"راهبرد" ضلع تکمیلی آرمان و واقعیت است/ "نرمش هنرمندانه" انعطاف مقطعی اصولی و صحیح است

دکتر ابراهیم برزگر استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی درباره نسبت میان واقعیت و آرمان به خبرنگار مهر گفت: دو راهی دشوار واقعیات و آرمان ها همواره در زندگی فردی و سیاسی ملت ها، دولت ها و جوامع یک انتخاب دشوار و دارای پیامدهای متفاوت بوده و آن را به یک تصمیم گیری بزرگ تبدیل کرده است. مشاهده بازخوردهای ترجیح یکی بر دیگری نیز فرصت نقد آن ترجیحات را فراهم می کند. مسئله این است که نمی توان آرمان ها و واقعیت ها را به طور توأمان در سبد انتخاب های فردی و کشوری داشت.

وی افزود: شکاف میان آرمان ها و واقعیات همواره یک دغدغه همیشگی کارگزاران در سیاست داخلی و خارجی به شمار می آید. با توجه به مشکلات و مسائلی که این موضوع با خود به همراه داشته یا باید آرمان گرایی داشت یا آن را کنار گذاشت.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه انسان های دارای آرمان های بلند منجر به ایجاد ملت های پر انرژی و دارای روحیه مقاومت و ایستادگی بالا شده اند، گفت: قطب رفتاری افراد و ملت ها را آرمان های آنان تشکیل می دهد. با این همه آرمان ها و اهداف بزرگ تنها بخشی از هستی یک ملت و دولت را شامل می شود رکن دیگر هستی، واقعیات فرد، جامعه، دولت و نظام بین الملل و مزاحمت های مخالفان، دشمنان و رقبا بر سر ارزش های کمیاب است. از همین رو تنها کافی نیست که فرد یا دولتی آرزو کند و آن امر، تحقق پیدا کند. زیرا افراد، گروه ها و کشورها و رقبای دیگری وجود دارند که به دنبال همان چیزی هستند که ما به دنبال آنیم! و می کوشند تا ما را از آن محروم کنند. امکانات ما نیز محدود است و باید موازنه ای میان تعهدات و امکانات برقرار ساخت.

وی تصریح کرد: راه متعادل بین دو ترجیح آرمان گرایی و واقع گرایی، «واقع بینی معطوف به آرمان» است. این گزینه یک نگاه ترکیبی است که فرد یا سیاستمدار به واسطه آن می کوشد واقعیت ها و آرمان ها را توأمان مدنظر قرار دهد و هر دو را در کانون توجه، سیاستگذاری و اجرا حفظ کند. در این راه کار فرد یا دولت برخورداری از آرمان است.

برزگر یادآور شد: باید توجه داشت که آرمان ها، خود را از بستر واقعیت های موجود و محدودیت ها پیگیری می کنند. بدین ترتیب آرمان ها با قدرت و توانایی های فردی و کشوری انطباق پیدا می کند و عملکرد واقعی آن دولت یا فرد را منجر می شود. بنابراین آرمان ها و واقعیات ها  در یک هارمونی موزون با یکدیگر حرکت می کنند. در این میان آرمان ها اگر به افراط گرایش پیدا کند به تخیل و خیال بافی مبدل می شود. خیال بافی هایی که امکان تحقق آن یا وجود ندارد یا امکان پذیر نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: ضلع سوم تکمیلی آرمان ها و واقعیت ها، راهبردهایی است که ما را از گردنه واقعیت های داخلی و خارجی عبور می دهد و می کوشد تا به تغییر این «واقعیات معطوف به آرمان ها» بپردازد. راهبردهایی که حضرت آیت الله خامنه ای در 15/6/92 در دیدار با اعضای مجلس خبرگان بیان کردند نظیر راهبرد تکیه به آرای مردم، راهبرد تکیه بر اسلامیت، راهبرد وحدت ملی، راهبرد نفی ظلم پذیری و نفی ظالم گری و راهبرد ارزیابی مستمر واقعیات داخلی و خارجی اعم از واقعیات ناگوار و گوارا و بهره گیری از آنها می تواند واقعیات نامطلوب را به واقعیات «رضایت بخش» تغییر دهد و راه احتمالی برای رسیدن به واقعیات مطلوب را فراهم کند.

وی گفت: لازمه برخورد با واقعیات خشن نوعی انعطاف است که رهبر معظم انقلاب اسلامی از آن با عنوان «نرمش هنرمندانه» یاد کردند. شاخه های یک درخت اگر در مقابل یک تندباد، انعطاف پذیر نباشند، شکسته می شود، اما شاخه ای که به طور صحیح و اصولی رشد کرده باشد در مقابل وزش باد، شاید اندکی پایین برود ولی بعد از لحظاتی دوباره به جای خود بازمی گردد. در واقع با انعطاف مقطعی در قبال تغییرات محیطی خود را حفظ می کند و از موضع اصولی و ریشه ای خود حتی در زمان اندک هم کوتاه نمی آید.