مرواربافی ملایر رقیب سفال لالجین در صادرات/ عدم برند سازی مشکل صنایع دستی همدان

به گزارش خبرنگار مهر، در سفری که یک استاد سبدباف قمی به ملایر داشته با مشاهده ترکه‌های چوبی با کیفیت بالا و مرغوب در این شهرستان، سبدبافی را در روستاهای جوراب و توچغاز ملایر منتشر می‌کند.

در چند سال اخیر هنر مرواربافی در استان‌های شمالی کشور رونق یافته است و این در حالی است که مواد اولیه تولیدات خود را از شهرستان ملایر تأمین می‌کنند و این صنعت پس از یک دوره افول چند ساله دوباره مورد توجه صنعتگران همدانی به خصوص خطه ملایر قرار گرفته است و تعداد زیادی از علاقمندان به این صنعت دستی در کلاس های آموزشی این حرفه شرکت کرده اند.

تغییر شغل مرواربافان این صنعت را به سمت نابودی سوق داده است

ناگفته پیداست که از دست دادن بازار و کوچ و تغییر شغل مرواربافان از دلایلی است که صنعت مرواربافی در همدان را به سمت نابودی سوق داده است که با تلاش هایی که در سال های اخیر در قالب برگزاری کلاس های آموزشی صورت گرفته است، این شرایط تا حدودی تغییر کرده است.

داود مجیدی جورابی یکی از مرواربافان جوانی است که این هنر را به واسطه استفاده از تجربیات پدرش ادامه داده است و اکنون دارای کارگاهی با اشتغال 40 نفر است و سالانه 108 هزار قطعه مروار تولید می‌کند.

وی درباره این هنر چنین توضیح می‌دهد: مروار یک نوع چوب تر و از خانواده بید به رنگ زرد است و وقتی روغن جلا می خورد به رنگ طلایی در می آید.

ترکه ها در روستاهای گوراب، داویجان، می‌آباد و حرم‌آباد کاشته می‌شود

مجیدی با بیان اینکه این ترکه‌ها در روستاهای گوراب، داویجان، می‌آباد و حرم‌آباد از توابع ملایر توسط کشاورزان کاشته می‌شود، گفت: با استفاده از مروار، انواع سبدها به شکل های کشکولی، قایقی، بیضی و مربعی در اندازه های کوچک، متوسط و بزرگ، مبلمان، زیرتلویزیونی، میز ناهارخوری، جا روزنامه ای، کتابخانه، سبدگل و میوه بافته می شود.

شیوه کار مرواربافان شبیه بافت شعاعی بامبو است به این طریق که بافندگان ابتدا ترکه های درخت را که ماده اولیه مورد مصرفشان است انتخاب و آن تعداد از ترکه هایی را که قابلیت تقسیم شدن به دو، سه یا چهار قسمت را دارند، برش طولی داده و سپس از نظر اندازه به طولهای مورد نیاز در آورده و در آب می خیسانند تا انعطاف پذیر و قابل استفاده شود.

در مرحله بافت نیز تعداد چهار عدد از ترکه ها در کنار یکدیگر قرار گرفته و تعداد چهار یا پنج ترکه دیگر به صورت متقاطع روی آنها قرار می گیرد تا تشکیل یک ستاره هشت پر را بدهد آنگاه به وسیله ترکه‌های باریک تری مهار شده و بافنده با ترکه های نازک عمل بافت رابه شیوه یکی از زیر، یکی از رو آغاز نموده و ترکه ها را به طور یکی در میان از لابلای ترکه هایی که قبلاً به طور متقاطع روی یکدیگر قرارگرفته عبور می دهد و اینکار را تا تکمیل شیئی که تولید آن مورد نظر است ادامه می دهد.

کمبود نیرو مهمترین مشکل صنعت مرواربافی

مجیدی با بیان اینکه صنعت مروار بافی نیاز به سرمایه‌گذاری و تجهیزات مدرن ندارد، گفت: اکثر کارهای این حرفه توسط دست انجام می‌شود و به علت جذابیتی که در این هنر وجود دارد از بازار فروش خوبی بهره مند است.

وی با بیان اینکه در بازار فروش مشکلی نداریم و تنها کمبود نیرو باعث افت کار می‌شود، افزود: مسئولان متولی باید برای حفظ این هنر دیرینه کمک کنند تا با افزایش نیروی کار کیفیت و رنگ کالا را افزایش و تنوع جنسی در اشکال مرواربافی ایجاد شود.

مروار ملایر ناشناخته مانده است

مجیدی جورابی عنوان کرد: ترکه‌های چوبی موردنیاز مرواربافی در ملایر کاشته می‌شود و سالانه بیش از هزار تن برداشت ترکه در اراضی کشاورزی ملایر صورت می گیرد که 90 درصد آن به منظور تأمین مواد اولیه به شهرهای شمالی کشور داده می‌شود و این در حالی است که مروار ملایر ناشناخته مانده است و کسی نمی‌داند که این حرفه مختص این شهرستان بوده و در شهرهای دیگر کشور منتشر شده است.

وی با اشاره به اینکه یکی از بهترین انواع چوب مروار در مزارع شهرستان ملایر کشت می شود، افزود: مروارهای این منطقه به دلیل قدرت انعطاف پذیری بالا و نداشتن شاخه های جانبی و اضافی از مرغوبترین نوع مروار هستند.

وی اظهار داشت: مروارها از زمینهای کشاورزی روستاهای جوراب، حرم آباد و داویجان این شهرستان برداشت می شوند.

صنعت مرواربافی ملایر ارز آوری دارد

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز گفت: صنعت مرواربافی ملایر پس از مبل و منبت این شهرستان بیشترین اهمیت و ارزآوری را در استان دارد.

علیرضا قاسمی اظهار کرد: در حال حاضر سفال لالجین بیشترین میزان صادرات و ارزآوری استان را دارد.

وی عنوان کرد: مروار بافی ملایر پس از سفال لالجین رتبه دوم صادرات استان را داراست و باید توجه ویژه ای به مرواربافان برای توسعه و گسترش این هنر داشته باشیم.

قاسمی یکی از اهداف اصلی خود در معاونت صنایع دستی استان را سودآوری محصولات دانست و گفت: سود حاصل از فروش صنایع دستی نباید از استان و از دست هنرمندان خارج شود و در این زمینه باید برنامه ریزی کنیم.

وی تاکید کرد: صنایع دستی از جمله ظرفیت هایی است که با کمترین میزان سرمایه می تواند بیشترین سود را به دنبال داشته باشد و در جذب گردشگر و افزایش جاذبه های شهرستان تاثیرگذار است.

مناطق و روستاهای مستعد در زمینه صنایع دستی شناسایی می شود

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با اشاره به اهمیت آموزش در توسعه صنایع دستی، اظهار کرد: در این راستا مناطق و روستاهای مستعد در زمینه صنایع دستی باید شناسایی و نسبت به ارایه آموزش های لازم اقدام شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر نیز اظهار داشت: اهمیت صنایع دستی این صنعت متکی به منابع داخلی بسیار بالا بوده و نقش بسزایی در ایجاد اشتغال دارد و علاوه بر این، حمایت از صنایع دستی داخلی تاثیر بسزایی در صنعت توریست و جذب بیشتر گردشگران دارد.

محمدرضا بشری حضور یافتن هنرمندان و صنعتگران در نمایشگاه های داخل و خارج کشور را گامی موثر در بهبود تولیدات هنرهای سنتی و صنایع دستی برشمرد.

وی ادامه داد: صنایع دستی دارای ویژگی ‌های هنری و مصرفی به‌ طور توامان است و علاوه بر داشتن جنبه‌ های مصرفی قوی، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کنندگان نیز هست و در مجموع‌ می‌توان آن را یک هنر - صنعت نامید.

تنوع و کیفیت مطلوب صنایع و هنرهای سنتی همدان زبانزد است

همدان از معدود استانهای است که تنوع و کیفیت مطلوب صنایع و هنرهای سنتی این خطه توجه کارشناسان‌ و گردشگران را به خود جلب کرده است، فراوانی محصولات سنتی و صنایع دستی نکته ‌ایست که برنامه‌ ریزان و کارشناسان فرهنگی باید به عنوان امتیازی مهم برای استان در نظر گیرند.

محصولات بخش صنایع دستی استان را امروزه باید به عنوان محصولات فرهنگی‌ استراتژیک با کاربرد هویت ‌ساز بازشناسایی و در بحث توسعه‌ فرهنگی به حمایت و گسترش آن توجه کرد.

بدون شک تار و پود هنر ایران با زندگی پیوسته است، ملت ها همواره برای زیبایی ارزش خاصی قائل بودند و هنر و هنرمند را می ‌ستودند، هنرمند با ذوق و استعداد خود از کمترین و پست‌ ترین چیزها بهترین، زیباترین و با ارزش ‌ترین را می ‌آفریند که در قالب صنایع دستی ایرانی تجلی می‌ یابد.

به هر حال صنایع دستی همدان به رغم داشتن قدمتی درخشان متاسفانه با مشکلاتی ازقبیل بالابودن هزینه های تولید، کم تنوع بودن، نابسامانی فرآیند تولید، فروش و کم اطلاعی مردم نسبت به صنایع دستی وغیره مواجه است که باید با برنامه ریزی هدفمند ساختار صنایع دستی استان را ساماندهی و مشکلات این حوزه را برطرف کرد.