آنغوزه خراسان جنوبی در بازارهای جهانی/ لزوم توجه به صنایع تبدیلی

به گزارش خبرنگار مهر، با پیشرفت علوم پزشکی بتدریج داروهای شیمیائی جایگزین داروهای گیاهی شد واستعمال آنها بمرور زمان گسترش یافت.

 با گذشت زمان و روشن شدن ضرر و زیانهای ناشی ازمصرف داروهای شیمیائی و پیشرفت دانش روز افزون پزشکی، دانشمندان علاقه بیشتری به گیاه درمانی ابراز داشته اند.

پژوهشگران دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، کارخانه ها و سازمان بهداشت جهانی برنامه وسیعی جهت استفاده از گیاهان داروئی تدارک دیده و مشتاق استفاده از گیاهان داروئی می باشند و اسناد چند هزارساله موجود در تاریخ طب و داروسازی نیز مبین تجربیات و اطلاعات ارزشمند گیاه درمانی است.

در این میان گیاهان مرتعی که از هدایای الهی است بدلیل سه ویژگی منحصر به فرد مشتمل بر ارزآوری و بهبود وضعیت اقتصادی، اشتغالزایی بالا و زودبازده تولید مورد توجه خاص قرار گرفته است.

در بهره برداری از محصولات فرعی مرتعی و جنگلی برگشت سرمایه و بازدهی محصول از سال دوم قابل دسترس است و به همین دلیل سود دهی بالا، مشارکت روستائیان عینیت پیدا می کند.

تنوع شرایط جغرافیایی و زیستگاهی خراسان جنوبی تغییرات شگرفی در جوامع گیاهی این سرزمین بوجود آورده است که به لحاظ بهره‌ وری و استفاده دارویی این تنوع یکی از ویژگیهای قابل توجه در استان می ‌باشد.

در ارتباط با اهمیت گیاهان دارویی استان، با توجه به اقلیم بیابانی آن، گیاهان به لحاظ تحمل شرایط سخت این مناطق دارای ویژگیهای خاص خود بوده و خواص متعددی دارند که با شناخت و استفاده از این خواص، مهمترین منابع درآمد عرصه‌ های طبیعی نیز حاصل می ‌شود.

آنغوزه، داروی گیاهی فراموش شده   

آنغوزه یکی از هدایای الهی است که در دل کویر سوزان سر از خاک بیرون آورده تا نسخه ‌ای شفابخش برای بسیاری از آلام بشر باشد.

آنغوزه گیاهی است چند ساله که ریشه های آن بصورت افقی و به موازات سطح خاک قرار دارند و بدلیل گستردگی ریشه، در امر حفاظت خاک نقش مهمی را ایفا می کند.

با توجه به میزان بارندگی و سایر شرایط محیطی هر چند سال یکبار به بذردهی می رسد و بعد از بذر دهی بوته های آنغوزه برای همیشه خشک می شوند چون در گیاه بالغ تمامی شیره پرورده برای ساختن بذر به مصرف می رسد.

 لزوم توجه مسئولان به ایجاد صنایع فرآوری آنغوزه در کشور

گیاه انغوزه سالی یک بار برداشت می شود و مدت برداشت حدود یک ماه است،  برداشت گیاه انغوزه فقط با داشتن مجوز است و برداشت غیر قانونی آن جرم محسوب می شود.

در سال جاری با توجه به بارندگی‌های صورت گرفته و احیای مراتع مراحل مقدماتی بهره ‌برداری از گیاه دارویی آنغوزه در شهرستانهای قاین ، فردوس و بشرویه آغار شده است و این در صورتی است که بهره ‌برداری از آن فقط با اخذ مجوز و تعیین بهره ‌بردار امکان‌ پذیر است.

معمولا هر گیاه آنغوزه 20 تا 40 گرم شیره‌دهی دارد و از شیره آن ده‌ها نوع ماده دارویی ارزشمند به دست می ‌آید که به علت نبودن صنعت تبدیل در ایران، به صورت خام به دیگر کشورها صادر می‌ شود.

گیاه آنغوزه از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است هر کیلوگرم از این گیاه در بازار کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به قیمت بالایی به فروش می رسد  که به نظر می رسد با این سود دهی بالا می توان با ایجاد صنایع تبدیلی ارزش اقتصادی زیادی را در کشور داشته باشیم.

 برداشت 12 تن آنغوزه در استان

مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی در گفتگو با مهر، از پیش بینی برداشت 12 تن آنغوزه در استان خبر داد و  اظهارداشت: این میزان بیش از چهار میلیارد ریال ارزش ریالی دارد.

حبیب الله شریفی با اشاره به اینکه آنغوزه از نظر تجاری قیمت بالایی دارد، عنوان کرد: هر کیلو گرم آنغوزه بیش از 120 هزار تومان خرید و فروش می شود.

 وی با بیان اینکه 680 هکتار مساحت قابل برداشت آنغوزه در سطح این استان وجود دارد، تصریح کرد: 100 درصد آنغوزه خراسان جنوبی به کشورهای حوزه خلیج فاس و  اروپا صادر می شود.

 وی با بیان اینکه مصرف این گیاه در صنایع دارویی است، عنوان کرد: صنایع فرآوری این گیاه در استان و کشور وجود ندارد.

 وی با بیان اینکه شهرستان قاین امسال بهترین شرایط برداشت این گیاه را دارد، بیان داشت: به دلیل ارزش بالای اقتصادی آنغوزه برداشت این محصول به مزایده گذاشته می شود.

 شریفی گفت: به منظور کمک به اقتصاد بهره برداران و همچنین ایجاد در"آمد و اشتغال و جلب مشارکت روستائیان و عشایر و جلوگیری از خروج ارز و مواد خام در عملیات بیولوژیک از گونه های صنعتی، دارویی مناسب هر رویشگاه با توجه به شرایط اکولوژیکی از قبیل آنغوزه، وشاء ، آویشن، کلپوره، زیره و... استفاده می شود.

مصرف بی رویه گیاهان دارویی خطر انقراض را در پی دارد

متاسفانه سودآوری های کلان اقتصادی و توجه روز افزون به تجارت جهانی گیاهان دارویی، مشکلات و مسائل ناگواری را برای این منابع به وجود آورده و نسل گونه های گیاهی را با خطر انقراض مواجه کرده است.

چرا که بخش عظیمی از تجارت مربوط به گونه های گیاهان دارویی است، که بعضا با شیوه های نادرست از طبیعت جمع آوری شده و علاوه بر اینکه به انقراض نسل گونه ها می انجامد، تنوع زیستی منطقه و جهان را نیز با خطر نابودی مواجه می سازد.

استفاده مطلوب، منطقی و بهینه از این منابع که به لحاظ فناوری، بسیار کم هزینه تر و ساده تر از صنایع دارویی شیمیایی است، می تواند ضمن تامین بخشی از نیازهای عمده بهداشتی و درمانی جامعه از خروج مقادیر متنابهی ارز جلوگیری کرده و مانع گسترش وابستگی به بیگانگان شود.

خواص درمانی آنغوزه

آنغوزه دارای خواص درمانی بسیار است و حتی در دامپزشکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد در نظرحکمای طب سنتی، از نظر طبیعت خیلی خیلی گرم و نسبتاً خشک است و در درمان بیماری هایی چون تشنج، فلج، رعشه، سستی اعضاء بسیار مفید است.

همچنین آنغوزه  در رفع بیماری های منشا عصبی، دستگاه تنفس، اسپاسم حنجره و دستگاه هضم، آسم و رفع یبوست افراد مسن به کار می رود.

 ترکیبات گوگرد دار موجود در اسانس گیاه، از تولید چربی در بیماران با چربی خون بالا ممانعت می کند همچنین این گیاه در درمان سیاه سرفه، لارنژیت و هیستری نیز به کار برده می شود.

از آنغوزه در دامپزشکی به عنوان دافع انگل های دام و در تهیه بعضی از فراورده های غذایی نیز استفاده می کنند.

همچنین از شاخ و برگ خشک شده آنغوزه در زمستان برای تغذیه دام استفاده می شود.

لزوم مدیریت منسجم برای سود آوری گیاهان دارویی

محقق و پژوهشگر گیاهان دارویی در خراسان جنوبی در گفتگو با مهر، اظهارداشت: بهره وری درست از طبیعت برای استفاده دارویی باعث تداوم سودآوری و اشتغال درست و مناسب خواهد شد و در مقابل آن استفاده نادرست از طبیعت تخریب منابع طبیعی و نابودی گیاهان مفید در زیستگاه های نباتی را به دنبال خواهد داشت، که در ایران هنوز روند استفاده از گیاهان دارویی چهره ای کهن با شیوه های قدیمی دارد.

محسن پویان اظهارداشت: برای شناساندن و استفاده از گونه های گیاهی استان در راستای توسعه اقتصادی، گیاهان دارویی نیازمند مدیریت منسجم و هدفمند بوده و باید به این منظور برنامه زمان بندی شده بلند مدتی تدوین شود.

وی اشاره به اینکه این استان نیازمند سرمایه گذاری ویژه در راستای فراوری گیاهان دارویی است، تصریح کرد: مسئولان اجرایی باید در این راستا زمینه و بسترهای لازم برای حضور سرمایه گذاران را فراهم کنند.

خراسان جنوبی قابلیت تبدیل شدن به قطب گیاهان دارویی شرق کشور را دارد

رئیس جهاد دانشگاهی واحد خراسان جنوبی در گفتگو با مهر اظهارداشت: با توجه به تنوع گیاهان دارویی در این استان و اسانس بالای برخی گونه های گیاهی این استان قابلیت تبدیل شدن به قطب گیاهان دارویی شرق کشور را دارد.

سید روح الله هاشمی افزود: یکی از نیازهای اساسی و اولویت های استراتژیک در کشور و استان، تحقیق و پژوهش در زمینه گیاهان برپایه گیاهان بومی، استراتژیک و دارویی است.

وی به ضرورت راه اندازی مرکز خدمات تخصصی زعفران و گیاهان دارویی در استان اشاره کرد و بیان داشت: با توجه به اهمیت گیاهان منطقه مانند زعفران، زرشک، عناب و.. در صادرات، صنایع دارویی و غذایی کشور و دنیا، این واحد اولویت اساسی خود را در زمینه تاسیس پژوهشکده زعفران و گیاهان دارویی دیده است.

هاشمی با بیان اینکه این مرکز در زمینی به مساحت 14 هکتار در محور بیرجند - خوسف واقع شده است، افزود: تاکنون اقدامات زیرساختی خوبی در این مرکز انجام شده که تهیه عنابستان 15 هکتاری، شناسایی و معرفی گیاهان دارویی منطقه، تبدیل مرکز به پژوهشکده و جذب دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی و راه اندازی مطالعات و خدمات تخصصی زعفران از جمله اقدامات آتی مرکز خدمات تخصصی زعفران و گیاهان دارویی است.

..........................

گزارش : فاطمه زیراچی