت بسیار کمتر از اطلاعات سایر سایتهای رسمی و غیر رسمی  است.

نبود راه دسترسی

نبود راه دسترسی مناسب به نظر یکی از دلایل اصلی عدم استقبال گردشگران برای بازدید از این مجموعه جهانی عنوان می شود، چرا که برای دیدن این مجموعه باید راه بسیار خطرناک و غیر استاندارد "مائین بلاغ" که شاهین دژ را به تکاب وصل می کند را طی کرد.

تخت سلیمان یا دیار فراموش شده!

به گفته معاون میراث فرهنگی اداراه کل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی، تا کنون یک هزار و 450 اثر تاریخی و فرهنگی استان به ثبت ملی رسیده، اما نکته ای که در این میان به فراموشی سپرده شده، بی توجهی مسئولان به آثار به ثبت رسیده است، تلاشی را که برای به ثبت رساندن این آثار از خود نشان می دهند، به هیچ وجه در رسیدگی و توسعه و حفظ این آثار مشاهده نشده بطوریکه مجموعه تاریخی تخت سلیمان مشتی است نمونه خروار!

تکاب با آن ظرفیت بالقوه خود در جذب گردشگر با جاذبه هایی چون فرش افشار زرین، زندان برنجه، کوه چهل چشمه، غار جدید الکشف در 35 کیلومتری تکاب ، قلعه ساری قورخان، بقعه ایوب انصاری، آبگرم و آبشار قینرجه، مسجد جامع تکاب، قلعه بلقیس و ده ها اثر تاریخی و فرهنگی دیگر هنوز که هنوز است نتوانسته سهم بالقوه خود را در حوزه گردشگری به پتانسیل بالفعل تبدیل کند.

زیرساخت های گردشگری  جهت سرمایه گذاری در تخت سلیمان کافی نیست

با وجود همه این مزایا و زیباییهای منحصر به فرد تاریخی و طبیعی این اثر جهانی سرپرست معاونت سرمایه گذاری و طرح های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در گفتگو با مهر، گفت: در مجموعه جهانی تخت سلیمان زیرساخت های لازم برای گردشگری و ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاری کافی نیست.

داود فرازی افزود: با توجه به اینکه این مجموعه ثبت جهانی شده است، دارای قابلیت های ویژه ای جهت سرمایه گذاری در راستای جذب گردشگران داخلی و خارجی است. در سال 89 یک کمپینگ در محدوده این مجموعه به بهره برداری رسیده و چند متقاضی سرمایه گذاری نیز طرح های خود را ارائه نموده اند که در دست بررسی است.

وی با اعلام اینکه گردشگران خارجی زیادی بصورت گروهی و انفرادی از این مجموعه بازدید کردند، ادامه داد: با توجه به ضوابط حاکم بر آثار ثبت جهانی این مجموعه به لحاظ حریم منظری دارای محدودیت هایی است و هر طرحی در این منطقه باید با حساسیت خاصی بررسی و به تصویب برسد.

فرازی با اشاره به اینکه راه مناسب دسترسی، یکی از اساسی ترین زیرساخت های مورد توجه در بحث گردشگری است، اضافه کرد: برای تامین راه مناسب برای این مجموعه جهانی، جاده شاهین دژ- تکاب در حال تعریض و ساماندهی است که اداره راه باید نگاه ویژه ای به این موضوع داشته باشد.

وی در پایان با اعلام اینکه در نزدیکی این مجموعه جهانی یک هتل 5 ستاره در حال ساخت است، یادآور شد: ساخت این هتل تا امروز به دلیل نبود و عدم تخصیص تسهیلات بانکی نیمه کاره مانده که امیدواریم با حل مشکلات مالی سرمایه گذاری این هتل به بهره برداری رسیده و بخشی از توقعات گردشگران مرتفع شود.

میراث جهانی تخت سلیمان در نزدیکی شهر تکاب در برگیرنده نشانه ها و بقایای استقرار انسان از هزاره اول قبل از میلاد تا قرن 11 هجری بوده و بازدید از آن پنج دوره تاریخ تمدن بشر را به علاقمندان معرفی می کند.

جاذبه های طبیعی این دره سرسبز در نوع خود در دنیا بی نظیر هستند، در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان، کوه مخروطی میان تهی وجود دارد که هزاران سال پیش، بر اثر وقوع آتش فشان به وجود آمده، اهالی محل این کوه زیبا را زندان سلیمان یا زندان دیو می شناسند و معتقدند که حضرت سلیمان دیوهایی را که از فرمانش سرپیچی می کردند در این کوه زندانی می کرده است.

در فاصله 20 کیلومتری تخت سلیمان نیز یک دریاچه سحرآمیز دیگر قرار گرفته که یک جزیره بر روی آن شناور است، قطر دریاچه 80 متر و قطر جزیره شناور روی آن 60 متر است که وزش باد، هر روز دو بار این جزیره را از این سو به آن سو جابجا می کند. نام این جزیره شناور «چملی» است.

این مجموعه فرهنگی - تاریخی به مساحت 124 هزار مترمربع که در ادوار مختلف محل سکونت مادها، اشکانیان، ساسانیان و مغولها بوده در استان آذربایجان غربی قرار دارد و به روایتی محل تولد زرتشت پیامبر است، تاریخ این مجموعه با تاریخ ایرانیان، ایتالیایی ها، یهود، مسیحیان و مغول ارتباط تنگاتنگی دارد.

قلعه تاریخی تخت سلیمان بازمانده از دوره ساسانیان با بخش‌های مختلفی همچون آتشکده آذر گشسب به عنوان یکی از مهمترین آتشکده های دوره ساسانی، آتشکده شاهی و جنگ آوران، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، آتشگاه‌های کوچک و دروازه ها و دیوارهای مستحکمش از بناهای مهم تاریخی جهان به شمار می‌رود.

مجموعه باستانی تخت سلیمان قبل از اسلام به عنوان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان به شمار می‌رفت اما در سال 624 میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراطور رومیان به ایران تخریب شد، بکارگیری سنگ‌های تراشدار و آجرهای بزرگ در ساخت این بنای تاریخی و واقع شدن دریاچه عجیب و همیشه جوشانی به عمق 112 متر در وسط این مجموعه جلوه زیبا و خاصی به این مکان تاریخی بخشیده است.

این مکان تاریخی در زمان ایلخانیان و در دوره حکمرانی آقاخان در قرن هفتم هجری به عنوان تفرجگاه تابستانی مورد استفاده قرار گرفت، این حکمران مغول با احداث بناهای مختلفی همچون سالن شورا، ایوان شرقی و ساختمان‌های 8 و 12 ضلعی یکبار دیگر جان تازه‌ ای به مجموعه تاریخی تخت سلیمان تکاب بخشید.

بخش طبیعی مجموعه تخت سلیمان متشکل از یک کوه آهکی است که در قله آن، چشمه بسیار بزرگی (با دریاچه ای به قطر حدود 100 متر) وجود دارد، کوه بلند زندان سلیمان نیز یکی از همین کوه های رسوبی است که در پنج کیلومتری تخت سلیمان هزاران سال پیش شکل گرفته است.

اولین گزارش مربوط به انداختن اشیاء قیمتی در دریاچه تخت سیلمان، به دوران کورش کبیر پادشاه هخامنشی باز می گردد. طبق این گزارش در سال 547 قبل از میلاد، کورش پس از اینکه بر کروسوس پادشاه لیدیه پیروز شد، شاه شکست خورده را به ایران آورد و در مکانی به نام "بارن"، نزدیک همدان اقامت داد .

... امرای مغول آثار ساسانی را تخریب نکردند و ساختمان های خود را در کنار و یا بر روی این آثار بنا نمودند. از همین رو در حال حاضر بخشی از آثار دوره ساسانی در زیر آثار دوره ایلخانی مدفون است. وجود یا عدم وجود چنین آثاری را می توان با حفر گمانه های آزمایشی معلوم کرد باید توجه داشت عمق این گمانه ها دسته کم می بایست 12 متر از سطح دریاچه باشد.

مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان در 42 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد، قدمت این منطقه از لحاظ سکونتگاه انسانی به سه هزار سال پیش باز می گردد که برای ایجاد زیرساختهای رفاهی و مکانی مناسب برای علاقمندان به آثار تاریخی لازم است همه مسئولان تلاش و توجه ویژه داشته باشند.