فرناز بهزادی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت اجرای نمایش‌های عروسکی در ایران گفت: شرایط حمایت و توجه به آثار نمایشی عروسکی خوب نیست و مسئولان بهایی برای این نوع نمایش‌ها قائل نمی‌شوند.
این کارگردان نمایش های عروسکی درباره ویژگی های انتخاب کار عروسکی نسبت به اجرای صحنه‌ای بر بیان ویژه و نمادین کار عروسکی تاکید و بیان کرد: کارگردانی که می خواهد کاری را روی صحنه اجرا کند حتما حرفی برای گفتن دارد و نیازی وجود داشته است که او این کار را انجام می‌دهد. درباره اجرای کار عروسکی نیز حتما نیاز ویژه‌ای احساس شده که اصلی‌ترین دلیل انتخاب این سبک، بیان غیرمستقیم در کار عروسکی است. حرف ها و حرکاتی هست که فقط از این طریق می توانید انجام دهید و به مخاطب منتقل کنید. به طور مثال بازیگر روی صحنه را نمی توان به راحتی غیب کرد یا فانتزی هایی که در اجرای عروسکی وجود دارد در اجرای زنده نیست و یا به سختی انجام می شود.
این طراح عروسک های نمایشی همچنین کارکرد ویژه کار عروسکی را در نحوه و چگونگی پیام آن به مخاطب دانست و اضافه کرد: زمانیکه شما نمی توانید به راحتی حرف خود را بزنید، مجبورید از طریق نمادها و نشانه ها حرف خود را بیان کنید و من هم به همین دلیل به سراغ کار عروسکی می روم. بنابراین کارهای عروسکی را برای مخاطب بزرگسال می‌سازم نه کودک.
حمایت هست اما مجبور هستید خودسانسوری کنید
نویسنده و کارگردان نمایش عروسکی "سکوت باد" که در شهر پاریس اجرا شد، درباره تفاوت کار عروسکی برای کودک و بزرگسال نیز توضیح داد: متاسفانه سازندگان برنامه های عروسکی، کودکان را ساده فرض می کنند و برای کار بزرگسال تا کار کودک تفاوت درستی قائل نیستند. اما اگر خود من بخواهم کار عروسکی برای کودکان انجام دهم همان‌قدر برای ساخت و اجرای آن تلاش می کنم که برای کار بزرگسال. با این حال تمایلم برای کار بزرگسال بیشتر است.
وی که سال‌ها در پاریس اجرای صحنه‌ای داشته است درباره تفاوت کار در ایران و کشورهای خارجی بیان کرد: در همه جا کار عروسکی مهجور است. در اینجا چون اجرای دولتی وجود دارد بنابراین حمایت هایی هم از آن صورت می گیرد و برای هزینه بودجه هرچند اندکی داده می شود. البته یک مثل اروپایی هست که می گوید هرکسی که ساز را می دهد آهنگش را هم خودش انتخاب می‌کند بنابراین وقتی دولت حمایت مالی بکند قطعا در بازبینی‌ها و انتخاب آثار و ایده های نمایشی تاثیرگذار است و آدم مجبور می‌شود خودسانسوری کند اما در فرانسه که حدود 15 سال زندگی کردم این اجازه را داشتم که هر برنامه ای را که دلم می خواهد و در هر جایی که دوست داشتم، اجرا کنم.
بهزادی ادامه داد: در آنجا کسی نیست که حمایتت کند اما سالن های متعددی برای اجرا وجود دارد و رقابت بالاست. از طرف دیگر نیازی نیست برای اجرای کار مجوز بگیرید. تنها اگر کسی بخواهد کار خیابانی انجام دهد شهرداری محله ای را در اختیارش قرار می دهد. با این حال آنجا هم پارتی‌بازی و ارتباطات وجود دارد و صرفا اینگونه نیست که هر کار خوبی بتواند موفق شود.
نمی دانم آیا معلمان اجازه دارند فرهنگ تئاتری را انتقال دهند؟
این نویسنده و کارگردان تئاتر درباره استقبال مخاطبان از کارهای عروسکی در ایران و فرانسه یادآور شد: مسلما در کشورهای اروپایی این فرهنگ تئاتری بیشتر وجود دارد و مردم کودکانشان را به تئاتر می‌برند. اینجا کودکان و نوجوانان در کارهای تئاتری چیپس می خورند و هنوز به نوعی فضای تفریحی وجود دارد اما آنجا معلمان وقتی بچه‌ها را به تماشای تئاتر می‌برند بعدا آن تئاتر را در مدرسه به بحث می‌گذارند یا کودکانی که هنوز سواد ندارند درباره مفاهیم و ایده هایی که از تئاتر گرفته‌اند نقاشی می‌کشند. این فرهنگ تئاتری هنوز در ایران رواج پیدا نکرده است. بعضی از خانم‌هایی که با کودکانشان به دیدن کارهای من می آیند اعتراض می کنند که چرا کار برای کودکان مفرح نیست در حالیکه کارهای من برای مخاطب بزرگسال است و هر کار عروسکی برای کودکان نیست.
وی در پاسخ به این پرسش که به نظرش چرا این آموزش‌ها در مدارس ما وجود ندارد؟ اظهار کرد: من از محیط آموزشی ایران اطلاعی ندارم. فرزندانم هم در مدارس ایران بزرگ نشده‌اند. نمی دانم آیا اصلا معلمان در محیط های آموزشی اجازه دارند این فرهنگ تئاتری را انتقال دهند؟
کارگردان "ماهی بزرگ تنها" یکی از مشکلات اصلی اجرای نمایش های عروسکی را کمی بودجه آن دانست و بیان کرد: در این چند سال بهای بیشتری به نمایش عروسکی داده شد اما در نهایت حمایت‌ها کم است. وجود این حمایت‌ها اهمیت زیادی دارد چون وقتی فعالان تئاتر عروسکی جدی گرفته نمی‌شوند به سراغ دیگر گونه‌های تئاتری می روند. از طرف دیگر تبلیغات نیز نقش مهمی در دیده شدن کارهای نمایشی دارد که متاسفانه در ایران تبلیغات همزمان با اجرای کار است و زمانیکه کار اجرایش به پایان می رسد تازه خیلی‌ها از اجرای کار باخبر می شوند.
تک سلیقگی و نبود امکانات در تلویزیون باعث شد که عطای آن را به لقایش ببخشیم
عضو هیئت مدیره اتحادیه بین المللی نمایشگران عروسکی از نبود بازار برای دانش آموختگان رشته های نمایشی عروسکی انتقاد کرد و گفت: این افراد بعد از آموزش در دانشگاه ها یا به سراغ حوزه های دیگر نمایشی غیر از کار عروسکی می روند و یا بی کار می مانند. ورک شاپ هایی هم که در این حوزه برگزار می شود در شهرستان ها بیشتر مورد اقبال قرار گرفته است تا در تهران مگر زمانیکه این کارگاه ها از طرف مدرسان خارجی برگزار شده باشد مثل دو سال پیش که من از فلورماری فوئنتس برای برگزاری یک ورک شاپ در ایران دعوت کردم.
وی در پایان درباره کارهای عروسکی در تلویزیون و همکاری با این رسانه اظهار کرد: جز تعداد معدودی فعال عروسکی همچون طهماسب و برومند و ... کمتر کارهای موفق دیده می شود. وجود تک سلیقگی‌ها و نبود امکانات در تلویزیون باعث شده که عطای آن را به لقایش ببخشیم.
نظر شما