دکتر علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سؤال که قدرت طلبی در سطح فردی، گروهی و حزبی چه آثاری می تواند بر جامعه داشته باشد، گفت: قدرت مانند آب است که می تواند به سیل تبدیل شود و خرابکاری به وجود بیاورد یا می توان با ساخت سد آنرا کنترل و از آن سازندگی ایجاد کرد.
وی با بیان اینکه اساسا در تفکر اسلامی و شیعی ما ذات قدرت و مقام و حتی ثروت مثبت است، افزود: اینها نعمات الهی و ابزاری برای رشد و پیشرفت هستند؛ مشروط بر اینکه در جهت خاص خودشان استفاده شوند، یعنی اگر کسی دغدغه صادقانه اش خدمت باشد در آن زمان نمی تواند از قدرت کنار بکشد و بگوید: من کاری به سرنوشت جامعه ندارم. از کشتی زندگی کنار بکشید و یا نکشید در سرنوشت شما تأثیر دارد. بنابراین باید سعی در تأثیرگذاری مثبت داشت تا آسیب نبینیم.
این محقق و نویسنده کشورمان در ادامه سخنانش اظهار داشت: اگر ذره ای حب نفس و منیت(انانیت) وجود داشته باشد و یا قدرت و شهرت غایت پیدا کند به نتایج نادرستی خواهد انجامید. در نتیجه این قدرت نیست که فی نفسه بد است، اما معمولا این گونه است که کلمه قدرت طلبی را برای موارد منفی به کار می برند. وقتی قدرت یا آثاری که می تواند داشته باشد مثلا ثروت،... برای ما اصالت پیدا کند، آثار سویی خواهد داشت و به همان میزان منفی است.
صدرا در پاسخ به این سؤال که رویکرد و شیوه درست کسب و انتقال قدرت در یک جامعه اسلامی باید چگونه باشد، تصریح کرد: کسی که می خواهد در معرض میل به قدرت، حاکمیت و مسئولیت قرار گیرد باید قوی و امین باشد؛ هم علمی، هم عملی هم دینی و هم سیاسی(چون در اینجا بحث قدرت سیاسی را مطرح کمی نیم) یعنی باید شایستگی ها و بایستگی هایی داشته باشد. به تعبیر قرآنی باید قوی و امین باشد، چون ضعف اساسا نامطلوب است.
وی افزود: کسی که می خواهد قدرت به دست بگیرد باید از نظر علمی، عملی، دینی و سیاسی قوی و امین باشد، چون باید بداند کاری که می خواهد انجام بدهد را چگونه انجام دهد و هم قدرت داشته باشد و عامل باشد. هر کسی باید شایستگی های قدرتی که آن را طلب می کند داشته باشد، اگر نداشته باشد اصل عدالت را رعایت نکرده و این امری منفی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه سخنانش بیان کرد: مسأله دیگر مجاری روی کار آمدن و میل به قدرت است. مجاری نباید مجاری خدعه، فریب و تهدید و ... باشد. مجاری قدرت باید مشروع باشد. هم از نظر موازین دینی و هم رعایت مقتضیات قانونی رعایت شود. مثلا روی کار آمدن قدرت در جمهوری اسلامی ایران، باید طبق قانون باشد. تفکر شیعی روی کار آمدن براساس سلطه، تهدید یا تطمیع و ... را نمی پذیرد. هر گونه عاملی که بیاید این شبهات را ایجاد کند، قطعا مردود است.
این محقق و نویسنده کشورمان با تأکید بر اینکه کسی وارد قدرت شد باید موازین را رعایت کرده و به تعهداتی که داده صادقانه تعمل کند، افزود: ممکن است موانعی وجود داشته باشد که عملا نتواند به اهداف مورد نظر برسد، اما باید صادقانه دغدغه را داشته باشد، البته باید سازوکارها به نحوی باشد که تا حدود زیادی روند اجرا مشخص باشد. همه اینها مسأله محوری دارند که وقتی بحث خلافت مطرح می شود مولای متقیان علی(ع) می فرمایند: «بدانیم هر قدرتی و مسئولیتی، امانت است.»
وی با بیان اینکه قدرت و مسئولیت، امتیاز نیست، گفت: دو نوع نگاه وجود دارد: یک نوع نگاهی که امتیازی(برخورداری) نگاه می کند که طبق اندیشه های اسلامی صحیح نیست. یک نگاه دیگر، نگاه امانتی به قدرت است. قدرت امانتی است بر گردن ما، این نگاه، نگاه مثبتی است. شما بدانید که این امانتی است. نگاه امانی همان نگاه فاضله را ایجاد می کند. در این صورت باید قدرت را دنبال کرد، چون کاملا مثبت است و باید این کار را کرد. اما اگر به قدرت و سایر مظاهر قدرت نگاه امتیازی و برخورداری و طعمه گونه داشته باشیم، امری نکوهیده است، مانند قرآن بر سر نیزه کردن؛ یعنی ارزشها را فدای قدرت طلبی می کنند، اما اگر در جهت مثبت و در جهت رشد جامعه باشد امام حسین(ع) هم برای هدایت امت، شهید شده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نگاه بدبینانه نسبت به قدرت نباید وجود داشته باشد، اظهار داشت: قدرت اساسا خوب است و دنبال قدرت بودن و قوی و قدرتمند و عزتمند بودن خوب است، اقتدار و مقتدر بودن از اسمای حسنای الهی است، اما مشروط به اینکه نگاه امانی به آن وجود داشته باشد که عین خیر است و نباید نگاه برخورداری و طعمه گونه به قدرت وجود داشته باشد که عین شر است.
وی در پایان سخنانش تأکید کرد: نگاه درست به قدرت جامعه را به سعادت و کمال می رساند، اما نگاه برعکس آن جامعه را به شقاوت می کشاند و تششت و تعارض ایجاد می کند. تشتت قدرتهای جهانی هم به این علت است، چون قدرت و سلطه برایشان موضوعیت دارد، اما اگر قدرت و حاکمیت برایشان اصل نباشد و ابزاری به آن نگاه کنند، ولو اینکه ابزار عالی و متعالی باشد و برای خدمت در نظر بگیرند، دچار خوف و حزن نمی شوند.
نظر شما