به گزارش خبرنگار مهر، مشکلات چاپ کتاب همیشه گریبانگیر کسانی بوده است که خواستار ارائه آثار خود به جامعه بوده اند و به همین دلیل بخش اعظمی از تحقیقات پژوهشگران هیچگاه به کتاب تبدیل نمی شود و نویسندگان آنها علاوه بر اینکه به جامعه معرفی نمی شوند، مطالعات آنها نیز از دسترس علاقمندان خارج می شود.
علاوه بر آن ضررهای دیگری نیز به برخی از صاحبان این آثار منتشر نشده وارد می شود که به عنوان نمونه می توان به محروم شدن شاعران از قرار گرفتن تحت پوشش بیمه هنرمندان و نویسندگان اشاره کرد.
کسانی که از حق خود محروم می شوند
این مشکل از آنجا ناشی می شود که به طور مثال شاعران ابرکوهی که در سطح کشور و در جشنواره ها و کنگره های شعر درخشش های بسیاری دارند، برای بهره مندی از بیمه تأمین اجتماعی باید چندین کتاب از آثار خود ارائه دهند و امکان چنین کاری با توجه به مشکلات حوزه نشر برای آنان وجود ندارد.
به این ترتیب جمع زیادی از این قشر از حق مسلمی که دولت برای آنان در نظر گرفته است، محروم شده اند و به عنوان نمونه حتی یک نفر از انبوه شاعران شهرستان ابرکوه که قطب شعر و ادب استان یزد به شمار می رود، جایی در بین بیمه شدگان هنرمند و نویسنده ندارد.
مولفان بسیاری که چشم انتظار حل مشکلات نشر هستند
کمیته پژوهش شهرستان ابرکوه چندی قبل با اعلام اینکه با همکاری صندوق قرض الحسنه تکیه درب قلعه ابرکوه و در قالب وام قرض الحسنه به یاری مولفان می آید، باب جدیدی را برای گشایش بخش کوچکی از مشکلات این افراد باز کرد.
این وام یک و نیم میلیون تومانی اگر چه تنها روزنه امیدی برای نویسندگان به شمار می رود ولی با ارائه آمار افراد متقاضی دریافت این وام که در مدتی حدود یک ماه، 11 کتاب را به این کمیته معرفی کرده اند می توان به استعدادهای بسیار در این زمینه پی برد که در دیگر نقاط کشور نیز کم نیست.
علی اصغر قیومی دبیر این کمیته که خود از فعالان پژوهشی است و مدیریت مرکز رشد فناوری ابرکوه را بر عهده دارد و این طرح عمدتأ به پیشنهاد وی مطرح و اجرا شده است به واسطه برخورد نزدیک با نویسندگانی که برای بهره مندی از این امکان به کمیته پژوهش مراجعه کرده اند، از مشکلات حیطه نشر به یک جمع بندی رسیده و در گفتگو با خبرنگار مهر به بیان این نقطه نظرات پرداخته است که گزیده ای از سخنان وی را در این گزارش آورده ایم.
تورم بر حوزه نشر کتب تاثیر منفی دارد
تورم به بالا رفتن قیمت تمام شده کتاب می انجامد و پژوهشگر و مولفین را در تامین هزینه چاپ کتاب دچار دردسر می کند.
این عامل هزینه های خانوار را افزایش می دهد و خرید کتاب از سبد هزینه خانواده به راحتی حذف می شود و در نتیجه هم کتابها به سختی به چاپ می رسند و از تیراژ مطلوب فاصله می گیرند و هم زمان بازگشت سرمایه به دلیل عدم استقبال از کتابها طولانی تر می شود.
پژوهشگران محلی مشکلات بیشتری دارند
بیشترین مشکل در حوزه نشر کتاب را اصطلاحا کتاب اولی ها دارند. این محققان معمولا به دلیل پرآوازه نبودن و تجربه اول نگارش برای یافتن سرمایه گذار دچار مشکل می شوند.
البته همه مشکل مربوط به این دسته از محققان نیست و بسیاری از نویسندگان و پژوهشگرانی که بر روی موضوعات محلی و بومی دست به نگارش می زنند نیز به دلیل محدود بودن موضوع به شهر یا شهرستانهای کوچک در نشر کتاب و فروش آن دارای مشکل هستند.
بنا به تحلیلی می توان گفت که مشکلات حوزه نشر در ایران بیشتر متاثر از فرهنگ عدم مطالعه شهروندان است و بیش از آنکه به مسئله به دید اقتصادی نگاه کنیم باید مسئله را به صورت فرهنگی مطرح کنیم چرا که اگر میزان مطالعه کتاب در کشور ما مطلوب بود، خود به خود تقاضا برای عرضه کارهای بهتر، بیشتر و متنوع تر مهیا می شد.
یکی از دغدغه های همیشگی مقام معظم رهبری پایین بودن سرانه میزان مطالعه در جامعه است و ایشان بارها بر آموزش مهارت های مطالعه و راه انداختن نهضت مطالعه مفید در کشور تاکید کرده اند.
ایجاد تنوع در بازار نشر باعث جذب مخاطب می شود/ لزوم ایجاد سایت برای ارتباط مولفان و ناشران
یکی از راه های ترغیب افراد جامعه به مطالعه تدارک ورود کتاب های مختلف متنوع و با محتوا و عرضه به بازار است که می توان از طریق ارائه تسهیلات و مزایایی به پدیدآورندگان کتاب آنها را به این مهم واداشت تا بتوان هر چه بیشتر و بهتر سلیقه های مختلف مخاطبان را پوشش داد.
طراحی سایتی ملی که افرادی که کتابی برای چاپ دارند در آن جا معرفی شوند و سرمایه گذارهای فرهنگی و ناشران علاقه مند هم موضوعات مورد نظر خود را پیدا کنند و با مولفین نسبت به عقد قرارداد اقدام کنند شاید پیشنهاد و راه حل مناسب و عملی برای یافتن ناشر و سرمایه گذار باشد.
فرصت رشد برای همگان فراهم شود/ از پژوهش ها بهره برداری شود
در جامعه اسلامی باید تلاش کنیم فرصت برابر رشد برای همگان فراهم باشد. صحیح نیست که جوان محقق یا پژوهشگر علاقه مندی به دلیل هزینه بر بودن چاپ تالیف خود فرصت ارائه نتایج زحمتها و تلاش های خود را در جامعه از دست بدهد.
نهادهای آموزشی کشور هزینه بسیار بالایی را برای آموزش محققین و پژوهشگران متحمل می شوند و باید تدابیری اندیشیده شود تا جامعه بتواند از نتیجه طرح ها، ایده ها و نتایج مطالعات و تحقیقات این قشر فرهیخته بهره مند شود.
به نظر می رسد تسهیل چرخه مستند سازی فعالیتهای تحقیقی و پژوهشی و ارائه آنها به عنوان سند و کتاب به جامعه علمی کشور می تواند باعث به جریان انداختن دانش و نوآوری در جزء به جزء نهادهای جامعه شود و به رشد علم بومی در کشور بیانجامد.
حقوق نویسندگان تأمین شود/ مشکلات توزیع گریبانگیر ناشران شهرستانی است
گران بودن کتاب باعث شده است برخی علاقه مندان نسخه های الکترونیکی کتاب را از روی سایت ها و وبلاگها دانلود کرده و مطالعه کنند و بدیهی است که در چنین شیوه استفاده ای حق نویسنده و گردآورنده کتاب نادیده انگاشته می شود.
هر چند ناشران شهرستانی موفقی در کشور وجود دارند ولی همین ناشران نیز در پخش کتاب خود در سراسر ایران دچار مشکل هستند.
حقیقت آن است که پخش کتاب عمدتا و انحصاری در اختیار دو شهر تهران و قم که آبادترین شهرهای ایران در خصوص نشر و بازار کتاب هستند می باشد و عدم توانایی پخش کتاب در سراسر ایران یکی از عوامل عمده پایین بودن تیراز کتب ناشران شهرستانی است.
کتاب کالای گرانی نیست
مدیر یک انتشارات در تهران می گفت: امروز قیمت یک پرس غذا در رستوران های کشور بین پنج تا 10 هزار تومان است و متوسط قیمت کتاب هم در همین حد است به همین دلیل اصولا نمی توان گفت که کتاب به عنوان یک کالا، کالای گرانی است و بنابر این باید بیشتر به حل بعد فرهنگی و اجتماعی این مسئله توجه کنیم و این که چرا برخی از ما به کتاب احساس نیاز نمی کنیم؟
برای حل مشکلات نشر اقدامی اساسی لازم است
به هرحال به نظر می رسد که باید برای تحقق خواسته های پژوهشگران و نویسندگان در حیطه نشر کتاب اقداماتی اساسی کرد.
توقعات کسانی که در حیطه پژوهش خواستار در اختیار قرار گرفتن تألیفات خود در جامعه هستند به هیچ وجه غیر معمول و غیرمنطقی نیست.
ایجاد شبکه ای سراسری برای توزیع کتاب در سراسر کشور علاوه بر آن که باعث دلگرمی فعالان این حوزه است زیر ساخت و انگیزه روی آوردن به سمت تحقیق و پژوهش را نیز فراهم می سازد.
----------------
گزارش: رحیم میرعظیم
نظر شما