کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه تعطیل شود

به گزارش خبرنگار مهر، حرف و حدیث های فراوانی در خصوص دلایل بروز بحران خشکسالی دریاچه ارومیه از جمله افزایش محصولات کشاورزی، احداث سدهای متعدد در کنار خشکسالی طی سالهای اخیر مطرح می شود هرچند کالبد شکافی این دلایل نه برای تعیین مقصر بلکه پیدا کردن علت اصلی بروز بحران و اتخاذ راهکارهای علمی است.

در این راستا نهادها و کارشناسان متعدد با بررسی های کارشناسی و غیر کارشناسی حتی با ارائه آمارهای ضد و نقیض تاثیر سدها را تنها 5 الی 7 درصد عنوان کرده و افزایش میزان محصولات کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه را بسیار ناچیز می دانند اما مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی از جمله افرادی است که  عقیده دارد برای نجات این دریاچه باید بخش کشاورزی در حوزه آبریز تعطیل شود.

وی پرت 45 درصدی آب،پایین بودن راندمان آب در بخش کشاورزی به همراه هزینه زیاد در مقابل درآمد کم در این بخش را یکی از مهمترین عوامل بروز بحران خشک شدن دریاچه ارومیه عنوان می کند و با تاکید بر تعطیل شدن بخش کشاورزی حوزه آبریز راهکارهای متعددی برای برون رفت از این بحران دارد که در قالب گفتگوی مفصل با خبرنگار مهر مطرح کرده که در ذیل می خوانید.

استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی به ویژه در حوزه آبریز دریاچه ارومیه

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر گفت: حفظ آب های زیرزمینی به عنوان گنجینه ای ارزشمند به عنوان یک استراتژی مطرح است ولی در کشور ما نه تنها از این الگو تبعیت نکرده بلکه بخش زیادی از آب های زیرزمینی برای تولید محصولات کشاورزی صرف می شود.

نقی کریمی ادامه داد: این در حالی است که قیمت تمام شده آب برای دولت خیلی زیاد است ولی همین آب با 97 درصد تخفیف در اختیار کشاورزان قرار می گیرد.

وی با بیان اینکه میزان هزینه تولید آب نسبت به درآمدها بسیار بالاست اظهارداشت: قیمت هر متر مکعب آب برای دولت 200 تومان هزینه در بر دارد ولی این آب در ازای 2 تومان به کشاورزان اختصاص داده می شود.

کریمی ادامه داد: متاسفانه نگرانی دیگر ما استفاده بی رویه کشاورزان از آبهای زیرزمینی است هر چند چاه های حفر شده غیرمجاز در حوزه آبریز دریاچه ارومیه معمولی است ولی تعداد حفر این چاه های غیرمجاز رو به افزایش است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی اجرای آبیاری تحت فشار را یکی از راه های جلوگیری از بروز این مشکلات عنوان کرد و افزود: با وجود اینکه اعلام شده است 85 درصد اجرای این طرح برای کشاورزان از سوی دولت پرداخت و رایگان است اما متاسفانه کشاورزان تاکنون از این طرح استقبال نکرده اند.

رسانه ها با فرهنگ سازی به کمک مسئولان بیاند

کریمی اضافه کرد: متاسفانه برخی از کشاورزان اطلاعات صحیحی از این طرح ندارند و تاکنون فرهنگ سازی مناسبی برای اطلاع رسانی به مردم صورت نگرفته در این راستا رسانه ها به خصوص رسانه های فعال در استان می تواند برای اجرای این طرح به مسئولان کمک کنند.

وی افزود: با وجود تدابیر قانونی از جمله نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه ها، ارائه تسهیلات برای اجرای طرح های آبیاری تحت فشار استقبالی از این طرح نشده و رسانه ها می توانند با فرهنگ سازی نقش موثری در این زمینه داشته باشند.

تخلیه کامل حفره های زیرزمینی/مخزنی برای ذخیره آب نداریم

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در بخش دیگری به تخلیه کامل حفره های زیرزمینی استان اشاره کرد و گفت: متاسفانه مشکل دیگر در حوزه آبریز دریاچه ارومیه تخلیه حفره های زیرزمینی از آب است.

کریمی اعلام کرد: با تخلیه حفره آب های زیرزمینی این حفره نشست کرده و پر می شود و در صورت بروز بارندگی متاسفانه مخزنی برای ذخیره آب وجود ندارد این در حالی است که تقریبا تعداد زیادی از حفره های زیرزمینی در استان با این مشکل مواجه شده اند.

وی در خصوص تاثیر احداث سدها بر خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: هم اکنون آب ذخیره شده در پشت سدهای حوزه آبریز دریاچه ارومیه از جمله سد شهید کاظمی، حسنلو، شهرچایی 450 میلیون مترمکعب است که اگر 200 میلیون مترمکعب برای آب شرب اختصاص داده و مابقی را به دریاچه ارومیه رهاسازی کنیم مشکلی حل نمی شود.

25 میلیارد مترمکعب از آب دریاچه ارومیه خشک شده است

کریمی تاکید کرد: در حال حاضر 25 میلیارد مترمکعب از آب دریاچه ارومیه کاشته شده و سرریز 250 میلیون مترمکعب آب از پشت سدهای استان تنها 6 سانتی متر آب دریاچه ارومیه را افزایش می دهد در حالی برای باید ارتفاع دریاچه ارومیه را بیش از 4 متر افزایش داد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی گفت: هم اکنون از 4.2 میلیارد مترمکعب آب در استان 90 درصد معادل 3.6 میلیارد مترمکعب به بخش کشاورزی اختصاص داده می شود که از این میزان 45 درصد معادل 1.5 میلیارد مترمکعب پرت می شود.

کریمی اعلام کرد: اگر این میزان پرت آب بخش کشاورزی جلوگیری و به دریاچه ارومیه رهاسازی شود معادل 7 الی 8 سد شهرچایی ارومیه در حالت سرریز است ولی متاسفانه نه تنها این میزان آب پرت می شود بلکه آبهای زیرزمینی نیز در اختیار بخش کشاورزی است.

هجوم برای حفر چاه های غیرمجاز

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی با انتقاد شدید از پرت آب در بخش کشاورزی و همچنین اختصاص آب های زیرزمینی و پرت آنها توسط این بخش گفت: با وجود اطلاعیه های متعدد برای دادن مجوز برای چاه های غیرمجاز به جای استقبال مردم و کشاورزان شاهد حفر بی رویه چاه های غیرمجاز هستیم.

کریمی ادامه داد: وقتی کشاورزان و برخی افراد شاغل در این بخش متوجه شدند دولت به چاه های غیرمجاز پروانه می دهد تعداد حفر چاه های غیرمجاز بی رویه افزایش داشته است.

تعداد چاه های غیرمجاز به مرز 30 هزار حلقه رسید

هر چند مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی از ارائه آمار اصلی تعداد چاه های موجود در حوزه آبریز دریاچه ارومیه خودداری کرد ولی گفت: تعداد چاه های غیرمجاز در این حوزه که 24 هزار حلقه برآورد می شد پیش بینی می شود در این مدت با افزایش دو الی سه هزار حلقه چاه به بالای این رقم برسد که فاجعه ای جبران ناپذیر است.

وی همچنین از افزایش کشت محصولات آبر از جمله چغندر قند در حوزه آبریز دریاچه ارومیه هم انتقاد کرد و یاد آور شد: برای نجات دریاچه ارومیه باید کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه تعطیل شود.

کریمی گفت: برای این کار باید دولت به جای پرداخت سوبسیت برق، کود و سایر مصارفی که به کشاورزان برای کشت یک محصول پرداخت می کند قیمت کشت محصول را به همراه سوبیست های پرداختی به کشاورزان داده و از آنها بخواهد از کشت محصول در طی دو الی سه سال خودداری و آب های موجود را به دریاچه ارومیه روانه کند.

یکی از مهم ترین موانع بر سر راه مدیریت منابع آبی در ایران برداشت های غیرمجاز از دشت های کشور و حفر چاه های غیرمجاز است به عبارتی، برداشت آب از طریق حفر چاه در سال های اخیر باعث بروز پدیده فرونشست دشت ها و تخریب منابع زیرزمینی شده است.

افزایش راندمان آبیاری، جلوگیری از پرت آب در بخش کشاورزی، جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز و استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی به همراه همکاری در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار شاید کمکی به بحران فعلی دریاچه ارومیه نکند اما از عمیق ترین شدن فاجعه خشکسالی دریاچه ارومیه که جلوگیری می کند.

صحبت ها و نقطه نظرات مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی با انتقاد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همراه شده است که در گفتگوی مفصل متعاقبا در اختیار خوانندگان قرار می گیرد.

اساس آخرین آمار اعلامی از سوی محیط زیست آذربایجان غربی هم اکنون سطح تراز دریاچه ارومیه 1270.65 سانتیمتر است که نشان دهنده تشدید وضعیت وخیم این تالاب بین المللی و محیط زیست جانوران با ارزش و در معرض تهدید است.

از نظر وضعیت نمک، میزان متعارف نمک دریاچه ارومیه 180تا 220 گرم در لیتر است که طی سنوات گذشته افزایش نمک در این دریاچه رکوردهایی تا 400 گرم در لیتر را داشته و در سال 90 این وضعیت منجر به ایجاد شرایط فوق اشباع و شروع به کریستاله شدن در دریاچه شده است.

پارک ملی دریاچه ارومیه با ویژگی های خاص خود بعد از دریاچه شور بحر المیت در دنیا به عنوان دومین دریاچه شور و بزرگ در جهان به شمار می رود، این دریاچه به عنوان بزرگترین تالاب دائمی با دارا بودن 102 جزیره بزرگ و کوچک در استان قابلیت های زیادی را در دل خود جای داده است.

گفتگو: سکینه اسمی