شکوفایی پزشکی در دوران اسلامی/ اولین کتابخانه جهان اسلام

در عصر اموی شرایط به گونه ای بود که نقش شعر اهمیت بسزایی داشت به گونه ای که شعر سیاسی توسعه و پیشرفت چشمگیری یافت که این امر زمینه ای را برای ابداعات هنری پدید آورد.

 

شعر حتی در مسائل اجتماعی و سیاسی و حتی دینی آن دوران رسوخ کرد، به گونه ای که از آن به عنوان وسیله ای برای سرکوب دشمن و یا ایجاد صلح استفاده می کردند تا جایی که شعر حتی نقش تربیت کننده و آموزشی نیز داشت.

 

در این دوران مسلمانان علاقه زیادی به علوم مختلفی که نزد فارسها و رومیها بود داشتند، از این رو با ترجمه آنها به زبان عربی خواستار حفظ این علوم بودند. در این زمینه بیت الحکمه به معنای مرکزی برای تحقیقات تأسیس شد.
 
پزشکی در دوران اسلامی از شکوفایی خاصی برخوردار بود. پس از فتح چین تا اقیانوس اطلس همه کشورها باید زبان عربی را چون زبان رسمی فرامی گرفتند، این مسئله عاملی برای اشاعه علوم مختلف اسلامی را پدید آورد. از این رو آنها به درجه وسیعی از علم پزشکی دست یافتند، به ویژه اینکه از دانش و اندوخته های علمای جندی شاپور نیز بهره می گرفتند. به گونه ای که خلفا با وعده های فراوان از آنها دعوت می کردند به دمشق بیایند تا علاوه بر کار ترجمه، از فعالیتهای علمی آنها نیز بهره مند شوند.

 

این در حالی است که پزشکی با توجه به راهنماییهای رسول خدا (ص) بر اساس طبابت با گیاهان، نباتات، حجامت و عملهای جراحی توسعه یافت. آنها همچنین طب یونان را از مدرسه اسکندریه فرا گرفتند. در همین دوران بود که اولین بیمارستان نظامی در اسلام در سال 96 ساخته شد که علاوه بر غذا، دارو، لباس از حضور پزشکان زبده و داروساز نیز بهره مند بود. این بیمارستان به اخلاق اسلامی پای بند بود تا جاییکه بخشی را به زنان و بخشی را به مردان اختصاص داده بود .
 
گفته می شود این بیمارستان نمونه عالی از بیمارستانی است که دارای انواع مختلف دارو و شربت برای مریضان داشت. در این دوران بیمارستانهایی چون بیمارستان کوچک دمشق، بیمارستان ولید بن عبدالملک در دمشق و بیمارستان کوچه قندیل در مصر به عنوان مشهورترین آنها فعالیت می کردند.

 

پزشکان در این دوران تلاش زیادی می کردند تا بتوانند علاوه بر حفظ سلامتی از بسیاری از بیماریهای مسری نیز جلوگیری کنند. از اینرو با مدارس اسکندریه، جندی شاپور، انطاکیه، حیره در ارتباط بودند و از اطلاعات و نوآوریهای آنها مطلع می‌شدند.

 

گفته می شود خالد بن ولید کسی است که پزشکی و شیمی را با حضور گروهی از یونانیهایی که در مدرسه اسکندریه مصر فعالیت می کردند، به زبان عربی ترجمه کرد و از آنها خواست که کتابهایی را از زبان یونانی و قبطی به زبان عربی نیز ترجمه کنند. کتابهای دیگری در زمینه های ستاره شناسی، اداوات جنگی، صنعت، فلسفه هم به زبان عربی ترجمه شدند و حتی آثار تاریخی فارسی چون کلیله و دمنه از ادبیات فارسی به عربی ترجمه شد. 

 

بنابراین اولین کتابخانه جهان اسلام  در دمشق در همین دوران تأسیس شد که به عنوان اولین کتابخانه بزرگ در عصر اسلامی مشهور است. این کتابخانه دارای کتابهای مختلف با عناوین مختلف بود که به صورت اموال به این دولت رسید و یا ترجمه شده بود.