به گزارش خبرنگار مهر، هنوز اذان از گلدسته های کبوتر نشان رضوی بر آسمان مشهد الرضا طنین انداز نشده که خیل نمازگزاران و میهمانانی که برسفره سبز دلدلگی دعوت شده اند، در خیابانهای منتهی به حرم ثامن الحجج، تو را به صمیمیتی شگرف فرا می خواند.
ساده ترین سفره دنیا به دریای بخشش وشفاعت مزین است که همگان روزه دار فقط به نان و خرمایی قناعت و بقیه افطار خویش رابرای تبرک به خانه وسایر التماس کنندگان می رسانند.
ماه میهمانی خدا که آغاز می شود، برخی از بیماران، با پزشکان خویش به مشورت می نشینند تا بدانند سحر و افطار چه بخورند و بیاشامند که روزه داری و امساک ایشان، سلامتی را به خطر نیانداخته و مانع ادامه روزه داری نشود.
برخی دیگر نیز می خواهند بدانند خوراکی های مجاز و غیر مجاز این ماه کدام است که با روزه داری به نهایت سلامت جسم و لطافت روح دست یابند.
کارشناسان بهداشتی معتقدند، تغذیه در این ماه، خطوط قرمزی دارد که باید آن را مهم دانست و مورد توجه قرار داد تا خدای نکره حظ معنوی امساک، با ندانستن، زیاده روی یا بد خوراکی زایل نشود.
آنها تاکید می کنند دانستن و رعایت مرز تغذیه در روزه داری می‌تواند به تغذیه مناسب کمک شایانی کند.
مرزبندی ها کجاست؟
امید جهان مهری کارشناس ارشد بهداشت در این خصوص می گوید: بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقداری چربی به عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف بدن دارد، اگر این چربی‌هابه مدت طولانی در بدن باقی بمانند، به شکل فشرده‌تر در آمده و احتمال مورد استفاده قرار گرفتن چربی‌های قرار گرفته در مرکز بدن نیز کمتر می‌شود.
وی می افزاید: روزه داری به بدن فرصت می‌دهد تا این چربی‌های زمانمند را بسوزاند و پس از پایان دوره روزه‌داری، به جای آنها چربی تازه و مناسب‌تری را جایگزین کنند، به ویژه برای افرادی که چربی زیادی در بدن خود ذخیره کرده‌اند، فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا مقداری از آنها را برای تولید انرژی به مصرف رسانند و از اضافه وزن خود بکاهند.
وی ادامه می دهد: گرچه روزه حتی برای افراد لاغر نیز می‌تواند مفید باشد، ولی ذکر این نکته ضروری است که اگر فرد بسیار لاغر و یا دارای بیماری لطمه زننده و یا شرایط فیزیولوژیکی خاصی باشد که طبق نظر پزشک، روزه منجر به صدمه به بدن او می‌شود، روزه‌داری برای او قابل توصیه نخواهد بود.
وی می افزاید: در این روزها، سطح انسولین خون در طی روز پایین‌تر از روزهای معمولی است در واقع بدن از ذخایر انرژی خود یعنی گلیکوژن یا قند حیوانی ذخیره شده در کبد و عضلات و همچنین از چربی موجود در بافت چربی برای تامین انرژی استفاده می‌کند که اینها موجب افزایش سطح انسولین خون نمی‌شوند و به همین دلیل، هنگام روزه داری میزان انسولین خون کمی‌پایین تر از روزهای دیگر است.
وی می گوید: روزه‌داری علاوه بر این که منجر به استراحت دستگاه گوارش می‌شود، سوخت‌وساز بدن را تنظیم کرده و احتمال ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله افسردگی و استرس، افزایش فشارخون، میگرن، افزایش وزن، بی‌خوابی و گاهی دیابت را نیزکاهش می‌دهد.
مراقبتهای پزشکی تا کجا باید باشد؟
ندا وحیدی کارشناس بهداشت هم در این خصوص می افزاید: افزایش دریافت مواد غذایی پرچرب و پرکربوهیدرات و به طور کلی پرخوری در افراد دیابتی، منجر به افزایش قند خون و افزایش وزن خواهد شد، بیماران دیابتی در طول روزهای ماه رمضان مانند روزهای معمولی باید از دریافت کالری بیش از حد و همچنین مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ساده مانند قند و شکر بپرهیزند.
وی ادامه می دهد: انجام فعالیت بدنی سبک یا متوسط در افراد مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین، عارضه‌ای نخواهد داشت.
او می افزاید: در طول ساعات روزه داری حتما قند خون و اجسام ستونی ادرار باید در چندین نوبت بررسی شود.
وحیدی تصریح می کند: وزن فرد باید در طول ماه رمضان روزانه کنترل شده و در صورت هر گونه کاهش وزن شدید یا افزایش وزن بیشتر از ۲ کیلوگرم، حتما با پزشک مشورت شود.
وی یادآور می شود: در صورت احساس هر گونه علایم ناشی از کاهش یا افزایش شدید قند خون، باید روزه را باز کنند.
وحیدی می گوید: بعد از پایان ماه مبارک رمضان میزان و نوع داروی مصرفی و همچنین رژیم غذایی به حالت قبل از ماه رمضان بر‌گردد.
وی اظهار می دارد: اگر برای خوردن سحری بیدار نشوند، بهتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوند، زیرا احتمال پایین افتادن قند خون و عوارض دیگر افزایش می‌یابد.
این کارشناس تاکید می کند: اگر بعد از افطار قند خون بالای ۲۵۰ باشد، لازم است شب بعد ۲۰ درصد از کالری دریافتی کم شود، اگر هنگام سحر نیز قند خون بالای ۲۰۰ باشد، باید از غذای سحری دفعات بعدی ۲۰ درصد کم شود.
وی می افزاید: چنانچه مصرف قرص فراموش شود (بویژه در صورتی که معمولاً قند خون بالاست)، بهتر است آن روز را روزه نگیرند.
چشم پزشکان معتقدند: روزه داری نزدیک بینی و دوربینی را تشدید نمی‌کند و جز در موارد نادری مثل نزدیک بینی شدید با نمره عینک بالاتر از ۱۸، در موارد دیگر منعی برای روزه داری وجود ندارد.
تغذیه عصب بینایی در افراد مبتلا به نزدیک بینی شدید با نمره عینک بالاتر از ۱۸، در اثر روزه داری مختل می‌شود و به همین دلیل متخصصان چشم به این افراد توصیه می‌کنند روزه نگیرند، بیماران مبتلا به آب سیاه با فشار طبیعی، دسته دیگری از بیماران چشمی هستند که روزه‌داری برای آنان ممنوع است.
درباره علت بروز تاری دید ناشی از گرسنگی باید گفت تاری دید که در برخی از افراد روزه دار ایجاد می‌شود، ارتباطی به عیوب چشم نداشته و عموما به دلیل کم‌خونی، کاهش قند خون، افت فشار خون و یا ناشی از اختلالات خون رسانی به چشم و مغز است.
روزه و سلامت روح
عفت سخاوتی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی خصوص نقش روزه و سلامت روان، می گوید: روزه داری در بیماران مبتلا به افسردگی به عنوان یک شیوه روان درمانی و تغییر رفتار محسوب شده و سلامت روانی را تقویت می‌کند.
وی می افزاید: البته بیماران مبتلا به اختلالات روانی، باید علاوه بر تغذیه مناسب در ایام روزه داری، برنامه ریزی خاصی برای مصرف داروهای خود در افطار و سحر نیز داشته باشند.
وی یادآوری می کند : اگر این بیماران در طی مراحل بهبود از تغذیه مناسب برخوردار نباشند، از نظر مکانیسم‌های تطابق روانی ضعیف‌تر عمل کرده و به خوبی نمی‌توانند با تغییرات حاصله از نظر سبک زندگی روزانه در این ماه کنار بیایند، در نتیجه با عود و یا تشدید علایم بیماری مواجه می‌شوند که به همین دلیل توصیه می‌شود این قبیل بیماران از روزه‌داری مستمر یک ماهه خودداری کنند.
بیماران کلیوی و زنان شیرده
ندا وحیدی در خصوص روزه زنان باردار و شیرده می گوید: زنان باردار در سه ماه اول بارداری به ویژه هشت هفته اول به دلیل تشکیل سلول‌های مغزی جنین نباید روزه بگیرند، پس از آن نیز تنها در صورتی یک خانم باردار می‌تواند روزه بگیرد که فعالیت روزانه کمی داشته باشد و آزمایش‌های خون و ادرار او نیز طبیعی باشد، خانم‌های شیرده از ماه دوم شیردهی درصورتی که کاهش شیر در آنها اتفاق نیفتد و احساس ضعف و بی حالی شدید و یا سردرد و عوارض مشابه نداشته باشند، می‌توانند همزمان روزه بگیرند.
وی در مورد بیماریهای کلیوی توصیه می کند: با توجه به این که در ماه مبارک رمضان، افراد در معرض کم‌آبی شدید قرار گرفته و مواد زائد با غلظت بالا در ادرارشان دفع می‌شود، بنابراین در این ماه برای پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلیه و سیستم ادراری، باید مبادرت به مصرف مایعات بیشتری در سحر و افطار کنند.
وی تاکید می کند: درعین حال، افرادی که تشکیل سنگ‌های ادراری در آنها فعال بوده و بیش از دو سنگ ادراری ظرف مدت ۶ ماه داشته‌اند و یا هم‌اکنون دارای سنگ ادراری هستند، بهتر است موارد احتیاط را در زمینه مصرف مایعات رعایت نمایند، اما روزه‌دارانی که فقط یک نوبت سنگ ادراری درمان شده داشته‌اند، به شرط مصرف آب فراوان بین افطار تا سحر می‌توانند روزه بگیرند، هر چند ضروری است که این افراد کماکان تحت نظر پزشک متخصص باشند.
بیماران کلیوی که تحت درمان دیالیز قرار گرفته‌اند، باید از روزه گرفتن خودداری کنند. با توجه به اینکه بیماران دیالیزی قدرت تطابق پرخوری و کم‌خوری را ندارند و بیشتر اوقات هم کم‌اشتها هستند، از نظر پزشکی، قادر به روزه گرفتن نمی‌باشند.
در خصوص روزه داری برای بیماران کلیوی (سنگ ساز)، توصیه‌می‌شود که این افراد در طول روزه‌داری از انجام فعالیت فیزیکی سنگین و قرار گرفتن در معرض تعریق، خودداری کنند و در طول شب برای رقیق کردن ادرار و شستشوی کلیه‌ها مایعات فراوان بنوشند، تا حد امکان حجم غذای دریافتی را کمتر نموده و به خصوص در مواقع سحری، غذای سبک و آب زیاد بنوشند و مصرف غذاهای حاوی املاح سنگ ساز (مانند نوشابه‌های گازدار، غذاهای با منشا حیوانی که به علت دارا بودن فسفات زیاد، دفع کلسیم از ادرار را افزایش می‌دهند) و غذاهای حاوی اگزالات (از قبیل کاکائو، چای پررنگ، آجیل و سبزیجاتی مانند، اسفناج، کلم، ریواس و گوجه فرنگی) را کاهش دهند.
پزشکان معتقدند در این ماه به دلیل آن‌که افراد از پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی، استرس و هیجان، کشیدن سیگار، مصرف چای و قهوه دوری می‌کنند، بنابراین امکان بروز سکته قلبی در آنها کاهش می‌یابد، مجموعه این تغییرات در وضعیت رفتار و تغذیه افراد، دو عامل مهم جهت حفظ سلامتی فرد در طول ماه مبارک رمضان است.
روزه به کاهش پرفشاری خون کمک می‌کند، افراد مبتلا به پرفشاری خون، باید در طول روز، فشار خون خود را چک کنند. اگر در طول روز، بیمار دچار تغییر و بالا رفتن فشار خون شود، نباید روزه بگیرد، اما اگر در طول روز فشار خون فرد تغییر نکرد، روزه گرفتن موردی ندارد.
متخصصان قلب و عروق می گویند: بیماران قلبی- عروقی باید طبق یک رژیم غذایی خاص روزه بگیرند و از مصرف غذای سنگین در افطار خودداری کرده و درعین حال رژیم پایین آورنده فشار خون تجویز شده توسط مشاور تغذیه را رعایت کنند، علاوه بر این، عدم استفاده از غذاهای نفخ‌آور (مانند حبوبات و شیر در افرادی که مدت زمان طولانی شیر مصرف نکرده‌اند) و پرهیز از استرس برای این بیماران توصیه می‌شود، این افراد برای تنظیم میزان داروی مورد نیاز خود با مشورت پزشک می‌توانند از داروهایی با اثر درازمدت استفاده کنند و مصرف داروهای دیورتیک را کاهش دهند.
غذا نخوردن، روزه‌داری‌های طولانی و رژیم‌های کم کربوهیدرات به دلیل ایجاد حالت کتوز می‌توانند موجب تسریع حملات نقرس شوند، این بیماری گاه منجر به جراحی می‌شود، برای جلوگیری از تشدید بیماری، عموما بهتراست روزه‌داری انجام نشود.
افراد مبتلا به صرع که باید قرص‌های ضد تشنج استفاده کنند، نمی‌توانند روزه بگیرند، زیرا ممکن است در طول روز دچار کاهش کلسیم و یا قند خون شده و تشنج کنند.
پزشکان معتقدند: در کسانی که سطح شاخص‌های خونی در مرز پایین محدوده طبیعی است، کاهش دریافت مواد مغذی در ماه رمضان ممکن است میزان این شاخص‌ها را باز هم کاهش دهد، چنانچه شدت کم‌خونی در افراد بالا باشد به گونه‌ای که نیازمند دریافت مکمل آهن در چند نوبت روزانه باشند، روزه‌داری قابل توصیه نخواهد بود.
کسانی که مبتلا به کم‌خونی خفیف تا متوسط هستند باید به کیفیت غذای مصرفی خود در این ماه مبارک توجه بیشتری کنند و مصرف مواد غذایی غنی از آهن و پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های از نوع هم (اولویت گوشت قرمز به پروتئین گیاهی) را افزایش دهند، همچنین مصرف میوه‌های خشک به خصوص زردآلو و تمشک و مصرف آجیل خام برای آنها مفید است، این افراد باید از مصرف چای تا ۲ ساعت بعد از غذا پرهیز کنند.
............................................
گزارش:عزت خیابانی
نظر شما