نگاه مسئولان به فرهنگ تزیینی است/ برنامه‌ریزی برای تولید آثار مشترک جهانی

به گزارش خبرنگار مهر، برنامه سینمایی هفت شب گذشته به نقد و بررسی فیلم سینمایی "گلوگاه" با حضور محمد تقی فهیم و شهاب شهرزاد به عنوان منتقد و همچنین پرداختن به موضوع تولیدات مشترک سینمایی در کشورهای همسو با ایران اختصاص داشت. جمال شورجه و محمد درمنش کارشناسان این بخش از برنامه بودند.

در ابتدای برنامه محمود گبرلو سردبیر و مجری هفت با اشاره به علاقه و اشتیاق مردم برای فیلم دیدن گفت: باید به این علاقه و اشتیاق مردم احترام گذاشت. در طول ماه مبارک رمضان مردم نشان دادند که به سینما علاقمند هستند اما نبود فیلم خوب و سرگرم‌کننده باعث شده که بیش از پیش افسوس بخوریم که چرا رابطه مخاطب و سینماگر تا این اندازه گسسته شده است.

وی ادامه داد: فیلم های ایرانی قادر هستند با مخاطبان جهانی ارتباط مناسبی برقرار کنند اما هنوز در مدیریت هدف گذاری و برنامه ریزی اشکالات زیادی برای رخ نمایی وجود دارد. فیلمسازان ما توانستند قدرت ارتباط با مخاطب خارجی را به اثبات برسانند اما به عنوان نمونه در مورد موضوعاتی چون روز قدس هنوز بستر لازم برای تولید مشترک و روزآمد جهانی فراهم نشده است. با تحلیل، نقد و ارزیابی گذشته باید به استقبال آینده برویم و کاری کنیم که میدان دید گسترده تری روبروی سینماگران قرار گیرد.

نظرسنجی برنامه به طرح این سوال اختصاص داشت که کدام فیلم در اکران عید فطر پرمخاطب تر خواهد بود که در پایان برنامه از میان فیلم های "هیس! دخترها فریاد نمی زندد"، "دهلیز"، "جا ب جا"، "هیچ کجا هیچ کس" و "فرزند چهارم" فیلم سینمایی "هیس! دخترها فریاد نمی زنند" به کارگردانی پوران درخشنده بیشترین رای را بدست آورد.

اصفهان میزبان جشنواره کودک و نوجوان

بعد از پخش تازه های اکران، احمد میرعلایی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی مهمان تلفنی برنامه شد و درباره طرح اذان تا اذان عنوان کرد: متاسفانه طرح اذان تا اذان رها شده است چون برنامه‌ریزی اصولی که باید انجام شود صورت نگرفته است. در بخش خصوصی نیز تمایل چندانی برای این اکران وجود ندارد. اگر قرار است موضوعی مثل ماه مبارک رمضان مورد توجه قرار گیرد باید از شش ماه قبل برای آن برنامه ریزی شود و فیلم هایی در این زمینه تولید شود. صدا و سیما و دیگر رسانه ها نیز برای رونق این طرح تلاش کنند.

میرعلایی درباره برگزاری جشنواره کودک و نوجوان امسال گفت: فارابی از شش شهریور ماه پیش‌تولید این جشنواره را آغاز خواهد کرد. طی صحبت‌هایی که قرار است با شهردار اصفهان داشته باشیم انشاء الله اصفهان میزبان این دوره از جشنواره خواهد بود. امسال فارابی از نظر فیلمنامه دست پری دارد اما امیدوارم بودجه مناسبی نیز به دستمان برسد تا در جشنواره شاهد آثار خوبی باشیم. امیدوارم بخش خصوصی هم در این زمینه مشارکت داشته باشد.

وی درباره عنصر جذابیت در سینمای ایران توضیح داد: ما چاره ای جز حضور بین المللی در عرصه جهانی نداریم و فیلم های ایرانی باید به اکران جهانی درآیند. اما موضوع مهم عنصر جذابیت است که این روزها فراموش شده است. خوشبختانه در جشنواره گذشته فیلم فجر فارابی چند فیلم شاخص داشت که توانستند جذابیت های لازم را داشته و نظر پخش‌کنندگان را جلب کنند. همانطور که این روزها شاهد هستیم فیلم "هیس! دخترها فریاد نمی زنند" به فروش خوبی دست یافته است. فارابی تلاش بسیاری برای فیلم "دربند" کرده است که اگر در زمان مناسبی اکران شود یکی از آثار پرفروش خواهد شد.

آیتم بعدی برنامه به نقل قول‌های هفته اختصاص داشت که در این بخش صحبت‌های هنرمندانی چون احمد کاوری، اصغر فرهادی، مصطفی رزاق کریمی، جهانگیر الماسی، داوود میرباقری، حسن نجاریان، پرویز پرستویی، ابوالفضل پورعرب، بیژن بیرنگ، پولاد کیمیایی، شهاب حسینی و رضا کیانیان که هفته گذشته در رسانه ها منتشر شده بود پخش شد.

ایده درخشان "گلوگاه" هدر رفته است

نقد فیلم سینمایی"گلوگاه" به کارگردانی محمد ابراهیم معیری با حضور محمد تقی فهیم و شهاب شهرزاد به عنوان کارشناسان برنامه در ادامه برگزار شد که کارگردان فیلم نیز به صورت تلفنی در این بحث شرکت داشت.

فهیم در ابتدای صحبتهایش با اشاره موضوع بکر فیلم گفت: در هیچ کجای دنیا به اندازه ما موضوعات بکر و شگفت آور را هدر نمی دهند. در مورد "گلوگاه" همین که فردی مثل جهانگیر کوثری پشت فیلم قرار می گیرد پس معلوم است که با موضوع جذابی روبرو هستیم اما کارگردان این ایده جذاب را هدر داده است. ایده جذاب فیلم تبدیل به سناریو نشده است.

وی افزود: فیلم در واقع فاقد فیلمنامه است و ما تا دقیقه 35 هنوز وارد فیلم نشده ایم و قصه آغاز نشده است. روابط، مناسبات و شخصیتها نیز به هیچ عنوان معرفی نمی شوند. فیلم می توانست تبدیل به مستند خوبی شود که دنیا را تکان دهد اما این اتفاق نیز نیفتاده است.

در ادامه بحث شهرزاد با اشاره به جا گرفتن این فیلم در موج نو دوم سینمای ایران عنوان کرد: امتیاز اصلی فیلم "گلوگاه" این است که دارد آیینه‌گی می کند. اگر ما صرفا به دنبال داستان‌گویی در فیلم هستیم صحبت‌های آقای فهیم درست است اما این  فیلم به شدت مستندگرا است. "گلوگاه" یک مشق استادانه است در توجه به سینمای اشراق که شهید آوینی آن را مطرح می کند. کشف حقیقت در گرداب آتش هدف اصلی فیلم است. فیلم را باید در جهان متن خودش بررسی کرد.

فهیم در این باره گفت: سینمای آیینه‌گی زمانی درست است که به کشف حقیقت منجر شود. دغدغه معیری و کوثری برای اینکه بتوانند مشکلات کارگران در این منطقه و نصب دکل های برق را به تصویر بکشند کاملا درست بوده است. تم فیلم مبارزه انسان با خشونت و آهن است. قرار بوده عشق بیاید و به این فضا طراوت ببخشد اما عشق اینجا الکن است.

"گلوگاه" بر اساس نظریه سینمای اشراق شهید آوینی شکل گرفته است

شهرزاد در این زمینه توضیح داد: معتقدم تم فیلم درباره عشق است و چون عشق مرتفع است دکل برق برای تعریف آن انتخاب شده است. زاویه نگاه فیلم زاویه زمینی نیست و فیلم هم یک مثلث عشقی را روایت می کند. در"گلوگاه" یک نشانه شناسی ساده و در عین حال پیچیده وجود دارد و پایان اثر هم با مشارکت کامل مخاطب شکل می گیرد. ما در "گلوگاه" سیالیتی می بینیم که عناصر داستان گویی به نفع این سیالیت عقب نشینی کرده اند.

فهیم در توضیح صحبتهای شهرزاد عنوان کرد: 40 سال قبل کامران شیردل مستندی را با نام "اون شب که بارون اومد" درباره همین منطقه و مردم ساخت که مخاطب کاملا با آن همذات پنداری می‌کند اما آدم ها و ویژگی هایشان در این فیلم به درستی ترسیم نشده اند. اگر این اثر را فیلمی مستند ببینیم من به شدت به آن علاقمندم اما معیری چنان درگیر این سوژه بوده است که نتوانسته از بخش مستند فیلم رها شود و به قصه گویی بپردازد.

شهرزاد در ادامه بحث عنوان کرد: "گلوگاه" در ژانر اشراق قرار می گیرد. چون نظریه شهید آوینی نزدیک به قواعد ژانر است. این فیلم با یک موضوع غیر جنگی مضمون و ساختاری از سینمای دفاع مقدس را ارائه می دهد.

فهیم در جواب پاسخ داد: اشراق به هیچ عنوان ژانر نیست بلکه می تواند مضمون باشد و هیچگاه نمی توان آن را ژانر به حساب آورد. همچنین با یک دیالوگ نمی توان فیلم را منسوب به دفاع مقدس کرد. این اثر فیلم سختی است و تصویرها و فیلمبرداری بسیار خوب درآمده است. کارگردان از بازیگران هم بازی های خوبی گرفته است اما چون فیلم کاراکتر ندارد ما با آنها همراه نمی شویم. سوژه ای مثل این فیلم سوژه ملتهب و تکان دهنده ای برای همه دنیاست اما این سوژه باید تبدیل به سینما شود.

در میانه بحث محمد ابراهیم معیری نیز پشت خط آمد و درباره این اظهارات گفت: فکر می کنم روایت و داستان اصلی فیلم از دقیقه 4 آغاز می شود و شخصیت ها نیز تعریف می شوند. این فیلم تا امروز فروش معمولی داشته که مقداری از آن به مناسب نبودن تبلیغات باز می گردد اما اگر تماشاگر وارد سینما شود مطمئنا با فیلم ارتباط برقرار می کند.

گزارش تولید فیلم "زندگی جای دیگری است" به کارگردانی منوچهر هادی و همچنین رویدادهای سینمایی هفته در ادامه برنامه پخش شد.

در بخش پایانی برنامه هفت میزگردی در ارتباط با آرمان ها و تولیدات مشترک سینمای ایران با حضور جمال شورجه و محمد درمنش برگزار شد همچنین احمد میرعلایی هم در این بحث به صورت تلفنی شرکت می کرد.

لزوم سرمایه گذاری روی نقاط مشترک برای تولید جهانی

در ابتدای بحث گبرلو با اشاره به اینکه یکی از اهداف انقلاب اسلامی ترویج فرهنگ انقلاب در کشورهای همسو با ایران است از تلاش سینمای ایران برای سرلوحه قرار دادن چنین مضامینی صحبت کرد اما توضیح داد که در نهایت به نظر می رسد سینمای ایران هنوز نتوانسته است در این ارتباط به نتیجه دلخواه دست یابد.

جمال شورجه در ابتدای صحبتهایش با اشاره به تفاهمنامه مشترکی که بین ایران، فلسطین و لبنان برای تولید آثار مشترک امضا شده است، گفت: یکی از نقیصه های ما در حوزه سینمای استراتژیک و برون مرزی این است که ما از همکاری با کشورهای همسو غافل هستیم. در این جور مباحث دیپلماسی فرهنگی ما تعطیل است.

محمد درمنش نیز با اشاره به بضاعت و پتانسیل نیروی انسانی که در کشور ما وجود دارد از لزوم آسیب شناسی در این زمینه صحبت کرد و گفت: در جمع بندی اولیه از دو منظر نرم افزاری و سخت افزاری باید به این مسئله نگاه کنیم. شاید ما بتوانیم با کشورهای همسو تعامل مذهبی داشته باشیم اما باز هم تعبیر و تفسیرهای ما با این کشورها متفاوت است. پس باید درک مشترک و تعامل به وجود بیاید. ما باید به سراغ آثاری برویم که بتواند در زمینه تولیدات مشترک تعریف شود. همچنین باید نگاهمان در پرداختن به موضوعات ایدئولوژیک تلطیف شود.

میرعلایی در این زمینه عنوان کرد: سیاستهایی که اکران عمومی جهانی را در دست دارد در اختیار هالیوود و صهیونیستها است بنابراین ارتباط به این راحتی نیست اما در طول سالهای اخیر راه‌های خوبی باز شده و ما در حال بررسی این امر و امضا تفاهمنامه با کشورهای مختلف هستیم.

شورجه در ادامه بحث عنوان کرد: ما خیلی نمی توانیم انتظار داشته باشیم حکومت‌های دست نشانده با ما همکاری کنند. بنابراین ناگزیر هستیم روی کشورهایی سرمایه گذاری کنیم که با ما همسو هستند. باید روی نقاط مشترک سرمایه گذاری کرد. مثلا صدا و سیما تولیداتی چون"مختارنامه"،" مردان آنجلوس"، " یوسف پیامبر" و... را ساخته که در کشورهای همسو با ما نیز با استقبال مواجه شده است. همانطور که می دانید آقای خاتمی سریال" مردان آنجلس" را در آن زمان به عنوان یک محصول فرهنگی ایرانی به پاپ هدیه داد.

وی ادامه داد: ما با کشورهای معدودی می توانیم ارتباط برقرار کنیم. شاید بیشتر ایرانی هایی که در این کشورها هستند و با ما تعامل دارند بتوانند در مشارکت آثار سینمایی با ما همکاری کنند چون دولتهای این کشورها کمتر علاقمند به همکاری با ایران هستند. نکته دیگر اینکه اکثر کشورهای دنیا سینمای ما را نمی شناسند و فقط به عنوان کشوری مسلمان از ما نام می برند.

میرعلایی در این زمینه توضیح داد: ما باید بررسی کارشناسانه بکنیم. باید آهسته آهسته جلو برویم و اول بدانیم زبان سینما چیست. لازم نیست در اولین فیلم هایمان همه اهدافمان را به تصویر بکشیم. ابتدا باید زبان مشترک سینما در دنیا را بشناسیم بعد به دنبال نمایش اهدافمان برویم.

دولت بودجه لازم برای تولید آثار مشترک را تامین کند

وی ادامه داد: در خیلی از کشورهای دنیا سینمای ایران را نمی شناسند. اگر ما بخواهیم فیلم هایمان در کشورهای دیگر اکران بشود باید بتوانیم دست به تولید آثار مشترک استاندارد بزنیم. مثلا فارابی در حال حاضر دارد برای پخش جهانی فیلم "فرزند چهارم" اقدام می کند تا بتوانیم از این طریق بعد دیگری از سینمای ایران را در سطح جهانی معرفی کنیم.

درمنش در ادامه میزگرد با اشاره به انتخاب زبان نامناسب برای فیلمهایمان گفت: مثلا ما فیلمی تولید می کنیم که از دیدگاه جهانی دو استنباط را به وجود می آورد. مثلا بحث ضد تروریسم که ایران یکی از سردمدارانش است باید به زبان خود خارجی ها روایت شود.

شورجه در بخش دیگری از این بحث یادآور شد: تقابل با کشورهای همسو به معنی جدا افتادن از ایدئولوژی هایمان نیست اما باید کمی  خودمان را هماهنگ با کشورهایی که قرار است با آنها تولید مشترک داشته باشیم کنیم. باید تم های داستانی انتخاب کنیم که قابلیت ارتباط با مخاطب جهانی را داشته باشد. این سیاستگذاری ها باید از طرف نظام مورد توجه قرار گیرد و بودجه لازم برای تولید این آثار در اختیار هنرمندان قرار داده شود. چون به فرهنگ ما نگاهی تزئینی وجود دارد. باید یک آکادمی بین المللی جهان اسلام راه بیفتند تا در این زمینه به بحث و تبادل نظر بپردازیم.

میرعلایی در پایان این بحث گفت: مسئولان ما باید متوجه باشند که با این بودجه ها نمی توانیم به اهدافمان برسیم و اینکه تمام ارگان ها و نهادها باید در تولید آثار مشترک سهیم باشند. ما راهی نداریم جز اینکه اکران آثارمان را در کشورهای خارجی پیگیری کنیم.

در میانه بحث نیز گفتگو با هنرمندانی چون پرویز شیخ طادی، حبیب کاوش و عباس رافعی پخش شد.