به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی «نگاهی اجمالی به نثر داستایفسکی» عصر امروز چهارشنبه با حضور خشایار دیهیمی مترجم آثار ادبی و فلسفی در موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) برگزار شد.
خشایار دیهیمی در ابتدای این نشست با نقل بخشی از گفته‌های ادوارد واسیولک یکی از مهمترین داستایفسکی شناسان جهان، گفت: کسی نیست که با ادبیات سر و کار داشته باشد و کتابی از داستایفسکی نخوانده باشد. شخصیت، نوشته‌ها و افکار او ابعاد بسیار گوناگونی دارد.
مترجم کتاب «بیچارگان» داستایفسکی افزود: شاید نتوان نویسنده‌ای را در حوزه داستان و ادبیات مثال زد که به اندازه داستایفسکی فیلسوف بوده باشد؛ برخلاف آنچه درباره کیه‌ر کگارد گفته شده، داستایفسکی بنیانگذار و پدر فلسفه اگزیستانسیالیسم است.
وی اضافه کرد: نیچه در اواخر عمرش و بعد از خواندن «یاداشت‌های زیرزمینی» داستایفسکی گفت «من اگر این کتاب را در جوانی می‌خواندم، هیچکدام از کتاب‌هایم را نمی‌نوشتم». نیچه در اواخر عمر به جنون مبتلا شد و حتی بعضی می‌گویند کتاب داستایفسکی بود که او را دیوانه کرد.
دیهیمی گفت: داستایفسکی سوال‌های نیهیلیستیک مطرح می‌کند اما در نیهیلیسم نمی‌ماند و از آن برمی‌جهد. او البته بین شک و ایمان همیشه در رفت و آمد بود.
مترجم «یادداشت‌های یک دیوانه» سپس با اشاره به ویژگیهای آثار فئودر داستایفسکی تاکید کرد: هر شخصیتی در رمان‌های داستایفسکی نشان دهنده یک دیدگاه است؛ مثلاً در «برادران کارامازف» ایوان نمونه یک شکاک کامل و آلیوشا مثال یک مومن کامل هستند.
وی گفت: داستایفسکی در این رمان این سوال را از زبان ایوان مطرح می‌کند که چطور در جهانی که خدایی به این مهربانی آن را آفریده، کوودکان باید به بیگاری کشیده شوند و آلیوشا پاسخی برای آن ندارد اما خود داستایفسکی پاسخش این است که همه افراد در این جهان مسئول‌اند تا عدالت انسانی را در آن پیاده کنند، عدالت الهی در آخرت پیاده خواهد شد.
دیهیمی با مقایسه نظام اخلاقی داستایفسکی و ایمانوئل کانت تاکید کرد: از نظر داستایفسکی از طریق رجوع به دلِ انسان و وجدان اوست که می‌توان رد پای مسئولیت را در او دید نه به شیوه کانت از طریق تاکد بر عقل.
این مترجم کتاب کوچک «یادداشت‌های زیرزمینی» را یکی از مهمترین کتاب‌های نوشته شده در طول تاریخ عنوان کرد و گفت: داستایفسکی این کتاب را در پاسخ و در واقع هجو و تمسخر کتاب «چه باید کرد» چرنیشوفسکی نوشت.
وی افزود: داستایفسکی همانطور که در رمان‌هایش تاکید دارد که شخصیت خوب مطلق و یا بد مطلق وجود خارجی ندارد، به چرنیشوفسکی یادآور می‌شود که اساساً انسان جمع نقیضین است؛ خشم او توام با مهربانی و خوبی‌اش توام با بدی است.
این مترجم همچنین به وجه سیاسی زندگی و آثار داستایفسکی پرداخت و با اشاره به بخشودگی حکم اعدام او پای چوبه دار و تخفیف آن به 4 و سال و اندی زندان، تاکید کرد: او در زندان از یک سوسیالیست تقریباً به یک ناسیونالیست تبدیل شد و «خاطرات خانه اموات» را بعد از این ماجرا نوشت که نشان دهنده چرخش سیاسی داستایفسکی است.
دیهیمی نثر ادبی این نویسنده روس را هم یکی دیگر از وجوه تاثیرگذار کارهای او خواند و اضافه کرد: در این زمینه او را با تولستوی که نثر بسیار فاخری داشت، مقایسه کرده‌اند. نثر داستایفسکی البته برخلاف برخی دیگر از همعصرانش یک نثر چکشی و مبرا از تغزل است.
وی همچنین گفت: در هیچ یک از کتاب‌های داستایفسکی توصیفی از طبیعت نمی‌توانید ببینید و در آثار او ما بیشتر شاهد منظره دخمه‌ها و زیرزمین‌ها هستیم.
در این جلسه همچنین مهدی سنایی مدیر موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) در سخنان کوتاهی از برنامه این موسسه برای تمرکز بیشتر بر موضوعات فرهنگی و ادبی سخن گفت.
وی تاکید کرد: ما در ایران نگاهمان به روسیه بیشتر از زاویه سیاست است در حالی که بخشی از مشکلی که در زمینه شناخت روسیه داریم، از اینجا ناشی می‌شود که شناختمان از فرهنگ و جریانات ادبی و فرهنگی روسیه به خصوص در دوران معاصر کم است.
نظر شما