ماماها ؛ حلقه گمشده نظام سلامت كشور

براستي چه امري موجب شده كه زنان در همان ابتداي بروز ابهام در خصوص وضعيت جسماني خود به متخصصان زنان و زايمان مراجعه مي كنند ، شايد اين به اين دليل باشد كه با وجود اينكه هم اكنون در سيستم بهداشت و درمان بر اجراي سيستم ارجاع تاكيد بسيار مي شود،  اما بازهم ماماها در اين سيستم ناديده گرفته مي شوند در اين صورت چطور مي توان به مردم جامعه اين اطلاع رساني را انجام داد كه براي هر مشكل كوچك و غير حادي نبايد به پزشكان متخصص رجوع نكنند.

متاسفانه هم اكنون اغلب مردم جامعه گمان مي كنند كه براي درمان و يا حتي راهنمايي در خصوص مشكلات جسماني كم اهميت لازم است كه به يك متخصص رجوع كنند در صورتي مراجعه زياد به متخصصان ديگر فرصتي براي راهنمايي توسط متخصصان در خصوص مشكلات معمولي نمي دهد ، بنابراين ضمن اينكه هزينه زيادي از سوي بيمار پرداخت شده، پزشك متخصص هم وقت زيادي را براي درمان وي صرف نكرده است.

به هر حال زنان از سنين بلوغ تا باروري و پس از آن همواره به افرادي نيازمند هستند كه بتوانند پاسخگوي ابهامات و مشكلات جسمانيشان باشند كه در اين خصوص ماما بهترين افرادي هستند كه هم توانايي و هم فرصت كافي براي راهنمايي و آموزش به اين قشر جامعه كه نيمي از جمعيت كشور را نيز تشكيل مي دهند، دارند.

مادران ناآگاه بيشتر در معرض خطر قراردارند

در شعار امسال نيز كه از سوي سازمان جهاني بهداشت مطرح شده، سلامت مادران و كودكان در اولويت قرار گرفته  است  ، چون بر اساس آمارهاي موجود از هر يك هزار تولد زنده، 18 نوزاد جان خود را از دست مي دهند و در اين ميان، نوزادان مادراني  كه از سواد و آگاهي كمتري برخوردار هستند، بيشتر در معرض آسيب قرار مي گيرند.

وزير بهداشت و درمان كشور در اين باره مي گويد: مادران با سواد كمتر و يا بي سواد بيشتر از مادراني كه باسواد بوده و يا از سواد بيشتري برخوردار هستند ، دچار بيماري ها و مرگ و مير ناشي از آن مي شوند و كودكاني كه از اين مادران فوت شده باقي مي مانند 3 تا 5 برابر ديگر كودكاني كه داراي مادر هستند در معرض خطر مرگ قرار مي گيرند.

دكتر مسعود پزشكيان مي افزايد: سالانه 500 هزار زن باردار به علت خونريزي، عفونت و زايمان سخت و ديگر مشكلات قابل پيشگيري، جان خود را از دست مي دهند.

عدم اطلاع و يا آگاهي كم زنان نشان دهنده اين است كه اين افراد كمتر از اطلاعات افراد داراي آگاهي بيشتر نظير ماماها استفاده مي كنند بنابراين اگر اطلاع رساني در كشور به گونه اي باشد كه زنان جوان بويژه مادران هر چند وقت يكبار برا ي معاينه به افرادي نظير ماماها كه هزينه بسيار كمتري هم در بر دارد، مراجعه كنند، از بسياري مشكلات بهداشتي جلوگيري كرده و زماني كه مادران سالمي داشته باشيم به طور حتم كودكان سالمي هم خواهيم داشت.

 بارداري در ميان مردم نوعي بيماري محسوب  مي شود

با وجود اينكه امروزه سطح تحصيلات و آگاهي هاي زنان جامعه افزايش يافته است اما هنوز هم بسياري از آنها، بارداري را نوع بيماري محسوب مي كنند كه اين امر موجب خودداري و يا ترك خود سرانه فعاليت هاي روزانه كه انجام آن زياني ندارد، شده است.

دبير جمعيت علمي مامايي در اين باره مي گويد: انجام ورزش هاي سبك در دوران بارداري نمي تواند موجب ايجاد خطر در اين دوره شود.

ناهيد خداكرمي در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر مي افزايد: زناني كه پيش از بارداري فعاليت هاي ورزشي داشته اند نبايد به هنگام بارداري از انجام فعاليت ورزشي خودداري كنند چرا كه تاكنون عوارض و يا ضرري در خصوص ورزش كردن در دوران بارداري اثبات نشده است .

وي تصريح مي كند: هم اكنون بسياري از مادران به هنگام بارداري به صورت خودسرانه اقدام به استراحت و كاهش فعاليت هاي روزانه مي كنند در صورتي كه برخلاف تصور، اين كاهش فعاليت مي تواند در اين دوره براي آنها زيانبار باشد.

وي ادامه مي دهد: زنان باردار مي توانند در دوره بارداري با مشورت ماما، روزانه برخي از حركات ورزشي و كششي عضلاني  را در دوران بارداري انجام دهند چون انجام اين حركات نه تنها زياني ندارد بلكه بدن را براي انجام زايمان طبيعي و آسان تر شدن روند زايمان آماده مي كند.

مشورت با ماماها از تولد كودكان ناخواسته جلوگيري مي كند

تولد فرزندان ناخواسته از ديگر مواردي است كه امروزه گريبانگير بسياري از خانوادها است ، چون بسياري زوج هاي جوان به علت عدم اطلاعات كافي در دوران عقد و پيش از ازدواج دچار حاملگي هاي ناخواسته مي شوند كه مراجعه به ماماها و استفاده از راهنمايي هاي آنها مي تواند به بهترين نحو از بروز اين گونه مشكلات جلوگيري كند.

بروز تمامي اين مشكلات نشان مي دهد كه مردم كمتر از راهنمايي ماماها استفاده مي كنند و شايد يكي از علت هاي آن، در دسترس نبودن اين افراد باشد كه اين مشكل هم ناشي از عدم وجود زمينه اشتغال براي اين افراد است.

به گفته بسياري از ماماها هنوز جايگاه ماماها در وزارت بهداشت هم مشخص نشده است ، بنابراين چطور مي توان انتظار داشت كه مردم از اين قشر در زمان  ضروري و لازم استفاده كنند و با مراجعه به آنها بهره ببرند.

دبير جمعيت علمي مامايي با بيان اينكه مشاوره پيش از بارداري از حاملگي هاي ناخواسته جلوگيري مي كند، مي گويد : اغلب زنان كشور پس از گذشت حداقل يك ماه از بارداري خود بويژه بارداري هاي دوم و سوم، متوجه حاملگي  خودمي شوند چون براي مشورت پيش از بارداري به ماما مراجعه نمي كنند.

بارداري هاي ناخواسته موجب سقط جنين هاي غير قانوني مي شود

وي ادامه مي دهد: امروزه در اغلب كشورها مشاوره با ماما پيش از بارداري توسط زوج هاي جوان صورت مي گيرد اما در كشور ما هنوز اغلب بارداري ها در زمان هاي نامناسب كه مورد نظر زوج ها نيست، صورت مي گيرد.

عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي مي گويد: اغلب بارداري هاي دوم و سوم به صورت ناخواسته بوده كه در برخي از موارد به سقط جنين عمدي و غير قانوني منجر مي شود.

وي با بيان اينكه استفاده از روش هاي غير مطمئن پيشگيري  از بارداري و عدم مشورت با ماماها از جمله علت هاي بارداري هاي ناخواسته است، در خصوص راه گذراندن روند طبيعي دوران بارداري مي گويد: زناني كه تصميم به بارداري دارند بايد پيش از بارداري از لحاظ جسمي سلامت باشند و افرادي كه دچار بيماري هاي قلبي و ديابتي هستند بايد پيش از بارداري با ماما و يا پزشك معالج خود مشورت كنند.

پزشكان متخصص ، زنان را به سزارين تشويق مي كنند

بر اساس آمارهاي موجود، ميزان سزارين صورت گرفت در كشور در طول 20 سال گذشته از 10 درصد استاندارد جهاني، به 60 درصد افزايش يافته است و متاسفانه در صورت ادامه اين روند يعني استفاده نكردن از ماماها و عدم آموزش صحيح به مردم اين ميزان به 100 درصد هم خواهد رسيد.

اين در حالي است كه  بر اساس آمارهاي ارائه شده از سوي وزارت بهداشت،  35 درصد زايمان ها در كشور به صورت سزارين بوده كه 90 درصد آن در شهرها و در بيمارستان هاي خصوصي انجام مي شود ، اما آمارهاي واقعي ضمن نشان دادن آمار بيش از 50 درصدي، حكايت تلخ ديگري را نشان مي دهند چون به علت افزايش استفاده از اين روش زايمان، برخي از زنان دچار عفونت هاي شديدي مي شوند.

عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي مي گويد:عدم بهره گيري مناسب از ماماها در كشور و مراجعه زنان باردار به پزشكان متخصص زنان و زايمان يكي از عوامل مهم افزايش سزارين در كشور است چون به طور حتم پزشك متخصص به علت اينكه زايمان طبيعي نياز به زمان دارد زنان باردار را به سمت سزارين سوق مي دهند.

خداكرمي اظهار مي دارد: وجود برخي از مراكز درمان فوق تخصصي نيز سبب شده كه آمار مربوط به سزارين افزايش يابد چرا كه در اين مراكز درماني فقط از متخصصان استفاده  مي شود بنابراين ماماها نمي توانند در اين مراكز حضور داشته باشند در صورتي كه در برخي از كشورها حتي در اين مراكز نيز از ماماها استفاده مي شود و بر اساس آن در كشورهايي نظير استراليا و نيوزلند 85 درصد زايمان ها توسط ماماها صورت مي گيرد.

به هر حال در برخي از شهرستان هاي محروم كشور نظير سيستان و بلوچستان به دلايلي نظير وضعيت نامناسب اقتصادي، كمبود ماما و بويژه سنتي بودن و عدم آگاهي اين جوامع، هنوز زنان باردار به روش طبيعي زايمان اما در منازل و با كمك زنان مسن تر و بي سواد هم محله اي خود، زايمان مي كنند كه اين نوع زايمان هم اگرچه از لحاظ روش زايمان مشكلي وجود ندارد اما به علت عدم آگاهي مناسب اين مردم و وجود مشكلات بهداشتي و عفونت مي تواند جان زنان را با خطر روبرو كند.

ماماهاي كشور در صدر بيكاران رشته پزشكي و پيرا پزشكي

به هرحال متاسفانه رشته مامايي نيز مانند ديگر رشته هايي است كه بدون مشخص كردن جايگاه آن در كشور سالانه هزينه زيادي را براي تربيت و آموزش چندين هزار دانشجو صرف مي كند اما هزينه هايي كه به دليل عدم زمينه اشتغال اين افراد،  هدر مي شود .

هم اكنون هم بسياري از دانشجويان اين رشته با وجود اينكه در ابتدا از قبولي خود در كنكور خوشحال مي شوند اما پس از مدتي تحصيل با خود مي گويند كه اي كاش در اين رشته پذيرفته نمي شدند ، چون تكليف آنها پس از فارغ التحصيلي معلوم نيست حتي اگر بخواهند كه مطب خصوصي هم بزنند به دليل عدم آشنايي مردم با فعاليت هاي اين قشر ومراجعه بيشتر به پزشكان متخصص بايد پس از مدتي به علت عدم توانايي پرداخت اجاره اين مطب ها،عليرغم ميل باطني خود اين كار را رها كنند.

با وجود نيازمندي زنان جامعه به اين قشر، هم اكنون فارغ التحصيلان رشته مامايي بيشترين تعداد فارغ التحصيلان بيكار را تشكيل مي دهند و اغلب اين افراد نيز فارغ التحصيلان دانشگاه هاي آزاد هستند.

تعداد فارغ التحصيلان اين رشته و عدم زمينه مناسب براي اشتغال آنها موجب شده كه فارغ التحصيلان اين رشته  در صدر گروه پيراپزشكي قرار بگيرند به گونه اي كه امروزه اغلب فارغ التحصيلان گروه هاي پزشكي و پيراپزشكي جوياي كار را ماماها تشكيل مي دهند.

عدم زمينه مناسب براي اشتغال فارغ التحصيلان رشته مامايي در سال هاي اخير موجب شده كه تعدادي از اين گروه را براي كار به خارج از كشور اعزام كنند تا حداقل اين قشر بتوانند توانايي ها و استعدادهاي خود را در خارج از مرزها و براي مردم غير ايراني به نمايش بگذارد، اما راه چاره اين است ؟!