دکتر محمد محمدرضایی، عضو هیئت علمی پردیس قم دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، در پاسخ به این سؤال که آیا ملاک تعداد مقالات منتشر شده در ISI ملاک خوبی برای رشد علمی کشور است، گفت: حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، تأکید زیادی بر اسلامی شدن دانشگاه و همچنین ارتقای سطح علمی و اخلاقی آن داشتند و دارند.
وی با بیان اینکه حضرت امام(ره) تعبیری دارند که می فرمایند: اگر می خواهید دانشگاه را ارزیابی کنید، محصول آنرا مورد دقت و بررسی قرار دهید، افزود: محصول دانشگاه، دانشجویانی هستند که از دانشگاه فارغ التحصیل می شوند، باید هم عالم باشند و هم مهذب باشند و برای اسلام و جامعه دینی و کشور مفید و مؤثر واقع شوند. از این موضوع می توان نتیجه گرفت برای ارزیابی یک دانشگاه باید به محصول آن دانشگاه توجه کرد.
سردبیر فصلنامه قبسات با اشاره به اینکه امروزه جریانی در پی آن است که جهت دهی دانشگاه را به سمت و سویی سوق دهد که معتقدم گرچه دلسوز هستند اما واقعا مطالعات لازم در این زمینه را انجام ندادند و آن اصرار بر چاپ مقالات در مؤسسه ISI است، تصریح کرد: ISI مخفف مؤسسه اطلاعات علمی است که در سال 1960 تأسیس و بعدا توسط مؤسسه علمی تامسون در سال 1992 خریداری و بنام ISI تامسون شناخته می شود. این مؤسسه مجلاتی که دارای ویژگی ها و مشخصه های مورد نظر آنها سازگار باشد را نمایه می کند که به مجلات ISI مشهور شده، یعنی اگر مقالاتی در این مجلات منتشر شود مقالات ISI نامیده می شود.
وی با تأکید بر این موضوع که کشور ما و رشد علمی جامعه ما با این روش یعنی میزان انتشار مقالات در ISI محک بزنیم مورد سؤال است، بیان کرد: به طور کلی مراوده علمی با جهان خارج را نفی نمی کنم. در سطح بین المللی ما باید حضور داشته باشیم، اما با نظارت و مهندسی دقیق فرهنگی و علمی. معتقدم مسیر علم و دانش در دانشگاه های ما دقیقا باید مهندسی فرهنگی شود، اولا باید برای رفع نیازهای داخلی به کار گرفته شود و انتشار آن در محافل بین المللی جنبه ثانوی دارد. باید در باب حوزه علم نظریه پردازی کنیم و حداقل به اندازه مقالات به آن اهمیت دهیم.
این کارشناس با بیان اینکه ما باید علم بومی و اسلامی تولید کنیم، گفت: لااقل به کسانی که در این جهت گام بر می دارند به اندازه نویسندگان مقالات ISI اهمیت دهیم. ما باید هر کاری که استاد و یا دانشگاهی انجام می دهد تعریف شده باشد و در مسیر رشد و تعالی دانشگاه های مورد توجه قرار گیرد، یعنی این طور نباشد که استادان ما مستقلا با دنیای خارج ارتباط برقرار کنند و معلوم نباشد مقاله ای که در ISI منتشر می کنند چه نیازی از نیازهای کشور ما را برطرف می کند و در چه پروسه ای به کار گرفته شده است.
این محقق و نویسنده کشورمان تأکید کرد: متأسفانه امروزه مشاهده می شود برخی از مجلات ISI که اعتبارشان هم خیلی قوی نیست با أخذ مبالغی مقاله ای را منتشر می کنند و رؤسای دانشگاه های ما و مسئولان وزارتخانه برای اینکه نشان دهند که رشد علمی ما زیاد بوده تشویق می کنند که اساتید با مجلات ISIارتباط داشته باشند و از راهی که شده تعداد مقالات ما در ISI را بیشتر کنند تا نشان دهند که وضعیت علمی کشور خوب است.
وی با بیان اینکه چون ما یک کشور اسلامی هستیم و داعیه داریم و می خواهیم مسیر علم را متناسب با فرهنگ بومی خودمان مشخص و نظریه پردازی کنیم، اذعان کرد: مقام معظم رهبری اشاره کردند علوم انسانی رایج به حال دانشگاه و دانشجویان مضراست، حال چه کسانی باید این مطالب را تغییر دهند و این مسیر را راهبری کنند؟ اساتید، مقالات و کتابهای آنها چه کمکی می تواند به این وضعیت کند؟ متأسفانه این موضوعها خیلی روشن نیست. الان نیاز جامعه ما به کتابهای علمی با رویکرد اسلامی است، اگر استادی بتواند در این رابطه کتابی بنویسد خیلی مورد اقبال واقع نمی شود، چنانچه اگر یک مقاله ISI نوشته باشد.
محمدرضایی تصریح کرد: در ضمیر ناخوادآگاه هیئت ممیزه های دانشگاه ها وجود دارد، اگر کسی مقاله ISI داشته باشد از رشد علمی خوبی برخوردار است و خیلی زود باید او را ارتقا داد اما اگر کسی در کتابها نظریه پردازی کند مورد اقبال واقع نمی شود. این حالت را به حال دانشگاه و کشور مفید نمی دانم، ما باید طبق یک مهندسی فرهنکی و علمی دقیق تمام مسیر علمی دانشمندان حساب شده باشد و در درجه اول باید برای رفع نیازهای داخلی خودمان آنچه را که مد نظر مقام معظم رهبری و مسئولان عالی نظام است که چیزی جز اسلامی شدن دانشگاه ها نیست تحقق پذیرد و بعد با دنیای غرب ارتباط برقرار کنیم و محافل علمی دنیا شرکت کنیم.
وی با انتقاد از این که وضعیت علمی کشور با تعداد مقاله ISI شناخته شود، بیان کرد: این گونه نباشد وضعیت علمی کشور و دانشگاه ها را فقط با مقاله ISI بسنجیم. باید سنجش براین اساس باشد که دانشجو عالم فارغ التحصیل شده یا نه؟ در بعضی مواقع مسائل اعتقادی و فرهنگی خیلی مورد توجه واقع نمی شود و محصول باید شاید متناسب جامعه اسلامی ما نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه امیدوارم بازنگری در این ارتباط صورت گیرد، گفت: ممکن است رتبه بندی اعلام شده کشورها براساس تعداد مقالات ISI واقعی باشد، حتی اگر بر فرض رتبه ما یک باشد، اما این کار چه فایده ای در بر داشته است؟ آیا باعث شده که جوانان ما علوم لازم را فرا بگیرند، آیا نیازهای علمی داخلی ما برطرف شده است. به نظرم این طرز فکر بعضی مواقع در زمین دشمن بازی کردن است. نمی گویم مقاله ISI نداشته باشیم باید داشته باشیم اما در درجه اول برای رفع نیازهای داخلی و علمی خودمان باشد، حتی در کشورهای دیگر این طور نیست که استادان هر موقع دلش خواست و هر مسیری که دلش خواست و مورد نیاز کشور باشد یا نباشد مقاله بنویسند و کار کنند. آنها حساب شده اساتید و تحقیقاتشان را راهبری می کنند.
وی با بیان اینکه آئین نامه ارتقای جدید اساتید مقالات ISC را جایگزین ISI کرده، گفت: اما متأسفانه هیئت ممیزه های دانشگاه ها این مسأله را جدی نگرفتند، لذا در برخی مواقع پرونده های اساتید به صرف اینکه مقاله ISI ندارند رد می شود. به نظرم استادی که در مقابل نظریه های متفکران مغرب زمین نظریه ای را مطرح می کند و مورد قبول مراجع ذی صلاح قرار می گیرد ارزشش خیلی بالاتر است، ولی متأسفانه آن طور که باید بها داده شود، بها داده نمی شود.
نظر شما