ناپسندي مراء و پافشاري بر سخن نادرست/ راه علاج مراء چیست

به گزارش خبرگزاری مهر، یکی از ويژگي های ناپسند اخلاقی كه انسان می تواند گرفتار آن شود "مراء و پافشاري برخطا" است. مراء يعني رد كردن سخن ديگري و اثبات برتري خود، بدين سان كه وقتي انسان اشتباهي مي كند حاضر نمي شود به اشتباه خود اعتراف كند و سخن خود را با مطلب نادرست ديگري توجيه مي كند و درصدد ترميم آن بر مي آيد و اين كار را مرتبا انجام مي گيرد. چون هر بار كه انسان بر اشتباه خود پاي مي فشرد، طرف مقابل نيز كه مي نگرد ديگري مطلب باطلي را حق جلوه مي دهد در رد سخن او پافشاري مي كند.

وقتي روحيه جدل و مراء در انسان ايجاد شد همواره تلاش مي كند حرف خود را بر كرسي بنشاند و اين روحيه از خودپسندي و خودخواهي ناشي مي گردد؛ يعني انسان نمي خواهد بگويد اشتباه كردم و اعتراف به اشتباه را موجب پايين آمدن شان و مرتبه خود مي داند او با اينكه مي داند اشتباه كرده نمي خواهد ديگران بفهمند كه اشتباه كرده است. از اين جهت وقتي مطلب را توضيح مي دهند و او را متوجه اشتباه خود مي سازند و با يكدنگي رد مي كند و سخن خود را حق جلوه مي دهد و مي گويد آنچه من گفتم درست است.

شكي نيست كه مراء از آزار به ديگران و بر انگيختن خشم و اعتراض طرف مقابل خالي نيست از اين جهت مراء موجب مي گردد كه مراءكنندگان به جان هم افتند و هركس تلاش كند كه حرف خود را برتري بخشد. از اين جهت پيامبر(ص) فرمودند: مراء را كنار نهيد كه حكمت آن آشكار نيست، يعني حكمتي در آن نيست و كسي از شرآن ايمن نيست.

مراء و پافشاري بر سخن نادرست خود، صفت نادرستي است و متاسفانه بعضي از اهل علم نيز به آن آلوده مي گردند. در هنگام بحث وقتي راي غلطي مطرح مي كند بر راي خود پافشاري مي كند و اگر بخواهد تسليم رفيقش شود احساس شكست مي كند به خصوص اگر شخص سومي نيز ناظر گفتگو باشد كه براي حفظ آبروي خود بيشتر تلاش مي كند و ازحرف خود دفاع مي كند به خصوص اگر آن شخص سوم مريدش نيز باشد. بالاخره همه اينها انگيزه مي شوند كه انسان تن به حق ندهد و ناحق را بر حق ترجيح دهد.

با توجه به آفاتي كه در نتيجه لجاجت و مراء متوجه انسان مي گردد جا دارد كه انسان به مبارزه با اين خصيصه ناپسند همت گمارد. از جمله آفاتي كه مراء در پي دارد وادار گشتن انسان به ارائه نظريه هاي غير واقعي است. اميرمومنان علي(ع) مي فرمايد؛ پافشاري هاي لجوجانه راي انسان را فاسد مي كند و او را به اظهار نظرهاي غير واقعي وا مي دارد.

راه علاج و مبارزه با مراء

اما راه علاج و مبارزه با مراءو پافشاري بر نظر نادرست خود به اين است كه كبري را كه موجب مي گردد اظهار فضل كند از درون خود ريشه كن سازد و بداند كه مراءموجب كدورت و دشمني مي شود و الفت و برادري را از بين مي برد. همچنين زيبنده انسان است كه سعي مي كند مراء و جدال را كنار نهند و رويه ضد آن را پيش گيرند و همواره تسليم سخن حق شوند و گفتار و سخن نيك داشته باشند كه در نتيجه روحيه بزرگواري و حق پذيري ملكه آنان گردد و خصيصه مراء و جدال از دلشان ريشه كن شود.

براي كنار نهادن مراء و جدل انسان بايد به خود بقبولاند كه هر كس خواه ناخواه دچار اشتباه و لغزش مي شود و چنان نيست كه همه انسانها مصون از اشتباه باشند تنها معصومين مصون از اشتباه هستند و ديگر افراد ممكن است اشتباه كنند يا در بيان و نقل چيزي اشتباه مي كنند و يا در فهم و درك آن. اين چيز دور از انتظاري نيست و براي همه رخ مي دهد پس نبايد عيب تلقي گردد. البته انسان بايد سعي كند كمتر اشتباه كند ولي اگر اشتباه كرد نبايد آن را عيب بزرگي تلقي كند و فكر كند آبرويش ريخته شد و شكست خورد.

در درجه دوم وقتي فهميد اشتباه كرد فورا به اشتباه خود اعتراف كند و بگويد من اشتباه كردم و حق با شماست البته در دفعه اول سخت است كه به اشتباه خود اعتراف كنيم، اما پس از آن و قتي شيريني اعتراف به اشتباه را درك كرد و فهميد كه اشتباه در نظر و راي عيب نيست برايش آسان مي گردد.

در نتيجه مي توان گفت اگر انسان سعي كند حرفهاي اشتباه خود را توجيه كند و سر پوش بر اشتباهاتش بنهد اعتماد ديگران از او سلب مي گردد و وقتي حرف حسابي و درست نيز زد به آن توجه نمي كنند اما وقتي به اشتباه خود اعتراف كرد و تسليم نظر صحيح شد به حرفهاي او اعتماد مي كنند چون مي دانند كه او سر سري حرف نمي زند و در نتيجه اين رفتار موقعيت اجتماعي او نيز بهتر مي شود.

------------------
منابع :

- بحار الانوار، ج 2

- غررالحكم، ص 31