ضرورت تشکیل حکومت اسلامی

به گزارش خبرنگار مهر، اندیشمندان و متفکرانی چون علی عبدالرازق (مصری) مدعی هستند که در «قرآن کریم» و سنت نبوی، درباره چگونگی حکومت اسلامی و شکل آن، یا شخصی که می تواند حاکم مسلمانان باشد، یا بیان ملاک در شخص حاکم اسلامی، تعالیمی وجود ندارد.

فلسفه سیاسی اسلامی و چگونگی امامت و رهبری و حکومت در اسلام، در مذهب شیعه به صورتی روشن به چشم می خورد. محققان و متفکران شیعی نشان داده اند که در آیاتی چند از «قرآن کریم» و احادیث نبوی، درباره شخص حاکم و امام و تعیین موازین و معیارهای حاکم و حکومت اسلامی دستورهایی داده شده است.

همین محققان ثابت کرده اند که تفسیر این آیات و استناد و صحت این احادیث، درباره امامت و حکومت، منحصر به مآخذ شیعه نیست، بلکه در بسیاری از مآخذ عمده اهل سنت نیز وجود دارد. پس قرآن دراین باره ساکت نیست و حکومت، نیز امری دینی و جزء دین است.

گفته ابن خلدون و بسیاری دیگر از دانشمندان مختلف که در اسلام «سلطه دینی و سلطه سیاسی آمیخته با هم است، یا باید آمیخته با هم باشد»، درست است و نوع حکومت در اسلام -که حکومت خدایی به وسیله امام معصوم است- نیز تعیین شده است، آن هم از طریق تعیین مصداق و «نص» که بهترین نوع تعیین است در نظام دینی؛ زیرا مبتنی است بر گفتار و کردار و تعیین خود پیامبر از جانب خدا و به امر وحی.

چارلز واترورث در خصوص این موضوع که آیا ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در آموزه‌های قرآن قابل ردیابی است یا در سنت نبوی به خبرنگار مهر گفت: این موضوعی است که علی عبدالرزاق در کتاب خود با عنوان "اسلام و اصول الحکم" به طور مبسوط به آن پرداخته است.

وی تصریح کرد: من هم در خصوص آرای عبدالرزاق مطلبی دارم که در کتابی در آینده نزدیک منتشر خواهد شد. مقاله من در این کتاب "قانون و خیر عمومی" نام دارد و در کتابی با عنوان "اسلام و نظریه ملک‏ داری" منتشر خواهد شد.

وی افزود: باید توجه داشت که حکومت و سیاست امری بشری است.

این فیلسوف معاصر در ادامه یادآور شد: اینکه در حال حاضر ابنای بشر چه ضرورتهایی را برای حکومت برمی‌شمرند می‌تواند گوناگون و مختلف باشد. ممکن است این دلایل بر خلاف تعهدات دینی و مذهبی آنها باشد.

استاد پیشین دانشگاه هاروارد در پایان تأکید کرد: اما آنها به این ضرورت قائل هستند که باید میانه‌رو بود و امیدوار باشند که از ابزارهای حکومت استفاده کنند.

پروفسور چارلز باترورث استاد حکومت و سیاست در دانشگاه مریلند آمریکا و استاد برجسته فلسفه سیاسی اسلام است. او در اکثر کشورهای عربی زبان به تدریس و تحقیق مشغول بوده است. او در کشورهای کویت، عربستان سعودی، الجزایر، مراکش، ترکیه، زئیر، ساحل عاج، لیبی و کشورهایی چون بلاروس، فرانسه، آلمان و مجارستان و اکراین به تدریس و تحقیق مشغول بوده است.

عمده شهرت باترورث در حوزه فلسفه سیاسی اسلام است. او در خصوص آرای متفکرانی چون ابن سینا، فارابی، رازی و ابن میمون تحقیقات جامعی داشته که منتشر شده است. او رئیس پیشین شورای آمریکایی مطالعه جوامع اسلامی بوده است. وی سابقه تدریس در دانشگاههای هاروارد، شیکاگو، سنت جان، جورج تاون، دانشگاه سوربن پاریس را در کارنامه علمی خود دارد.

....................

گفتگو از جواد حیران‌نیا