محمدرضا مجیدی، سفیر و نماینده دائم ایران در یونسکو در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره میزان دوام و قوام فعالیت‌های سازمان یونسکو در ایران گفت: از سال 1327 که ایران به یونسکو به عنوان سازمان فرهنگی، آموزشی و علمی ملل متحد ملحق شده است، در عرصه‌های مختلف و به ویژه حوزه‌های 5 گانه یونسکو که شامل آموزش، دانش، فرهنگ، ارتباطات و علوم انسانی و اجتماعی می‌شود، حضور فعالی داشته است. البته آن‌چه بیشتر درباره حضور ایران در یونسکو شنیده می‌شود درباره ثبت مواریث و مشاهیر ماست که خوشبختانه شیب خوبی به خود گرفته و رو به جلو است. ثبت میراث معنوی ما در یونسکو طی چند سال اخیر دو رقمی شده است. و هر دو سال 4 نفر یا 4 اثر در فهرست ثبت یونسکو قرار می‌گیرد.
وی افزود: این موضوعی است که رسانه‌ها و مردم بیشتر به آن می‌پردازند، اما چندین مرکز نوع دوم هم توسط یونسکو در کشورمان تاسیس شده است. به عنوان مثال یک مرکز علمی چندی پیش در پارک علم و فناوری اصفهان افتتاح شد و ان شاالله ظرف چند روز آینده، مرکز منطقه‌ای میراث معنوی آسیای غربی و مرکزی در تهران و با حمایت و نام یونسکو افتتاح خواهد شد. بنابراین حوزه فعالیت بسیار گسترده است.
این فعال فرهنگی در پاسخ به این سئوال که آیا مردم کشورمان دغدغه ثبت مفاخر و مشاهیر خود را در یونسکو دارند، گفت: کشور ما جزو کشورهایی است که حداقل در سال‌های اخیر، حساسیت‌های خوبی را نسبت به مفاخر، مواریث و مشاهیر خود نشان داده است. گاهی اوقات نقطه‌نظرهایی از جانب مردم منتقل می‌شود که با حس مسئولیت بیشتری همراه است. البته در عرصه‌های فرهنگی هم به این راحتی نیست که شخصیتی به نفع کشوری غیر از کشور خودش ثبت شود یا یک میراث فرهنگی به نام کشور دیگری ثبت شود. نکته‌ای که وجو دارد، این که رسانه‌های ما هرچه بیشتر با ظرفیت‌های یونسکو، مراکز علمی و فرهنگی و امکانات این سازمان آشنا شوند، بی‌شک آشنایی با مفاخر و مواریث با جدیت بیشتری از طرف مردم دنبال می‌شود.
مجیدی گفت: وقتی در یک استان، اثری ثبت جهانی می‌شود، می‌بینیم که این موضوع با استقابل عمومی مواجه می‌شود. به نظرم اگر رسانه‌های ما در کنار وظایفی که دارند، به تکالیفشان در این زمینه عمل کنند، استقبال از فعالیت‌های یونسکو بیشتر می‌شود. یکی از شاخه‌های فعالیت این سازمان که کمتر در کشور ما به آن پرداخته می‌شود، حوزه اطلاعات و ارتباطات است. بنابراین امروز بیش از هروقت دیگری نیازمند فعالیت رسانه‌ها هستیم. در صورت ورود صحیح رسانه‌ها به این موضوع هم مسئولین و متولیان امر بهتر کار خواهند کرد و هم مردم و افکار عمومی نسبت به سرمایه‌های ملی‌شان توجیه می‌شوند.
نماینده ایران در سازمان یونسکو افزود: این‌که هر چهره‌ای که ابن و ابو داشته باشد، دوستان عرب ما سعی در مصادره‌اش داشته باشند، مورد نگران‌کننده‌ای نیست. مثلا مدفن یک چهره ایرانی در خارج از مرزهای امروزی ما واقع است ولی خلاف واقعیت‌های تاریخی است که کشوری بخواهد ادعا کند آن چهره، ایرانی است. امروزه چند سده است که مرزهای ملی شکل گرفته‌اند و اصلا دولت‌های ملی بعد جنگ‌های سی ساله و 1648 شکل گرفتند. کشورهایی که در حال حاضر در منطقه ما وجود دارند همه زیرمجموعه عنوانی به نام ایران فرهنگی هستند که در حال حاضر به دلیل شکل‌گیری مرزهای ملی، دیگر ایران خوانده نمی‌شوند. اما در گذشته همه جزوی از پیکره ایران بوده‌اند. زمانی که مولانا در بلخ که امروز در افغانستان قرار دارد، تنفس فرهنگی خود را آغاز کرد، آن خطه هم ایران نامیده می‌شد و امروز نیز جزئی از ایران فرهنگی است.
وی در ادامه گفت: خوب است که این سئوال را هم مطرح کنیم که مولانا با وجود مهاجرت با پدرش به سمت مرزهای عثمانی که آن روز هم جزو ایران بوده، مثنوی را به چه زبانی برای ما به جا گذاشته است؟ حالا اگر کشوری برج و بارگاهی برای مولانا بسازد و آثارش را ترجمه کند، به نشر اندیشه‌های او کمک کرده است. با دیدارها و گفتگوهایی که با مورخان، ادیبان و اندیشمندان کشورهای مختلف داشته‌ام، همه اذعان داشته‌اند که لطافت اشعار مولان را فقط از طریق زبان و ادبیات فارسی می‌توان منتقل کرد. یعنی اگر هزار نفر هم مانند مرحوم نیکلسون مثنوی را ترجمه و تفسیر کنند، برای نزدیک شدن به کنه و عمق مفهوم سخنان مولانا، چاره‌ای جز آشنایی و فراگرفتن زبان و فرهنگ فارسی و ایرانی وجود ندارد.
مجیدی همچنین گفت: در مورد ابن‌سینا هم که اشاره کردید، ایران تاریخی که به تاریخ پیوسته و ایران جغرافیایی هم که همین ایرانی است که امروز مرزهای جغرافیایی‌اش مشخص است ولی بین ایران جغرافیایی و ایران تاریخی، ایرانی به نام ایران فرهنگی وجود دارد که اگر نقشه آسیا را بررسی کنید، تا هند، کشورهای حاشیه خلیج فارس، قسطنطنیه و.... گستره آن را خواهید دید. بنابراین ظرفیت‌های بالای فرهنگی کشورمان باعث جذب تعلق خاطر جهانیان به میراث ما شده است. زمانی که مولانا را در یونسکو ثبت جهانی می‌کنیم، آن زمان دیگر به عنوان یک شخصیت ایرانی، ترک یا افغان مطرح نیست بلکه به عنوان یک میراث جهانی شناخته می‌شود و سرمایه و میراث مردم جهان است. اما این میراث جهانی از یک خاستگاه فرهنگی و تمدنی برخواسته تا جهانی شده است و این خواستگاه هم ایران فرهنگی و زبان پرمغز و فرهیخته فارسی است.
سفیر ایران در یونسکور ادامه داد: باز هم تاکید می‌کنم رسانه‌ها در تبیین موضوع، باید به این سخن توجه کنند که اندیشمند ما تولید پیام‌هایی می‌کند که این پیام تعلق خاطر جهانی ایجاد می‌کند و من هم بارها و بارها در مصاحبه‌ها و یادداشت‌هایم اشاره کرده‌ام که سئوال مورد طرح این است که آیا اساسا این چهره‌ها و مفاخر قابل مصادره شدن توسط یک کشور مدعی هستند یا خیر. برخی از کشورها چون در پی هویت‌سازی هستند، سعی در مصادره برخی چهره‌ها دارند اما خود آن‌ها هم اذعان دارند که اندیشه، فکر و دانشی که آن چهره تولید کرده در چه حوزه‌ای بوده و چه خواستگاهی داشته است.
وی افزود: ما ان‌شاالله به زودی در صحن سازمان ملل و یا در سازمان یونسکو، 2 شخصیت و 2 اثری را که برای سال 2012 و 2013 در فهرست مشاهیر جهانی جا گرفتند، معرفی می‌کنیم. کتاب قانون ابن سینا در حوزه طب یکی از این کتاب‌هاست. دیگری کتاب ابن رسته در حوزه جغرافیا با عنوان «الاعلاق النفیسه» است. یکی از شخصیت‌ها، عبدالعلی بیرجندی در عرصه نجوم و شخصیت دیگر ابوسعید ابوالخیر در عرصه عرفان است. ما در حال حاضر جایزه‌ای به نام اخلاق در علم به نام ابن سینا و ایران داریم که هر دو سال با یک هیئت داوری بین‌المللی، اهدا می‌شود. سئوال شما این فرصت را ایجاد کرد که این پیام را منتقل کنم که اگر ما به وظایفمان درست عمل کنیم، این شخصیت‌ها همیشه به ایران فرهنگی البته با وجهه جهانی تعلق خواهند داشت.
مجیدی در پاسخ به این سئوال که آیا رویه تحریم‌های بین‌المللی درباره ایران موجب سنگ‌اندازی یا کند شدن روند ثبت جهانی مفاخر ایران می‌شود، گفت: این تحریم‌ها غیرقانونی هستند که برخی کشورهای غربی درمورد حقوق مسلم ما اعمال کرد‌ه‌اند که با نکوهش کشورهای دیگر روبرو شده است. یونسکو و مجامع بین‌المللی اصولا حوزه جدایی با حوزه اعمال‌کنندگان این تحریم‌ها دارند و اغراق نیست اگر بگویم یکی از معدود کشورهایی که اگر در یونسکو حضور نداشته باشد، اصطلاحا موجب لنگ زدن کمیت این سازمان می‌شود، ایران است.
نماینده ایران در سازمان جهانی یونسکو در پایان گفت: در همه دیدارها و گفتگوهایی که با مقامات غربی و شرقی دارم، همه به بزرگی و عظمت ایران معترف هستند. شخصیت‌ها و چهره‌هایی هم که ایران به یونسکو معرفی می‌کند، موجب غنای فرهنگ جهانی بوده و هستند. در طول 5 سالی که در این عرصه مسئولیت داشتم، هر زمان که اثری از ایران به کمیته ثبت مفاخر و آثار جهانی ارائه شده است، ظرف 5 دقیقه به تصویب رسیده است در حالی که آثار و چهر‌ه‌های دیگر ممکن است برگشت خورده یا با تاخیر ثبت شوند. البته این موضوع باعث سنگین‌تر شدن وظایف ما می‌شود.
نظر شما