به گزارش خبرنگار مهر، زغالسنگ نقش تعیین کننده ای در راستای تولید فولاد در کشور ایفا می کند و کارخانه های ذوب آهن کشور به شدت وابسته به این ماده معدنی هستند که خوشبختانه در ایران به وفور اما در مناطقی خاص یافت می شود البرز مرکزی، شرقی و غربی و کرمان از مهمترین قطبهای معادن زغالسنگ در کشور محسوب می شود و در این میان ذخایر زغالسنگ استان کرمان 290 میلیون تن برآورد می شود که اکثر شهرستانهای شمالی کرمان را در برگرفته است در واقع شغل اصلی مردم در شهرستانهایی همچون کوهبنان، زرند، راور کار در معدن است.
طبق اعلام رسمی در استان کرمان 20 هزار نفر در زمینه استخراج معادن فعالیت می کنند که به دلیلی گسترده ای و تکیه بر نیروی انسانی معادن زغالسنگ در این میان بیشترین تعداد نیروی انسانی در زمینه کار در معدن را به خصوص اختصاص داده است اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که به دلیل قدمت معادن زغالسنگ کرمان و نوع استخراج بیشتر میزان استخراج به صورت دستی و در شرایط کمتر نزدیک به استاندارد انجام می شود بطوریکه طی سالهای اخیر شاهد بروز حوادثی نیز در این معادن بوده ایم که بعد از وقوع این حوادث میزان ضریب امنیت در معادن کرمان تا حدودی افزایش یافت و وقوع حوادث محدودتر شد.
کارگران معادن زغالسنگ کرمان
با این وجود کار در معادن زغالسنگ با زندگی مردم شمال کرمان عجین شده است، کاری سخت و طاقت فرسا اما پویا و ریشه دار که پایه های صنعت تولید فولاد در کشور را مستحکم کرده است.
شرکت زغالسنگ استان کرمان رسما از سال 1344 همزمان با تاسیس کارخانه ذوب آهن اصفهان و برای تامین زغالسنگ کوره های اصفهان شکل گرفت و از آن زمان تاکنون همچنان تولید این معادن صرف تامین سوخت مورد نیاز در اصفهان شده است هر چند که صادرات این محصول نیز در دستور کار قرار گرفته و تولیدات این معادن طی سالهای اخیر به سایر کشورها نیز صادر شده است.
استخراج سنتی در اعماق زمین/ طلای سیاه خام فروشی می شود
محمد اسماعیل زاده، کارشناس معدن در استان کرمان در خصوص این معدن به خبرنگار مهر گفت: استان کرمان از مهمترین تولید کنندگان زغالسنگ در کشور محسوب می شود که این معادن شامل معادن بزرگ همکار، پابدانا، هجدک، کمسار، هشونی و آب نیل می شود و کارخانه زغال شویی زرند نیز در این راستا در حال فعالیت است.
وی افزود: هزاران نفر در این معادن مشغول فعالیت هستند که به دلیل نوع معدن و استخراج سنتی که در آنها انجام می شود نیروی کار در نحوه استخراج نقش تعیین کننده دارد.
اسماعیل زاده افزود: یکی از نکات قابل توجه گستردگی این معادن در پهنه استان کرمان است بطوریکه طول ناودیس زغال کرمان 75 کیلومتر و عرض آن بیش از 10 کیلومتر است و معادن نیز در قالب دو بخش درون ناودیس و خارج از آن تقسیم بندی می شوند.
اسماعیل زاده اضافه کرد: کار در معادن در شمال کرمان آنقدر تاثیر گذار بوده است که از سال 44 که این معادن فعال شده اند نحوه زندگی در شمال کرمان نیز تغییر کرد بطوریکه بسیاری از روستاها و بخشهای این مناطق به دلیل فعالیت این معادن شکل گرفتند و شبکه گسترده راه آهن نیز به این دلیل در کرمان شکل گرفت بسیاری از راهها احداث شد بطوریکه همان راههای شرکتی که برای حمل و نقل مواد معدنی ساخته شده بود هم اکنون محل رفت و آمد بین برخی شهرستانهای کرمان است.
وی ادامه داد: طول و عمق برخی از این معادن به دلیل زیاد بودن زمان استخراج و فعالیت بسیار زیاد شده است و همین امر موجب شده ضریب امنیت در معادن به صورت نسبی کاهش یابد و دلیل عمده بروز برخی حوادث در معادن کرمان نیز همین امر است.
کارگران معادن زغالسنگ کرمان
این کارشناس معدن افزود: طی سالهای اخیر بخش قابل توجهی از این معادن به بخش خصوصی واگذار شده است که انتظار می رود این بخش با حمایت دولت بتواند در عرصه استخراج و حمایت از معدنکاران اقدامات لازم را انجام دهد.
کرمان 50 درصد زغالسنگ کشور را تامین می کند
وی اضافه کرد: با وجود تمام کمبودها در زمینه استخراج معادن کرمان 50 درصد از نیاز کشور در زمینه زغالسنگ را تامین می کند که اکثر این میزان استخراج شده صرف نیاز کارخانه ذوب آهن اصفهان می شود.
وضعیت معادن زغالسنگ کرمان
ابوالفضل پور محی آبادی که در خصوص معادن زغالسنگ کرمان تحقیقاتی انجام داده است در خصوص معادن زغالسنگ کرمان می گوید: در قسمت شمالى استان کرمان ۱۷ معدن قرار دارد که بین ۶۰ تا ۲۵۰ هزار تن زغالسنگ خام تولید شده و پس از طى مراحل تولیدی، توسط راه‌آهن به اصفهان فرستاده مى‌شود. همچنین نخستین معدن با تکنولوژى غربی، معدن طبس است که در حال تأسیس با این تکنولوژى است، زیرا در ایران تکنولوژى معدنى زغا‌سنگ وجود ندارد و شایان ذکر است که زغالسنگ تولیدى طبس، کیفیتى بالاتر از میانگین ایران دارد. میزان تولیدى این معادن همان‌طور که اشاره شد چیزى حدود یک میلیون تن خام است که بعد از کنسانتره ۴۰ تا ۵۰ درصد آن، باطل شده و با توجه به این مطلب و نیاز داخلى کل ذخایر قطعى تا ۲۴۰ سال دیگر نیز دوام دارد که شرکت معادن زغا‌سنگ کرمان در حال افزایش این ظرفیت است. در ابتدا تولیدات معادن کرمان در سال ۱۳۵۸، ۳۲۰ هزار تن کنسانتره بوده و امروزه ۵۰۰ هزار تن کنسانتره در این معادن تولید مى‌شود.
وی در نتایج تحقیقاتش در خصوصیات معادن مختلف زغالسنگ کرمان را اینگونه بیان کرده است:
معادن پابداناى اصلى
عملیات اکتشافى این معادن در سال ۱۹۶۶ آغاز و در سال ۱۹۷۰ به پایان رسید که وسعتى برابر با ۱۰ کیلومترمربع را در بر گرفته است. پلاستومترى در این معادن بین ۱۳ تا ۲۰ متر و متوسط خاکستر مت بین ۱۸ تا ۲۶ درصد است، ذغال‌هاى این منطقه از نوع F و CF است. ذخیرهٔ قطعى این معادن 34 میلیون 300 هزار تن است.
معادن پابداناى جنوبى
عملیات اکتشافى معادن در سال ۱۹۶۶ آغاز شد و اواخر ۱۹۷۰ پایان پذیرفت و مساحتى در حدود ۹/۱ کیلومترمربع را مى‌پوشاند. متوسط پلاستومترى در تمامى لایه‌هاى این معادن بین ۱۲ تا ۱۸ میلى‌متر و میزان خاکستر آن ۲۰ تا ۲۵ درصد است. مارک ذغال‌سنگ‌هاى این معدن از نوع C ،LC و CF است و ذخایر قطعى آن دو میلیون و 200 هزار تن محاسبه شده است.
معادن خم‌رود
عملیات اکتشافى این معادن از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۴ طول کشید و مساحت آن، ۷/۱۱ کیلومترمربع است، همچنین پلاستومترى این معادن ۱۸ تا ۲۰ میلى‌متر و میزان خاکستر آن ۲۱ تا ۲۸ درصد است. مارک ذغال‌سنگ‌هاى این معدن از نوع CF و GF است و ذخایر قطعى آن 31 میلیون و 700 هزار تن است.
معادن دره‌گر
عملیات اکتشافى این معادن در دو مرحله انجام شد که مرحلهٔ نخست بین سال‌هاى ۱۹۶۶ و ۱۹۶۹ بوده و مرحلهٔ دوم نیز بین سال‌هاى ۱۹۷۵ و ۱۹۷۸ بوده است. مساحت این معادن ۵/۱۳ کیلومترمربع است و متوسط پلاستومتر آن ۱۰ تا ۱۱ میلى‌متر است. همچنین میزان خاکستر آن نیز بین ۲۲ تا ۲۴ درصد است.
نوع ذغال‌هاى تولیدى این معادن CF ،GF ،OC ،LC و LLT است. ذخایر قطعى آن شش میلیون تن برآورد شده است.
معادن سراسپرده
عملیات اکتشافى این معادن بین سال‌هاى ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۳ بوده است و مساحتى در حدود ۸/۱۵ کیلومترمربع را مى‌پوشاند. پلاستومترى این معادن ۱۴ تا ۲۲ میلى‌متر و میزان خاکستر آن ۲۲ تا ۲۷ درصد است. نوع ذغال‌هاى تولیدى این معادن GF و CF است و ذخایر قطعى آن نیز 24 میلیون و 800 هزار تن است.
معادن باب نیزو
عملیات اکتشافى این معادن بین سال‌هاى ۱۹۶۶ و ۱۹۶۸ بوده و مساحت آن ۷/۳ کیلومترمربع است. متوسط پلاستومتر این معادن، ۱۵ تا ۱۸ میلى‌متر بوده و میزان خاکستر آن ۱۴ تا ۲۴ درصد است. مارک ذغال‌هاى این معادن C و CF و ذخایر قطعى آن 14 میلیون و 500 هزار تن است.
معادن اشکلى
مساحت این معدن ۷/۲ کیلومترمربع است و در منطقه‌اى به شدت کوهستانى واقع شده است. متوسط پلاستومترى این معادن ۱۵ تا ۲۰ میلى‌متر، میزان خاکستر آن ۲۳ تا ۳۰ درصد است و دلرى ذغال تولیدى از نوع C و CF و در بعضى موارد ذغال حرارتى است. ذخایر قطعى این معادن 65 میلیون و 600 هزار تن محاسبه شده است.
معادن هوجه
این معادن در سال‌هاى ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۱ کشف شده‌اند و مساحت آن نیز ۸/۱ کیلومترمربع است. متوسط پلاستومترى آن بین ۱۵ تا ۲۰ میلى‌متر است و میزان خاکستر آن نیز ۱۱ تا ۲۳ درصد است. نوع ذغال‌تولیدى این معادن CF است و ذخایر قطعى آن 61 میلیون و 100 هزار تن است.
معادن خارج از ناودیس
از این معادن نواحى هشونی، همکار و آب‌نیل را مى‌توان نام برد که معادن هشونى و همکار داراى ذخایر قابل ملاحظه از نوع کک‌شو و مناطق دیگر داراى ذخایر گرمازا هستند.
معادن هشونى
عملیات اکتشافى این معادن از سال ۱۹۷۱ آغاز و در سال ۱۹۷۳ به پایان رسیده است. وسعت این منطقه ۱۸ کیلومترمربع است و متوسط پلاستومترى آن بین ۱۵ تا ۱۹ میلى‌متر و میزان خاکستر آن ۱۹ تا ۲۵ درصد است، همچنین ذخایر قطعى آن 12 میلیون و 300 هزار تن است. ذغال‌هاى تولیدى آن از نوع GF و CF هستند.
معادن همکار
این معادن در مجموع ۴ کیلومترمربع هستند که از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۷ کشف شده‌اند. متوسط پلاستومترى آن ۱۵ تا ۲۳ میلى‌متر است و بین ۱۷ تا ۲۶ درصد خاکستر دارند. نوع ذغال‌سنگ تولیدى آنها از نوع GF ،G و CF است که قابلیت کک‌شوئى بالائى دارند. همچنین ذخایر قطعى آن نیز سه میلیون و 300 هزار تن است.
معادن آب‌نیل
عملیات اکتشافى این معادن از اسفند ۱۳۴۸ آغاز و در اسفند ۱۳۴۹ پایان گرفت. متوسط پلاستومترى این معادن ۱ تا ۵ میلى‌متر و میزان خاکستر آن نیز ۵ تا ۱۷ درصد است، همچنین ذخایر قطعى آن ۹۰۰ هزار تن است.
وجود این معدن گسترده در کنار معادن غنی سنگاهای قیمتی، معادن مس و معادن سنگ آهن، کرومیت، منگنز و حتی طلا کرمان را بهشت معادن ایران لقب داده است که ذخیره مجموع این معادن 4 میلیارد تن تخمین زده می شود.
معادن زغالسنگ و سنگ آهن صنعت کرمان را متحول می کند
در این میان معادن زغالسنگ کرمان در کنار معادن سنگ آهن به خصوص در گل گهر سیرجان و جلال آباد زرند از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند اما هر دو این ثروتهای خدادادی هم اکنون پس از استخراج بار قطار شده و برای فراوری به سایر استانها اعزام می شوند بدون اینکه درآمد زایی برای کرمان داشته باشند این امر یعنی خام فروشی امری است که طی سالهای اخیر دغدغه بسیار از مدیران استان کرمان بوده است.
کارگران معادن زغالسنگ کرمان
تمام این پتانسیلهای اقتصادی در حالی در کرمان نهفته است که طبق سند چشم انداز زمینه اقتصادی استان کرمان کشاورزی در نظر گرفته شده است که طی 15 سال اخیر با خشکسالی مواجه بوده است و همین امر موجب شده است کارشناسان اقتصادی معدن را به عنوان جایگزین کشاورزی در کرمان مد نظر قرار دهند.
کرمان بهشت معادن ایران
در این خصوص رئیس سازمان معدن، صنعت و تجارت استان کرمان در گفتگو با مهر اظهار داشت: کرمان بهشت معادن ایران لقب گرفته است و این امر نه اینکه نمادین باشد بلکه به دلیل وجود معادن بسیار غنی و متعدد موجود در این استان است بطوریکه مثلا در بحث تولید فولاد معادن زغالسنگ و سنگ آهن کرمان نقش بسیار تعیین کننده دارند و اگر این معادن تمام شوند برخی کارخانه های بزرگ در استانهای مجاور مواد خام برای ادامه فعالیت ندارند.
محمد عابدی نژاد افزود: یکی از دغدغه های موجود در استان کرمان خام فروشی این مواد معدنی است که برای حل این مشکل و ایجاد اقتصادی پویا در بخش صنعت که در کنار اشتغالزایی در تولید ملی و رهایی از اقتصاد برمبنای نفت تاثیر گذار است برنامه ریزی های مطلوبی طی سالهای اخیر در نظر گرفته شده است.
وی گفت: خام فروشی هم اکنون مهمترین چالش بخش صنعت و معدن است اما با سرمایه گذاری هایی که صورت گرفته است و احداث چندین کارخانه فولاد در استان کرمان به نظر می رسد این استان به زودی با تکیه بر معادن غنی زغالسنگ و سنگ آهن به تولید کننده عمده فولاد در کشور تبدیل شود.
چرخه فولاد در کرمان در حال تکمیل شدن
محمد اسلامی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با مهر در خصوص وضعیت معادن زغالسنگ و سنگ آهن کرمان اظهارداشت: کرمان ثروتی بزرگ را در اختیار دارد و همگونی معادن در استان کرمان نعمتی است که باید آن را شاکر باشیم و شکر گذاشتن این نعمت استخراج و استفاده صحیح از آن است.
اسلامی گفت: وقتی معدن زغالسنگ و سنگ آهن در کنار هم در استان وجود دارد چرا باید سالیانه میلیونها تن از آن را به صورت خام صادر کنیم و زمینه اشتغال را جای دیگر ایجاد کنیم.
این استاد دانشگاه افزود: میلیونها تن زغالسنگ در کرمان استخراج می شود و در برخی موارد نیز در مقاطعی حتی دپو شده است اما به دلیل اینکه کارخانه ای برای استفاده از آن در استان وجود ندارد مجبوریم آن را آنقدر نگاه داریم که کارخانه ای برای مصرف تقاضا دهد.
ساخت 6 کارخانه فولاد در استان کرمان
اسلامی افزود: این درحالی است که سنگ آهن کرمان نیز همین گونه از کرمان خارج می شود در واقع برای صادرات خام محصول خطوط گسترده راه اهن نیز شکل گرفته و این امر قابل قبول نیست و بجای اینکه سالها این امر را دنبال کنیم بهتر بود کارخانه ای در کرمان احداث می شد و زمینه ایجاد کار و افزایش تولید را مهیا می کرد.
وی ادامه داد: خوشبختانه هم اکنون شش کارخانه فولاد طی سه سال گذشته در کرمان کلنگ زنی شده است که گفته می شود کارخانه فولاد بردسیر که از مجموعه همین کارخانه هاست در سال جاری به بهره برداری می رسد در کنار آن کارخانه فولاد بافت نیز که مدتی به دلیل کمبود اعتبار متوقف شده بود کار ساختش آغاز شده و طبق برنامه زمان بندی شده بخش احیاء تا سال 92 و بخش فولاد در سال 93 به بهره برداری می رسد.
وی گفت: باید فکری هم برای کارخانه فولاد کرمان شود که با پیشرفت بیشتر احداث شود.
وی با اشاره به فعالیتهای صنعتی در زرند و سیرجان در خصوص کارخانه های فولاد، کنستانتره و کک نیز گفت: به نطر می رسد اقداماتی در راستای تکمیل چرخه تولید فولاد و جلوگیری از هدر رفت ثروت استان در حال شکل گیری است.
کارگران معادن زغالسنگ کرمان
سرمایه گذاری چشمگیر در سیرجان/ تحریمها بی تاثیر است
مدیرعامل شرکت زغالسنگ گل گهر سیرجان که یکی از بزرگترین مجتمعهای صنعتی کشور نیز محسوب می شود در گفتگو با مهر از تحولی بزرگ در بخش صنعت این مجتمع خبر داد و گفت: طی سالهای اخیر هر سال شاهد افتتاح چندین پروژه بزرگ ملی در این مجتمع هستیم که علاوه بر توسعه صنعت در استان کرمان گامی مهم در زمینه خودکفایی کشور نیز محسوب می شوند.
محمد جلال ماب افزود: طی سال جاری نیز گسترش فعالیتها در خصوص تولید کنستانتره ادامه یافت و به زودی با تداوم این حرکتها و سرمایه گذاریهای بسیار مطلوبی که صورت گرفته است کرمان به قطب تولید فولاد تبدیل می شود و زمینه اشتغال تعداد قابل توجهی از نیروهای بومی مهیا می شود.
وی ادامه داد: افزایش تولید گندله، کنستانتره و در نهایت تکمیل چرخه تولید فولاد و تولید شمشم فولاد هدف نهایی است که در مجموعه پیگیری می شود و هر سال نیز شاهد افزایش تولید محصول در مجتمع گلگهر هستیم که با تکیه بر استعداد و نیروهای بومی در حال انجام است.
وی در خصوص تحریمها نیز گفت: مواد معدنی در کرمان وجود دارد، استعداد و توان نیروی انسانی نیز بالقوه و حتی بالفعل است و به سادگی گامهای موثر در زمینه تولید در استان در حال برداشتن است و هیچ نیازی به کشورهای خارجی در این عرصه نداریم.
.................................
گزارش: سید مهدی موسوی
عکس: حمید صادقی
نظر شما