"گذشته" ترکیبی از فیلمنامه‌های امریکایی و اروپایی/ بازیگران فرانسوی قرمه‌سبزی دوست نداشتند

به گزارش خبرنگار مهر، عصر روز گذشته دوشنبه 10 مرداد ماه نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی "گذشته" به کارگردانی اصغر فرهادی، با حضور علی مصفا و بابک کریمی بازیگران و کوروش جاهد و مهرزاد دانش منتقد سینما برگزار شد.

در ابتدای نشست، علی مصفا بازیگر نقش احمد در پاسخ به این پرسش که چرا در فیلم "گذشته" بازی کرده است، گفت: مدتی قبل از ساخت فیلم سینمایی "گذشته" اصغر فرهادی با من تماس گرفت تا تستی را برای بیان دیالوگ به زبان فرانسه داشته باشم که بعد از چند تست برای بازی در این نقش انتخاب شدم. 2 ماه قبل از شروع فیلمبرداری به فرانسه رفتیم و تمرین و یادگیری زبان فرانسه را شروع کردیم.

شهریار یک نقش برای خودم بود

در ادامه بابک کریمی بازیگر نقش "شهریار" بیان کرد: من در فیلم "جدایی نادر از سیمین" با اصغر فرهادی همکاری داشتم. بعد از پایان این فیلم فرهادی به من گفت که می خواهد باز هم با من همکاری کند. تا اینکه در هنگام نگارش فیلمنامه "گذشته" فرهادی با من تماس گرفت. شهریار در فیلم "گذشته" لباسی است که به اندازه تن من دوخته شده بود. می توان گفت زندگی شهریار بخشی از زندگی من بود.

وی ادامه داد: در این فیلم دو شخصیت ایرانی هستند که به فرانسه مهاجرت کردند و این خود بخشی از زندگی من است، چرا که من نزدیک به 40 سال در ایتالیا زندگی کرده ام. اما در رابطه با شخصیت "قاضی" در فیلم "جدایی نادر از سیمین" باید بگویم که برای این نقش تلاش کردم که آن را برای خودم کنم، اما "شهریار" یک نقش برای خودم بود.

مهرزاد دانش منقتد سینما با اشاره به این مطلب که بازتاب فیلم "گذشته" بین منتقدان داخلی با نوسان های مختلفی همراه بود، گفت: برخی معتقدند که این فیلم در قیاس با دیگر فیلم های فرهادی افت داشته و برخی مخالف این حرف هستند. اما نباید این فیلم خاص را با دیگر فیلم های فرهادی مقایسه کرد. البته می توان آن را از لحاظ شباهت مقایسه کرد. "گذشته" را می توان در بحث ارزشی یک نقطه عطف در سینمای فرهادی دانست.

وی توضیح داد: فرهادی در فیلم "گذشته" چه از نظر روایت و چه از نظر نگاه به بازیگر و سینما متفاوت عمل کرده و فیلم بعدی او می تواند مشخص کند که این کارگردان تا چه اندازه موفق به استفاده از تجربه های خود برای فیلم جدیدش خواهد بود. از همین جهت "گذشته" را می توان یک فیلم جدی و بسیار مهم دانست.

"گذشته" تکرار صحنه های دیگر فیلم های فرهادی است

کوروش جاهد دیگر منتقد حاضر در این نشست ادامه داد: هر فیلمی از جمله فیلم فرهادی نکات مثبت و منفی زیادی دارد که باید آن را مورد بررسی قرار داد، این تحلیل های مثبت و منفی یک نقد بوده و هیچ چیز فراتر از آن نیست. به عنوان یک منتقد همیشه کارهای فرهادی را از "شهر زیبا" تا "گذشته" دنبال کرده ام. فرهادی فیلمسازی است که می داند چه می خواهد، او در این فیلم تمام تلاش خود را کرده است تا در این فیلم دغدغه های اخلاقی- انسانی را به صورت یک گره نشان دهد که در طول مسیر داستان باز می شود، چنین روش گره گشایی را به خوبی در دیگر فیلم های او از جمله "درباره الی" و "جدایی نادر از سیمین" می بینیم.

وی توضیح داد: در فیلم "گذشته" به خوبی صحنه های تکراری مانند نشستن در اتاق، صحبت کردن با بچه را می بینیم و این نشان می دهد که ساختار این فیلم سینمایی نسبت به دیگر فیلم‌های فرهادی متفاوت نبوده و همان ساختار نرم و آرام را دنبال می کند. اما تفاوت "گذشته" با دیگر فیلم های فرهادی در نوع داستان آن است.

جاهد ادامه داد: فرهادی در این فیلم داستان زنی را روایت می کند که علی رغم آن که شوهر دارد، رابطه دیگری را با یک مرد جدید آغاز کرده است. با توجه به اینکه در ایران خط قرمزهایی برای روایت برخی از داستان ها وجود دارد، فرهادی برای آن که بتواند این نوع از خیانت را به تصویر کشد، مجبور به ساخت این فیلم سینمایی در خارج از کشور شده است.

وی بیان کرد: "گذشته" دارای ساختار بصری سرشار از دیالوگ و گره گشایی است که این خود نشان می دهد که فرهادی در این فیلم همان روند قبلی فیلم های خود را دنبال کرده است، با این تفاوت که فضای متفاوتی را به تصویر کشیده است. یکی دیگر از مسائل مهمی که فرهادی در این فیلم به آن اشاره کرده عدم درک انسان ها از جهان‌بینی هم به دلیل تفاوت زبانی است که در واقع این مهمترین فلسفه این فیلم سینمایی است. همچنین روابط و بازی هایی که شخصیت های داستان برای حل رابطه قبلی خود با هم دارند نیز به خوبی نشان داده شده است.

مسئولیت فصل مشترک کارهای فرهادی

دانش در ادامه صحبت های کوروش جاهد گفت: یکی از جنبه های مثبت فیلم سینمایی "گذشته" به تصویر کشیدن بحث مسئولیت و فردیت انسان در قبال تصمیم هایی است که می گیرد. به عنوان مثال شخصیت "احمد" در فیلم از همان ابتدا به دنبال اصلاح گری است، او به دنبال درست کردن است که این حس او حتی در بین درست کردن روابط بین افراد در این فیلم نیز به خوبی دیده می شود. در واقع "احمد" به دلیل آن که خانواده خود را ترک کرده به دنبال خلعی است که نسبت به آن احساس عدالت وجدان می کند و یا حتی شخصیت "سمیر" که بین گذشته، حال و آینده احساس مسئولیت می کند. در واقع می توان گفت مسئولیت فصل مشترک کارهای فرهادی است.

وی ادامه داد: فیلمنامه "گذشته" نسبت به دیگر فیلم های او کاملا متفاوت است. فیلمنامه "گذشته" برخلاف دیگر فیلم های فرهادی، کنش محور نبوده و اتفاق مورد نظر قبل از شروع داستان رخ داده است. در این فیلم رخ دادن هیچ اتفاقی را نمی بینیم و تنها بگو و مگوهای بین چند آدم و درگیری احساسی میان آنها به دلیل اتفاقی که در گذشته رخ داده به خوبی دیده می شود و این اتفاق قدیمی را می توان مهمترین تفاوت فیلم "گذشته" دانست.

دانش با اشاره به اینکه سبک نگارش فرهادی شبیه فیلمنامه های کلاسیک و امریکایی است، توضیح داد: در "گذشته" شاهد فیلمنامه ای هستیم که ترکیبی میان الگوی فیلمنامه نویسی امریکایی و اروپایی است، یک سوم فیلم با الگوی امریکایی نوشته شده که مربوط به زاده شدن یک ماجرا در گذشته است و باقی داستان با فیلمنامه نویسی اروپایی نوشته شده است که نمونه بارز آن فیلمنامه نویسی به نگارش کیشلوفسکی است.

فرانسوی ها از قرمه سبزی استقبال نکردند

علی مصفا در پاسخ به این سوال که بازی با هنرمندان خارجی تا چه اندازه متفاوت بود، گفت: تفاوتی در نوع همکاری با آنها ندیدم، اما باید بگویم این گروه خاصی که ما با آنها در این فیلم همکاری کردیم، آدم های بسیار همراهی بودند و به خوبی درک می کردند که برای من به عنوان بازیگری که زبان فرانسه زبان اصلیم نیست تا چه اندازه همراهی کردن با آنها می‌تواند برایم سخت باشد. البته نمی دانم اگر یکی از بازیگران در ایران حضور داشتند، بازیگران ایرانی هم همین همراهی را می کردند و یا سعی می کردند حالش را بگیرند.

وی در پاسخ به این سوال که این بازیگران تا چه اندازه از قرمه سبزی خوششان آمد، بیان کرد: چندان از این غذا استقبال نکردند.

بابک کریمی نیز در پایان گفت: بیشتر صحنه هایی که من در آن حضور داشتم بازیگر مقابلم علی بود، همین مسئله سبب شد تا تمام این صحنه ها تبدیل به یک فیلم کاملا ایرانی شود چرا که همه عوامل ایرانی بودند و فرانسوی ها نیز در این صحنه ها کمتر نزدیک ما می شدند. در رابطه با حس همکاری میان بازیگران در این فیلم باید بگویم که هرچند کارگردان موظف است که اتمسفر را به سمتی ببرد تا بازیگران به خوبی با هم همکاری کنند، اما بازیگران نیز به خوبی می دانستند که برای این فیلم که اصل داستان برپایه احساسات است، بازی هرکدام روی بازی دیگری قرار می گیرد و اگر قرار باشد یک بازی خوب نشود، بی شک به دیگر بازی ها نیز صدمه خواهد زد.