به گزارش خبرنگار مهر؛ نشست علمي ارائه یافته‌های پژوهش طرح «تصویر منابع اسلامی از اهداف اقدامات و سیاست ها و ابزارهای شیاطین در آخرالزمان (همراه با نگاهی اجمالی به برخی فیلم های شیطانی- آخرالزمانی هالیوود)»، عصر یکشنبه 16 تیرماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
قرآن در 7 موضع از شیطان به دشمن آشکار یاد می کند
در این نشست که به همت گروه مطالعات راهبردی مهدویت پژوهشکده مطالعات دینی این پژوهشگاه برگزار شد،، دکتر محمود مطهری نیا به عنوان مجري طرح طی سخنانی گفت: بحث شیطان یکی از مفصلترین مباحثی است که در قرآن بدان اشاره شده است و در 7 موضع قرآن از شیطان به عنوان«عدو مبین» یعنی دشمن آشکار یاد کرده است و در روایات و متون اسلامی نیز به این مسئله پرداخته شده است.
وی با اشاره به مسئله شیطان در سه دهه اخیر یادآور شد: در دهه سوم انقلاب با پدیده ای به عنوان«بازنمایی شیطان در رسانه» مواجه شده ایم که حدود 10 سال قبل از انقلاب یعنی از سال 1969 این مسئله با فیلم« بچه رزماری» در غرب کلید خورد؛ اینکه شیطان در یک رابطه جنسی، نطفه خود را در رحم زنی قرار داده و با خوراکی های عجیب و غریب سرانجام دجال متولد می شود که این مفهوم را در فیلمهای بعد نیز می بینیم. غرب به مرور این مفاهیم را به شدت در ادبیات هالیوود وارد کرد.
عدم پشتوانه علمی ناظر به هنر در تولیدات صدا و سیما در مقوله شیطان دیده می شود
وی با بیان اینکه در دهه 80 شمسی ما شاهد ساخت سریال و برنامه هایی از صدا و سیما ایران با مفهوم حلول شیطان شدیم به فیلم« اغما» اشاره کرد و گفت: با پخش این مجموعه سؤالات مختلفی در اذهان مردم ایجاد شد اینکه آیا اساسا شیطان می تواند در قالب یک انسان حلول کند و به گمراهی انسان بپردازد و اسباب نافرمانی او را فراهم کند؟ البته این سریال تبعاتی داشت که خودکشی، شب ادراری و پریشان خوابی کودکان از جمله آنهاست.
این پژوهشگر افزود: آنچه معمولا در کارهای صدا و سیما و در رسانه ضعف خود را نشان می دهد؛ عدم پشتوانه علمی ناظر به هنر است یعنی کارهای پژوهشی مستقل از محصولات هنری ایجاد می شود و این پژوهش کمکی در همین راستا است که اگر کسی خواست اثری در حوزه شیطان تولید کند یک منبع مطالعاتی در دسترس او قرار گیرد.
مطهری‌نیا در بیان شباهت تصویر شیطان در منابع اسلامی و تولیدات غربی به فیلم «وکیل مدافع شیطان» اشاره کرد و گفت: این فیلم به روند تدریجی ضلالت انسان مؤمن اشاره دارد که در موارد متعدد آیات قرآن به پرهیز انسان از خطوات الشیطان اشاره دارد و یکی از سیاستهای شیطان این است که گام به گام به گمراهی انسان دست می زند.
وی با اشاره به پژوهش خود با عنوان« تصویر منابع اسلامی از اهداف اقدامات و سیاست ها و ابزارهای شیاطین در آخرالزمان» گفت: این پژوهش در دو بخش یازده فصلی نوشته شده است که در بخش اول طی 11 فصل به خلقت شیطان تا فرجام او در دنیا و آخرت می پردازد و بخش دوم که با قابلیت پردازش تصویری همراه است ابتدا تا انتهای کار و زندگی و اقدامات شیطان را تشکیل می دهد و در فصل 12 و 13 یکسری از فیلمهای شاخص که به مسئله شیطان در هالیوود پرداخته است مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
نسبت شیطان با جن و انسان
این پژهشگر حوزه مهدویت در مورد نسبت شیطان با جن و انسان با توجه به منابع اسلامی گفت: از مجموع روایات چنین برداشت می شود که رابطه شیطان و انسان چند شکل است یکی بحث حلول است که حلول شیطان در انسان می تواند اتفاق بیفتد اما بدین صورت که با انسان در لحظه انعقاد نطفه طی شرایطی خاصی می تواند شریک شود. شکل دوم احاطه است که در فیلمهای هالیوودی زیاد می بینیم. در منابع قدیمی که به فرد دیوانه «مجنون» گفته می شد که ناظر به جن زده است. در فیلم «کنستانتین»جن وارد بدن انسان می شود و از این بدن به عنوان یک شاهراه استفاده می کند که مشابه آن در روایات به عنوان حرکت شیطان در خون انسان تعبیر شده است. حالت دیگر بحث همزادی است که در روایات اسلامی بدان اشاره شده است که هر انسانی یک شیطان و جنی همراهش به دنیا می آید که این همزاد ممکن است یکی از عوامل گمراهی انسان باشد.
مطهری‌نیا در ادامه تأکید کرد: در مورد حلول و انسان نمایی شیطان در روایات داریم که شیطان به عنوان انسان خود را نشان می دهد اما نکته ظریف و آنچه این مبحث را با تولیدات غربی متفاوت می کند این است که شیطان بزرگ طایفه جن و گمراه کنندگان انسان است و هیچ وقت یک بزرگ برای هدف کوچک خود را هزینه نمی کند. شیطان برای یک کار بزرگ و برای یک فرد شاخص خود را نشان می دهد که آن را فقط در انبیاء الهی می بینیم که شیطان به صورت انسان ظاهر می شود. البته شیطان برای یک امر بزرگ و مهم هم برای افراد عادی ظاهر می شود مثل جنگ بدر که شیطان را دیدند.
تصویر و قدرت شیطان در روایات اسلامی
وی در مورد اینکه چرا در تولیدات هالیوود شیطان تصویری کریه دارد و آیا در منابع اسلامی نیز چنین است؟ گفت: در منابع اسلامی ما اصلا چیزی به عنوان تصویر زشت از شیطان نداریم چون اگر با صورت کریه ظاهر شود که انسانها از او فرار می کنند لذا شیطان کاملا به شکل یک انسان معمولی ظاهر می شود و اصلا ترسناک نیست. اینکه شیطان بال یا شاخ دارد، برداشت نادرست از کتاب مقدس است.
این پژوهشگر در مورد قدرت شیطان نیز گفت: شیطان یک جن است و همانطور که انسان قدرتهایی در دنیا دارد برای شیطان نیز حوزه قدرتی تعریف شده است که خارج از آن نمی تواند اقدامی کند. کسانی که به عنوان مدعی می آیند واقعا قدرت شفابخشی و خبر دادن از اخبار پنهانی- نه غیب- را دارند و واقعا کسانی را داریم که دست در درون بدن فردی می کنند و غده ای که موجب بیماری آنها شده را بیرون می آورند که این هم در داخل و هم در خارج از ایران دیده شده است اما باید گفت که این قدرت از خودشان نیست بلکه از جن و شیطانی است که همراه آنهاست و البته شیطان هیچ قدرتی ندارد ندارد و قدرت شیطان ناشی از عرصه اختیار انسان در تبعیت از شیطان و نافرمانی از خداوند است.
شیطان تنها دعوت کننده است و مطلقا سیطره بر انسان ندارد
مطهری‌نیا تأکید کرد: شیطان مطلقا نمی تواند انسان را مجبور به نافرمانی از خداون کند بلکه بر اساس آیات قرآن شیطان تنها یک دعوت کننده است که انسان می تواند دعوت او را اجابت یا رد کند. شیطان با وسوسه و زمینه سازی هایی که می کند انسان را به نافرمانی دعوت می کند اما اجباری در کار نیست. شیطان قدرت دارد اما بنا به دلایلی ممکن است از این قدرتش استفاده کند اما مطلقا قدرت گمراه کردن را ندارد.
وی در مورد اینکه شیطان چگونه از قدرتش استفاده می کند؟ گفت: در تعابیر بزرگان از چیزی شبیه لایه ازن بین عالم جن و عالم انسان یاد شده است و هرچه گناه کنیم این لایه شروع به نازک شدن می کند و در صورت ادامه این وضعیت، موجب ایجاد حفره و از بین رفتن این لایه بین انسان و جن می شود و به واسطه برخی گناهان بعضی از افراد به مقام بندگی کامل شیطان می رسند. اینطور نیست که شیطان نیروهایش را برای هر انسانی بفرستد و او را آزار و اذیت کند بلکه هرچه گناه انسان به ویژه گناهان کبیره کمتر باشد اسباب نفوذ شیطان کمتر می شود.
وی تأکید کرد: شیطان به دلیل اینکه نمی تواند با خدا درگیر شود، ستیز با انبیاء و اولیاء و بزرگان را انجام می دهد و همه انبیاء بدون استثنا دچار مشکل از ناحیه شیطان بودند. اما در منابع اسلامی در مورد عرصه ورود شیطان، به مباحث مالی اشاره شده است که مهمترین آن «ربا» است که در تعابیر قرآنی از ربا به جنگ با خدا یاد شده است.
این پژوهشگر در مورد سیاستهای هجمه شیطان گفت: بر اساس آیات قرآن شیطان همیشه در کمین ماست و اگر این مسئله برای ما جا بیفتد بسیاری از مسائل روشن خواهد شد همانطور که خداوند ما را از خطوات الشیطان یعنی گامهای ریز و کوچک شیطان برحذر می دارد. شیطان در عرصه هوای نفس و دنیا نفوذ بیشتری دارد که وسوسه و زیبانمایی زشتی ها از جمله آنهاست . شیطان زشتی ها را با مجموعه هایی از وساوس و تعبیرات و توهمات زیبا نشان می دهد. همه ما می دانیم فرضا این کار گناه است اما با توجیهات آن را بی عیب نشان می دهیم.
شناسایی زمینه های موفقیت شیطان، کمکی در سیاستهای راهبردی فرهنگی می تواند باشد
مطهری‌نیا تأکید کرد: اگر زمینه ها و گلوگاه های موفقیت شیطان روشن شود می توان برنامه ریزی درستی در مقابله با آن داشته باشیم، اولین زمینه«جهل» است؛ بسیاری از رفتارهای ما ناشی از جهل است و تا جهالت را از جامعه ای از بین نبریم نمی توانیم نتیجه درستی را در مقابله با شیطان بدست آوریم. دومین زمینه های موفقیت شیطان« گناه» است؛ دل آدمی به مانند آئینه صاف و یا پارچه سفید است که با ارتکاب گناه لکه های سیاه در آن ایجاد می شود؛ وقتی دلی سیاه شد نمی تواند با اهل طاعت و تقوا همراه باشد. بدخلقی یکی دیگر از زمینه های موفقیت شیطان است و بر اساس روایات تمام گناهان زمینه بخشش و توبه آن فراهم می شود غیر از بداخلاقی.
کشته شدن شیطان توسط امام زمان(عج)
وی یادآور شد: در قرآن اشاره شده است که شیطان در ماجرای فریب انسان از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست اما خداوند در جوابش می فرماید: «...الی وقت معلوم» یعنی موعد مشخص که بر اساس روایات اسلامی این موعد مشخص بعد از ظهور امام زمان(عج) است که شیطان به دست امام زمان(عج) به هلاکت می رسد و در نهایت شیطان و پیروانش ساکن جهنم خواهند شد.
وی به برخی مطالب و القائات نادرست در فیلمهای هالیوودی اشاره کرد و گفت: در این فیلمها قدرت شیطان از خداوند و ملائکه و انسان بالاتر نشان داده می شود که توهین آمیزترین آن فیلم«گابریل» است یا در منابع اسلمی بالاترین گناه یأس از رحمت الهی است اما در فیلمهای هالیوودی کسی که بنده شیطان می شود دیگر توبه اش قبول نمی شود و نمی تواند از سیطره شیطان رهایی یابد در حالیکه در اسلام چنین چیزی نیست و انسان امکان توبه را قبل از لحظه ای که مرگ به سراغش می آید، دارد.
نظر شما