"حيات طيب" به چه معناست/ تفسیر علامه طباطبایی از حیات طیب در قرآن

به گزارش خبرگزاری مهر، قرآن درباره حیات طیبه در آیه 97 سوره نحل مي فرمايد: "هر مرد و زن مومني كه داراي اعمال صالح باشد، به او حيات طيب و پاكيزه مي بخشيم و پاداششان را به بهترين نحوي كه عمل كرده اند، خواهيم داد. پس زندگي پاكيزه پاداش عمل صالح است". زندگي طيب ميوه شيرين عمل صالح است كه علاوه بر سعادت اخروي، در دنيا هم براي صاحبش لذتها و بهجت هاي بزرگ به ارمغان مي آورد.

در اينجا اين سوال پيش مي آيد كه زندگي رضايت بخش و مطلوب كدام است؟ شايد همه افراد بشر در اين امر متفق باشند كه زندگي مورد رضايت آدمي آن است كه داراي آرامش باشد و از نگراني و اضطراب به دور باشد. حياتي رضايت بخش است كه نگراني از آينده و اندوه و حسرت بر گذشته، آن را تيره نسازد. انسان بالفطره پذيرفته است كه آرامش روان، اصل و محور زندگي است.

بخش عظيمي از مردم، چه در جوامع مسلمان و چه در جوامع غير مسلمان در راه نيل به زندگي رضايت بخش، به انحراف و اشتباه دچار شده اند و شيطان با وسوسه هایش آنها را از راه به در برده است. گروه انبوهي حيات رضايت بخش را عملا در رسيدن به مقامات و قدرتهاي دنيوي مي دانند. عده اي گم شده خود را ثروت مي پندارند و زندگي مطلوب را در نيل به آن مي دانند .جمعي در راه كسب عناوين، متناسب با ذوق و سليقه خود، خويشتن را به آب و آتش مي زنند و گم گشته خود را درآن وادي جستجو مي كنند، لكن مطابق اين شيوه ها و طرز تفكرها، نفس و روح آدمي، مقامي پايين تر از شئونات دنيايي دارد. اگر انسان فراتر از اين امور باشد خود را به اينها نمي بندد و مطلوبش را در جاي ديگر مي جويد.

دين راهي ديگر براي زندگي رضايت بخش و دور از نگراني و اضطراب پيش پاي انسان قرار داده است. يگانه راهي كه اساس سعادت دنيوي انسان را پي ريزي مي كند اعمال صالح اوست كه در واقع زمينه ساز نزول بر كات الهي است .اعمال صالح، چشم دل را باز مي كند و در نتيجه انسان، آنچه را از جانب خدا به او مي رسد زيبا و خير مي بيند. مفسران در معناي حيات طيب و پاكيزه نظرهاي مشابهي دارند كه ما به مختصري ازآنها يادآورمي شويم.

بنابر یک نظر، حيات طيب قناعت است يعني قانع بودن به آنچه كه از جانب خدا به انسان مي رسد و راضي بودن به تقسيم ارزاق. روايتي از حضرت علي(ع)مويد اين معناست و مي توان گفت كه منشا اين نظر همان روايت است. از حضرت پرسيدند؛ معناي حيات طيب كه در قرآن آمده چيست؟فرمود؛"هي القناعة".

در یک تفسیر دیگر، حيات طيب توفيق بر صبر و حلم و رفاقت است. شاهد اين معني رواياتي است كه در آداب معاشرت وارد شده است كه به رفاقت با مردم توصيه شده تا جايي كه رفق با مردم را نيمي از خوشي انسان به حساب آورده است.

همچنین برخی حيات طيب بي نيازي از خلق و نيازمندي به خداست و اين است كه انسان به جايي برسد كه تدبير را از خود سلب كند و به خدا واگذارد. در تعریفی دیگر حيات طيب بهشت است براي اين نظر چنين استدلال كرده اند كه زندگي دنيا براي هيچ كس خالي از ناراحتي ها نيست و حيات طيب فقط در بهشت است.

مرحوم علامه طباطبايي در معناي حيات طيب مي فرمايد: حيات طيب همان وعده جميلي است كه خدا به مردان و زنان مومن مي دهد. در اين وعده جميل، فرقي ميان آن دو در قبيل ايمان و در اينكه عمل صالح، سبب اعطاي حيات طيب است، گذاشته نشده است. اين تساوي زن و مرد، علي رغم بنايي است كه بيشتر وثني ها و اهل كتاب داشتند كه زنان را از تمام يا اكثر مزاياي ديني محروم ساختند.

به هر حال حيات طيب عبارت  از زندگي گوارايي است كه آرامش و طمانينه، اميد به آينده و بهجت و انبساط روحي برآن حاكم است. اندوه، ياس، افسردگي و اضطراب درآن نيست. مبدا چنين حياتي تنها توحيد خالص است كه نيل به چنين مقامي نيازمند به پاسخ مثبت به نداي فطرت و جديت تمام است. يكي از علائم يا آثار اين زندگي، قناعت است، قانع بودن به آنچه روزي انسان است.