قناعت و میانه روی در مصرف از اصول الگوی مصرف اسلامی است

اصل ساده زیستی و قناعت

قناعت در کنار غنا و ثروت، از عواملی است که زندگی را گوارا می‏سازد، با وجود این، ثروتِ بدون قناعت گوارایی زندگی را نخواهد چشاند؛ جامعه مصرف گرایی که قناعت پیشه نیست، رضایت خاطر شهروندان خود را برآورده نمی‏سازد. از همین رو است که از منظر آموزه‏های روایی، زندگی پاک و حیات طیبه بشری ، حیاتی است که روح قناعت در آن دمیده شده باشد.

قناعت، مفاسد ناشی از حرص و آز ثروت‏اندوزی را می‎کاهد و از زیان‏های اقتصادی جلوگیری می‎کند و مخارج مازاد را در مشارکت‏های اجتماعی- اقتصادی به کار می‏بندد.

با وجود این، قناعت با اصل اعتدال ناسازگار نیست؛ زیرا قناعت آن است که در محدوده اعتدال، به مصرفِ کمتر بسنده شود و افراط و تفریطی رخ ندهد. این مطلب، از جمع میان ادله اعتدال و ادله قناعت دریافت می‏شود، ولی پرسش اینجاست که آیا ساده‏زیستی سخت‏گیرانه برخی معصومین(ع) خروج از محدوده اعتدال نیست؟ نگاهی به زندگی حضرت رسول(ص) و حضرت علی(ع) چنین پرسشی را پیش می‎دارد، اما باید گفت در وهله نخست، ساده زیستی رهبران حکومت، امری است بایسته و شایسته تا بدین سان درد و رنج محرومیت تنگدستان و فقیران تسلی یابد. از دیگر سو شرایط سخت اقتصادی آن زمان، در نوع زندگی ائمه (ع) بی تأثیر نبوده است.

آثار مثبت اعتدال

پیمودن راه تکامل و دست‏یابی به هدف نهایی، در گرو رعایت اعتدال در همه عرصه‏های زندگی است، بنابراین، رعایت این اصل برای رسیدن به کمال، ضروری می‎نماید.

میانه‏روی در مصرف نیز یکی از مصادیق این اصل است که آثار مثبت فراوانی درپی دارد. برخی از این آثار عبارت است از:

الف)آثار اقتصادی

بر اساس آموزه‏های دینی و برپایه حکم عقل و تجربه، میانه‏روی در مصرف، تأثیر به سزایی در ساماندهی امور اقتصادی و کاهش هزینه‏ها و در نتیجه پیشگیری از فقر و عقب ماندگی فرد و جامعه دارد.

ب) سلامت جسم و جان

میانه‏روی به ویژه در مصرف مواد خوراکی، ضامن سلامتی جسم و جان فرد است؛ زیرا زیاده‏روی در آن ، عامل بسیاری از بیماری‏هاست و تأثیراتی منفی برجان و روان آدمی می‏نهد، چنان که تفریط در این امر سبب سوء تغذیه، ضعف و بیماری خواهد شد.

ج) محبوبیت الهی

اعتدال در مصرف، موجب خشنودی خداوند است، چرا که استفاده مطلوب از نعمت‏های او در مسیر رسیدن به هدف نهایی و قرب به حق، تنها در پرتو رعایت این اصل، شدنی است.